آیین همسرداری در اسلام بخش سوم

در بخش اول و بخش دوم مقاله آیین همسرداری، به اصول مدیریت خانه و خانواده و نیز پاره ای از حقوق شوهر بر زن از نظر اسلام پرداخته شد و اینک به ادامه حقوق مرد بر زن و سپس به حقوق زن بر شوهر اشاه می شود.

لجاجت و توقع زیاد

مطالعات جامعه شناسان ثابت کرده است که یکی از عوامل مهم افزایش طلاق و از هم گسیختگی پیوند خانواده، در گذشته و حال، پرتوقعی و لجاجت بانوان است. بسیاری از زنان، امکانات مالی شوهر را در نظر نگرفته، موقعیت خاص خود را و شوهر را فراموش می کنند و تنها روی چشم و هم چشمی، تنوع طلبی، برتری جویی، مد پرستی، هر لحظه خواسته ای تازه عنوان می کنند و در لباس و ماشین و خانه و دکور و مبلمان منزل و لوازم آرایش و سایر تجملات زندگی، توقعات زیادی از همسران دارند.

بیچاره شوهر که هنوز نتوانسته است قسط وام ها را بپردازد و قدرت مادی کافی ندارد، ناچار است هر روزه زیر بار قسط وام های تازه ای برود، وگرنه محیط آرام و کانون گرم خانه، تبدیل به میدان جنگ داخلی شده و سرانجام به جدایی و طلاق می انجامد که موجب زیان های فراوان فردی و اجتماعی است. فاجعه و آتشی است که دودش به چشم هر دو می رود. به ویژه آثار بدی در روحیه کودکان و سپس در جامعه به جای می گذارد.

آیین اسلام برای پیشگیری از این گونه مفاسد و نیز برای آن که به کانون خانواده، گرمی و صفای بیشتری بدهد، دستورهای جالبی برای همکاری زن و مرد در خانه صادر می کند. اسلام به زن سفارش می کند که در هر حال و هر شرایط، یار و غمگسار مرد باشد و در فراز و نشیب و گرمی و سردی زندگی وی را یاری دهد و با توقعات بیجا و بهانه های زنانه روح مرد را نیازارد و زندگی را بروی تلخ و ناگوار نسازد.

پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) می فرماید: (زنی که با شوهر مدارا نکند و او را به کارهایی که خارج از قدرت اوست مجبور سازد؛ هیچ عبادتی و کار نیکی از او پذیرفته نمی شود و در روز قیامت به خشم و غضب خداوند گرفتار خواهد شد.)

این نکته اخلاقی که پیامبر اسلام (ص) یاد آور شده است؛ چقدر در سرنوشت خانواده ها موثر است ولی بسا کانون های گرم و سرشار از محبت با داشتن فرزندان، در اثر به کار نبستن آن متلاشی شده است و آمار تکان دهنده طلاق ها نشان دهنده آنست. زنی که به شوهر خود بگوید: هرگز خیر و نیکی از تو ندیدم، اعمال نیکش حبط می شود. (و از اعمال نیکش بهره نمی برد) در صورتی که شوهر نیز در انجام وظایف کوتاهی نکرده باشد.

تاریخ زندگی حضرت زهرا (سلام الله علیها) می خوانیم: (هنگامی که فاطمه (سلام الله علیها) در بستر بیماری بود، همسر مهربان و وظیفه شناس او پیشنهاد می کند چه میل دارید تا فراهم کنم؟! فاطمه (سلام الله علیها) در پاسخ می گوید: هیچ! حضرت اصرار کرد. فاطمه (سلام الله علیها) گفت: «چون پدرم به من سفارش کرد که از شوهرت درخواست چیزی مکن. مبادا از عهده انجام آن برنیاید و شرمنده گردد، از این رو، چیزی نمی خواهم». حضرت او را سوگند داد آنچه که می خواهی اظهارکن. فاطمه (سلام الله علیها) ناچار شد که خواسته دل را بگوید و تقاضای انار کرد.(۳۶)

این مطلب نشان می دهد که زن مسلمان و پیرو اهل بیت پیامبر (علیهم السلام) چه اندازه باید در زندگی زناشویی حال و امکانات شوهر را مراعات کند و در گرم و سرد روزگار، چگونه با همسر، سازگار باشد.

اسلام به طور کلی، اذیت و آزار مردان به وسیله همسرانشان را گناه بزرگی می شمارد. پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود:

«هر زنی که شوهر خود را با گفتار خویش بیازارد، خداوند به هیچ وجه از کیفر و مجازاتش نمی گذرد. هیچ یک از حسناتش را نمی پذیرد، مگر آن که شوهر از او راضی شود، هر چند روزها روزه دار و شب ها به عبادت مشغول باشد و بردگانی در راه خدا آزاد کند و آنان را با مرکب های راهوار به جهاد بفرستد، باز اول کسی است که وارد جهنم می شود. و همین طور است مردی که به زن خویش ظلم کند.»(۳۷)

آرایش برای شوهر

زینت و آرایش زن، از عوامل عمده جلب توجه مرد و رغبت او نسبت به همسر است و بر محبت و علاقه مرد می افزاید، موجب می شود بیشتر به زن خود بیاندیشد و حسن تنوع طلبی و نوجویی او، اشباع شود و از چشم چرانی و نظر بازی مرد نسبت به زنان بیگانه که عامل مهم برای فرار از خانه و بروز طلاق است، جلوگیری می کند، ولی متاسفانه در اجتماعات امروز، آنچه که کمتر به چشم می خورد، آرایش برای شوهر است.

برای رفتن به مهیمانی یا پارتی، سینما، خیابان، اداره و… چند ساعت وقت خود را صرف آرایش و مرتب کردن لباس و سر و وضع می کند، ولیکن کمتر به فکر آنست که ساعتی وقت خویش ر ا برای شوهرش صرف کند. چه ناراحتی ها و عقده هایی که از این رهگذر دامنگیر خانه و خانواده نمی شود؟

لابد درد دل و گله های بسیاری از شوهران را که بارها در جراید نوشته است خوانده اید که پس از باز گشت زنان از مهمانی ها و پاک کردن آرایش و تغییر وضع لباس و کلاه گیس و… به صورت زننده و نفرت انگیز در می آیند.

با توجه به همین نکات اصولی و اساسی است که اسلام به بانوان توصیه می کند که خود را تنها برای شوهران خود آرایش و زینت کنند.

زنی خدمت پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) شرفیاب شد و از حقوقی که مرد بر زن دارد پرسید. حضرت ضمن بیان مفصل فرمودند: (ان تطیب با طیب طیبها و تلبس احسن ثیابها و تزین باحسن زینتها)(۳۸) زن، وظیفه مند است خود را برای شوهر به بهترین بوی خوشی که در دسترس دارد خوشبو کند، و بهترین لباس ها را بپوشد و با بهترین آرایش، خود را بیاراید.

امام باقر (علیه السلام) می فرمایند: (سزاوار نیست که زن، خود را بدون آرایش بگذارد، لااقل گردنبند ساده بیاویزد یا با حنا و هر چند مختصر هم باشد، خضاب کند.)(۳۹)

سزای زنی که برای غیر شوهر آرایش کند

امام ششم (علیه السلام) فرمودند: (زنی که جز برای شوهر، خود را خوشبو سازد، خداوند نمازش را قبول نمی کند تا آن که از آن شستشو نماید.)(۴۰)

در پایان، از این نکته نباید غفلت کرد که همان طوری که مرد انتظار دارد همسرش نظیف و تمیز و مرتب باشد و برایش آرایش کند، مرد نیز وظیفه مند است خود را تمیز و مرتب نگه دارد و برای همسر، خود را آرایش و زینت دهد تا آن که مهربانی طرفینی باشد؛ زیرا دوستی یک طرفه، دوام ندارد و باید هر دو، به وظیفه خود عمل کنند.

امام هشتم (علیه السلام) فرمودند: (آمادگی و آرایش مرد برای زن، از عوامل افزایش پاکدامنی زن است.)(۴۱)

حقوق زن به شوهر

وظائف و مسئولیت هایی که شوهر نسبت به زن دارد، دو نوع است: یک نوع آن، وظایف و حقوقی است که اخلاقاً مرد باید آنها را نسبت به همسر خود رعایت کند، مانند این که در کارهای داخلی خانه به او کمک کند، نسبت به او ترشرویی ننماید، در هر موضوع کوچکی به او خورده نگیرد، همان طور که انتظار دارد زن خود را برای او آرایش کند، خود نیز رعایت پاکیزگی و نظافت را نسبت به همسرش بنماید. در شیب و فراز زندگی، با او سازگار باشد، بی جهت او را نیازارد.

قرآن مجید همه این نوع رفتار‌ها را تحت عنوان رفتار نیکو امر می کند: (و عاشروهن بالمعروف)(۴۲) یعنی: «با همسران خود، به طور شایسته و دور از هر گونه تعدی و اجحاف، معاشرت کنید.»

پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) درباره رفتاری که مردان بایستی نسبت به همسرانشان داشته باشند، این طور توصیه می کند: (خیرکم خیرکم لاهلم و انا خیرکم لاهلی)(۴۳) (یعنی بهترین فرد شما، کسی است که با خانواده اش، مهربانتر و خوشرفتارتر باشد و من نسبت به خانواده ام چنینم).

پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) درباره احترام و تجلیل از مقام همسر می گوید: (ما اکرم النساء الا کریم و ما اهانهن الا لییم) «زنان را گرامی نمیدارد مگر افراد کریم و بزرگوار و به آنها اهانت نمی کند مگر مردم پست و فرومایه.»

پیشوای اسلام کاملترین افراد مردان خود را آن کسی می داند که اخلاقش نیکوتر و لطفش و مهربانیش نسبت به خانواده اش بیشتر باشد. (اکمل المومنین ایمانا احسنهم خلقا و الطفهم باهله)(۴۴)

اسلام، نه تنها هر گونه تعدی و دیکتاتوری را در محیط خانواده تحریم می کند، بلکه ترشرویی و عصبانیت های بیجا را نسبت به همسر تقبیح کرده و از جمله حقوق زن را برای مرد، همین ترشرویی نکردن می شمارد: (و لا یقبح لها وجها)(۴۵)

پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) در آخرین سال زندگیش، هنگامی که اعمال حج را بپایان رسانید، ضمن خطابه مفصل و تاریخی که در منی ایراد کرد، درباره مدارا کردن با زنان این طور فرموده است: (شما دیگران را درباره زنان به نیکی سفارش کنید، زیرا آنها در خانه شما بسر می برند و تحت کفالت شما هستند و آنها امانت های خدا هستند که شما به عنوان همسری آنها را اتخاذ کرده اید)(۴۶)

و نیز از آن حضرت درباره خوشرفتاری با خانواده چنین نقل شده است: (خیر رجال من امتی الذین لا یتطاولون و علی اهلیهم و یحسنون علیهم)(۴۷) بهترین مردان امت من، کسانی هستند که نسبت به خانواده خود سختگیری نمی کنند و به آنها نیکی و احسان می نمایند.

گذشت و اغماض

اختلاف سلیقه، سوء تشخیص، جهالت و نادانی، عواملی هستند که ممکن است به طور موقت «جو» زندگی خانوادگی را تیره کنند اما شوهر با جهان بینی و ژرف نگری مخصوصی که دارد، بایستی با توجه به این که بانوان موجوداتی عاطفی و احساسی هستند و نیاز به محبت شدید و مدارا دارند، نباید برای امور جزیی، رشته محبت را با آنها قطع کرده و دست به اقدامات حاد بزنند؛ بلکه باید گذشت و اغماض و در عین حال با ارشاد و راهنمایی برای همیشه روح لطیف و زود رنج آنان را تسخیر نمایند.

در روایات اسلامی به قدری درباره مدارای بانوان و خوشرفتاری با آنان توصیه شده که هر شخص منصفی با خواندن این قسمت از بیانات پیشوایان اسلام، پی خواهد برد که اسلام تا چه اندازه بانوان را مورد لطف عمیم خود، آن هم در آن روزگاری که زنان ارزش انسانی نداشته اند قرار داده است، ما اینک به گوشه ای از بیانات پیشوایان اسلام را در این باره اشاره می کنیم.

فداکاری و همکاری

یکی از عوامل ناسازگاری و انحلال خانواده ها،خودخواهی مردان و نداشتن حس همدردی و فداکاری آنهاست. بهترین لباس و غذاها را برای خود می خواهند، استراحت و آسایش را برای خود، ولی رنج و زحمت را برای خانواده خود روا میدارند.

همیشه در زندگی سعی می کنند هر چه بیشتر از مواهب زندگی شخصا بهره مند شوند، اما برای زن و بچه ی آنها هر چه پیش آید، خوش آید. بدیهی است چنین وضعی، روح لطیف و زودرنج زن را آزرده کرده و کمتر زنی است که تحمل چنین وضعی را داشته باشد.

اسلام برای حفظ کیان خانواده و گرمی بخشیدن بیشتر به آن اعلام می دارد که: (ارضاکم عندالله اسبغکم علی عیاله)(۴۸) «خداوند از مردی بیشتر راضی است که بیشتر وسائل راحتی خانواده خویش را فراهم نماید.» و نیز از پیامبر بزرگوار اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) نقل شده است وظیفه مرد نسبت به زن اینست که او را در خوراک و پوشاک با خود مساوی قرار دهد.(۴۹)

از امام هشتم (علیه السلام) نقل است که آن حضرت فرمود: (ینبغی للرجل ان یوسع علی عیاله لئلاتیمنوا موته)(۵۰) «سزاوار است برای مرد که برای زن و بچه اش سخت نگیرد و گشایشی در زندگی آنها پدید آورد تا مرگ او را از خدا نخواهند.»

آیین مقدس اسلام به قدری فداکاری در راه فراهم کردن وسائل زندگی خانواده را ستوده که آن را برابر با آزاد کردن برده که پیش خدا ثواب فراوانی دارد قرار داده است. امام زین العابدین (علیه السلام) می فرماید: (اگر داخل بازار شوم و با پولی که دارم مقداری گوشت برای خانواده ام تهیه کنم، نزد من محبوب‌تر از این است که بنده ای را در راه خدا آزاد کنم.)(۵۱)

پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) هنگامی که می بیند که علی (علیه السلام) به حضرت فاطمه (سلام الله علیها) در بعضی از کارهای خانه کمک می کند، در مقام تشویق چنین فرمود:

«هیچ مردی در امور مربوط به خانه به همسرش کمک نمی کند، مگر آن که در عوض هر نخ مویی که در بدنش وجود دارد، ثواب یک سال عبادت که روزهایش را روزه و شب هایش را نماز خوانده است، در پرونده عملش نوشته خواهد شد.

کسی که از خدمت به خانوده اش روی بر نتابد، خداوند او را بدون حساب وارد بهشت می کند و به خانواده خود خدمت نمی نماید مگر کسی که از صدیقین یا شهداء بوده و یا کسی که خداوند خوبی دنیا و آخرت را برایش خواسته باشد».(۵۲)

مسئولیت ها و وظایف دیگر شوهر

نوع دوم از وظایف و مسئولیت هایی که مرد به عهده دارد، آنهایی است که از نظر حقوقی، مرد موظف است که آنها را رعایت کند وگرنه زن حق دارد برای استیفای آن، به مراجع صلاحیت دار مراجعه کند و در مقام احقاق حق خویش برآید و این نوع حقوق عبارتند از:

۱- نفقه: شوهر موظف است نیازمندی های زندگی زن از قبیل غذا، مسکن، پوشاک و کلیه لوازم زندگی را مطابق شئون او تامین نموده و او را از این جهات بی نیاز سازد. حتی اگر زن برای انجام کارهای شخصی نیازمند به خدمتکار است مطابق شئون او بایستی برایش خدمتکار بگیرد.

۲-همبسترشدن: زن حق دارد در هر چهار شب یک شب، با شوهر خود در یک بستر بخوابد.

۳- اقلا در هر چهار ماه یکمرتبه بر شوهر لازم است زن خود را از نظر جنسی کامیاب نماید.(۵۳)

ناگفته پیداست که از نظر روانی، زنی را می توان خوشبخت و سعادتمند دانست که:

اولا فکرش از لحاظ مخارج سنگین و گرفتاری های زندگی آسوده باشد و ناراحتی فکری از جهت خانه، غذا، پوشاک و به طور کلی لوازم زندگی نداشته باشد. و ثانیا غریزه زندگی او از راه مشروع ارضاء گردد. و ثالثاً از نظر عواطف و احساسسات نیز سرخوردگی و عقده نداشته، مورد کمال مهر و لطف و علاقه شوهر باشد. حال باید دید که آیا راه های اخلاقی و حقوقی که اسلام برای تثبیت حقوق زن و شوهر قرار داده و به طور فهرست در بالا به آنها اشاره کرده ایم، چگونه می توانند عوامل خوشبختی و سعادتمندی زن را در خانه شوهر فراهم سازند؟

شکی نیست که عواطف و احساسات زن از راه محبت و نیکی و مدارای شوهر، نسبت به او همچنان که در دستورات اخلاقی و ماده دوم گفته شده، اشباع خواهد شد و همچنین ارضاء غریزه جنسی و آسودگی خاطر زن از لحاظ زندگی نیز از ماده اول و سوم تامین خواهد گردید.

بنابراین حقوق و مسئولیت هایی را که در اسلام از ناحیه زن، به عهده مرد می‌شناسد، بهترین عامل خوشبخت کننده زن و ثبات و صفای خانواده خواهد بود. دنیای امروز گرچه بانوان را از محیط گرم خانه به ادارات و مشاغل اجتماعی کشانید و به اصطلاح آزادشان کرد، اما برای یک لقمه نان باید درب هزاران ارباب بی مروت دنیا را بکوبند و شخصیت و کرامت خود را لکه دار نمایند.

دنیای غرب با آزاد گذاشتن روابط جنسی، محیط گرم خانواده را به طور کلی از صفا و رونق انداخت. کجا مرد می تواند با دیدن مناظر محرک و فراهم بودن همه نوع کامیابی های جنسی نامشروع که تمدن برای مردم فراهم کرده است، به خانواده خود گرمی و صفا ببخشد؟!

تمدن لعنتی با وضع قوانین مخصوص، گرچه تا حدودی جلو بعضی از خودکامگی های مردان را گرفته است، اما در عین حال، به قدری ارزش زن را پایین آورده که او را وسیله پول آوردن در سینماها، تئاترها، بارها، فروشگاه ها، تبلیغات و فروش مجلات و اجناس دیگر قرار داده است و از همه اینها که بگذریم، تمام خواسته های بانوان پول آوردن و خانه خوب داشتن و ماشین آخرین سیستم و لباس فاخر نیست. آنها به تشکیل خانواده و مورد علاقه مرد بودن را، فوق العاده اهمیت می دهند.

آیا وضع موجود می تواند زنان را از گرمی خانواده و محبوبیت عمیق و ریشه داری که اسلام به آنها عرضه می کند، برخوردارسازد؟ ما قضاوت این مطلب و روشی که اسلام درباره حقوق بانوان در پیش گرفته و مقایسه آنها با دنیای گذشته و حال را به وجدان های پاک خوانندگان محترم واگذار می کنیم.

نمونه ای از گفتار پیشوایان

حقوق زنان بر شوهران

امام چهارم حضرت زین العابدین (علیه السلام) فرمودند: اما حق زیردست زناشویی تو که همسر توست، اینست که بدانی خداوند او را آرامش جان و راحت باش تو و انیس و نگهدار تو ساخته و نیز هر کدام از شما زن و شوهر، باید به نعمت وجود همسرش حمد کند و بداند که این نعمت خداست که به او داده و لازم است که با نعمت خدا خوشرفتاری کند و آن را گرامی دارد و با او بسازد وگرچه حق تو بر زنت سخت تر و طاعت تو بر او لازم تر است، نسبت به هر خواه و ناخواه تو تا آنجا که گناه نباشد، ولی آن زن هم حق دلنوازی و انس و حفظ مقام آسایش در دامن او را داده برای کامیابی و لذت جویی که باید انجام شود و این خود حق بزرگی است. «و لا قوه الا بالله»(۵۴)

ثواب مردانی که به زنان خود کمک کنند

روزی پیامبراکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) بر علی و زهرا (علیهما السلام) وارد شد، دید که علی (ع) در خانه عدس پاک می کند و فاطمه (س) هم کنار دیگ نشسته است فرمود:

(اسمع منی یا ابا الحسن و مال اقول الاّ من امر ربّی) بشنو از من یا علی و من هیچ چیزی نمی گویم مگر با امر خدای من. هر مردی که در منزلش به عیال خود کمک کند، به تعداد هر مویی که در بدنش هست، ثواب عبادت یک سال به او عطا می شود که در تمام روزهای سال روزه و شب ها در عبادت باشد و خداوند مثل پاداشی که به صابرین و داود و یعقوب و عیسی (علیهم السلام) داد به او عطا می کند.(۵۵)

پاداش خدمتگذاری به عیال

رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند: «یا علی! هر کس که در محیط منزل خدمتگذار عیال باشد و بر او منت نگذارد، خداوند نام او را در دفتر شهدا نویسد و برای هر روز و شبش ثواب هزار شهید نویسد، و هر قدمی که برداشته ثواب یک حج و یک عمره برای او نویسد و به تعداد هر استخوانی که در اوست خداوند یک شهر در بهشت به او کرامت فرماید.(۵۶)

خدمت به عیال چه نتایج خوبی دارد

رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند: (خدمتگذار عیال بودن، کبائر و گناهان بزرگ را می پوشاند و غضب خدا را خاموش می کند و مهریه حورالعین است و بر حسنات و نیکی می افزاید و درجات را بالا می برد).(۵۷)

حقوق متقابل

افراد یک جامعه، آن وقت می توانند دارای یک زندگی سعادتمندانه باشند که هر فرد همان طور که خود را نسبت به دیگران ذی حق می داند و آنان را نسبت به انجام و یا ترک بعضی کارها مسئول می شناسد، برای دیگران نیز در گردن خود، حقی بداند و در مقابل جامعه و کارهایی که می بایست صورت بگیرد و یا ترک شود، او نیز مسئولیتی داشته باشد، اگرنه زندگی در جامعه که بر مبنای تعاون نباشد و افراد آن نسبت به یکدیگر، حقوق متقابل قائل نباشند، نظام چنین جامعه ای از هم پاشیده و یک زندگی حیوانی که هیچ گونه ارتباط و همبستگی در میان افراد آن موجود نیست تبدیل خواهد شد.

روی این حساب، کانون خانواده، که خود اجتماع کوچکی است، هیچگاه بدون تعاون و مسئولیت دو جانبه و حقوق زن نسبت به شوهر و شوهر نسبت به زن، نمی تواند پا برجا بماند و افراد آن دارای یک زندگی به تمام معنی سعادتمندانه باشند.

اسلام برای همین منظور و بر خلاف نظرهای افراطی و تفریطی سائر ملل که درباره جنس زن ابراز می نمودند و او را در مقابل مرد، موجودی بلااراده و بی شخصیت می پنداشتند و مرد را نسبت به او فعال مایشاء می دانستند، معتقد است که کانون خانواده مانند سازمان و شرکتی است که هر کدام از زن و مرد در آن، مسئولیت و وظیفه مخصوصی به عهده دارند.

همان طور که زن نسبت به شوهر و خانه و خانواده او مسئولیت و وظیفه به عهده دارد، شوهر نیز از ناحیه زن، حقوق و مسئولیت هایی به گردن دارد و بایستی آنها را مراعات کند وگرنه توقعات او نسبت به زن، بی مورد خواهد بود.

همان طور که مرد برای ادامه زندگی بایستی به کارهای بیرون از منزل بپردازد و با مشکلات زندگی، دست و پنجه نرم کند، زن نیز برای تدبیر منزل و انجام کارهای مربوط به خانه، تربیت کودک و شاداب ساختن امور داخلی، باید احساس مسئولیت کند.

قرآن مجید از این مسئولیت و حقوق متقابل که هر کدام از زن و مرد طبق استعداد و ساختمان جسمی و روحی خود نسبت به یکدیگر دارند، این طور یاد می کند: (و لهن مثل الذی علیهن) زن و مرد، نسبت به یکدیگر، حقوق متقابل دارند.(۵۸)

نتیجه گیری

طبق آموزه های اسلام در آیین همسرداری، زن مسلمان و پیرو اهل بیت (علیهم السلام) باید ضمن رعایت حقوق مرد، در زندگی زناشویی مسائلی را مراعات کند. در مقابل، مرد نیز موظف است با تمام توان شرایط و امکانات آسایش همسرش را فراهم سازد. در روایات معصومان (ع)، وعده پاداش های چشمگیری از سوی خداوند برای مردانی که به همسران خود عشق ورزیده و آنان را در انجام کارهای خانه یاری می دهند داده شده است.

پی نوشت ها

۳۶- محلاتی، ریاحین الشریعه

۳۷-علامه طبرسی، مکارم الاخلاق، ص۲۴۶

۳۸- شیخ کلینی، کافی ج۵ ص۵۰۸

۳۹- حر عاملی، وسائل الشیعه، ج۱۴ ص۱۱۸

۴۰- علامه طبرسی، مکارم الاخلاق ص۱۴۷

۴۱- حر عاملی، وسائل الشیعه، ج۱۴ ص۱۸۳

۴۲- نساء آیه ۱۹

۴۳- شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه ص ۴۵۸

۴۴- زن از نظر حقوق اسلامی

۴۵- شیخ کلینی، کافی ج ۵ص۵۱۱

۴۶- سیره ابن هشام ج۲ ص۶۰۴

۴۷- علامه طبرسی، مکارم الاخلاق ص ۲۴۸

۴۸- نراقی، جامع السعادات ج۲ ص۱۴۱

۴۹- علامه طبرسی، مکارم الاخلاق ص۲۵۰

۵۰- نراقی، جامع السعادات ج۲ ص۱۴۱

۵۱- علامه طبرسی، مکارم الاخلاق ص۲۴۱

۵۲- نراقی، جامع السعادات ج۲ ص۱۴۰

۵۳- شرایط کتاب نکاح ص۱۷۲

۵۴- تحف العقول

۵۵- نراقی، جامع السعادات ج۲ ص۱۴۲

۵۶- همان

۵۷- نراقی، جامع السعادات ج ۲ ص۱۴۳

۵۸- سوره بقره آیه ۲۸۸

منبع: روح الله محمدیان؛ اختصاصی راسخون (با تغییراتی در متن)