حمله ابرهه پادشاه یمن به مکه

حمله ابرهه پادشاه یمن به مکه

اَبْرَهه یا ابرهه اَشرَم پادشاه یمن و فرمانده اصحاب فیل بود که برای تخریب کعبه به مکه لشکرکشی کرد اما به وسیله ابابیل و سجیل شکست خورد. ابرهه بر اثر زخمی که در این ماجرا برداشت، بعدها در یمن درگذشت. ابرهه پیرو دین مسیحیت و حاکم یمن بود. انگیزه او از تخریب کعبه واکنش به بی حرمتی یکی از یمنی‌ها به کلیسایی بود که برای جلوگیری از سفر آنان به مکه ساخته بود. گسترش نفوذ مسیحیت و تأمین منافع روم و حبشه نیز از اهداف حمله وی به مکه شمرده شده است.

معرفی

ابرهه اهل حبشه بود.[۱] او در قرن ششم میلادی، حوالی سال تولد پیامبر اسلام می زیست.[۲] ابرهه با شکست‌دادن یمنی ها پادشاه آنجا شد.[۳] ابرهه به دلیل زخمی که در جنگ بر صورتش پدید آمده بود، اَشرم(دارای بینی و لبِ شکافته) خوانده می شد.[۴] با این حال در دلایل النبوه نام وی «ابرهه بن اشرم» ثبت شده است.[۵] گفته شده اشرم نام پدر وی نبوده[۶] چنانچه در معجم البلدان نام پدرش صباح ثبت شده است.[۷] همچنین ابرهه را ابویکسوم‌،[۸] صاحب الفیل[۹] و ابرهه حبشی[۱] می خواندند.

لشکرکشی به مکه

در سوره فیل ماجرای اصحاب فیل و نابودی آنان به وسیله ابابیل و سجیل آمده است.[۱۴]

انگیزه تخریب کعبه

ابرهه پیرو دین مسیحیت بود.[۱۵] او برای جلوگیری از سفر عرب های یمن به مکه، کلیسایی در صنعا ساخت و آن را با طلا و جواهرات تزیین کرد و آنها را وادار کرد آن را زیارت کنند.[۱۶] کلیسای مذکور «قلیس» خوانده می شد،[۱۷] و با هدف بازداشتن عرب ها از سفر به مکه ساخته شده بود.[۱۸] اما یکی از یمنی‌ها به این کلیسا بی‌حرمتی کرد، از این‌رو ابرهه سوگند یاد کرد که کعبه را نابود کند.[۱۹] با این حال گسترش نفوذ مسیحیت در بخش های غربی و جنوبی شبه‌جزیره عربستان و همچنین تأمین منافع سیاسی و اقتصادی روم و حبشه از اهداف حمله وی به مکه دانسته شده است.[۲۰]

حکومت بر یمن

ابرهه فرمانده یکی از دو سپاهی بود که حاکم حبشه به یمن فرستاد تا آن را تصرف کنند.[۲۱] بر سپاه دیگر فردی به نام اریاط فرماندهی می‌کرد.[۲۱] بر اساس برخی نقل‌ها تنها یک سپاه به فرماندهی اریاط به یمن فرستاده شد و ابرهه جزو سپاهیان اریاط بود.[۲۲]

پس از فتح یمن به دست سپاه حبشه[۲۳] میان اریاط و ابرهه جنگ درگرفت[۲۳] ابرهه، اریاط را کشت و حاکم یمن شد.[۲۴] به گزارش مسعودی کشته شدن اریاط، خشم پادشاه حبشه را به همراه داشت و او تصمیم گرفت با سپاهی حمله کرده و ابرهه را نابود کند.[۲۵] اما ابرهه هدایایی را به همراه نامه ای برای پادشاه حبشه فرستاد و در آن علاوه بر طلب بخشش، وفاداری و اطاعت از پادشاه حبشه را اعلام کرد.‏[۳] پادشاه حبشه نیز او را بخشید.[۲۶]

پی نوشت ها

1. مقریزی، إمتاع‏ الأسماع، ۱۴۲۰ق، ج۴، ص۶۸.
2. برگ‌نیسی، «ابرهه»، ج۲، ص۵۶۳.
3. مقدسی، البدء و التاریخ، بورسعید، ج۳، ص۱۸۵.
4. طبری، تاریخ ‏الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۲، ص۱۲۹.
5. بیهقی، دلائل ‏النبوه، ۱۴۰۵ق، ج۱، ص۱۱۷.
6. برگ‌نیسی، «ابرهه»، ج۲، ص۵۶۳.
7. یاقوت حموی، معجم ‏البلدان، ۱۹۹۵م، ج۳، ص۵۳.
8. ذهبی، تاریخ ‏الإسلام، ۱۴۰۹ق،‌ ج۱، ص۱۶۴.
9. سمعانی‏، الأنساب، ۱۳۸۲ق، ج۵، ص۲۰۰.
10. بلاذری، أنساب ‏الأشراف، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۶۷.
11. مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۲۷، ص۳۳۵.
12. نگاه کنید به: سوره فیل.
13. ابن‌قتیبه، المعارف، ۱۹۹۲م، ص۶۳۸.
14. سوره فیل، آیه ۱-۵.
15. جوادعلی، المفصل فى تاریخ العرب قبل الإسلام،‌ ج۶، ص۱۸۴.
16. بلاذری، أنساب ‏الأشراف، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۶۷.
17. ابن‌الکلبى‏، الأصنام، ۱۳۶۴ش، ص۴۶-۴۷.
18. ابن‌کثیر دمشقی‏، البدایه و النهایه، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۱۷۰.
19. بلاذری، أنساب ‏الأشراف، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۶۷.
20. برگ‌نیسی، «ابرهه»، ج۲، ص۵۶۹.
21. ابن‌کثیر دمشقی‏، البدایه و النهایه، ۱۴۰۷ق، ج۶، ص۳۰۶.
22. طبری، تاریخ ‏الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۲، ص۱۲۵.
23. یعقوبی، تاریخ ‏الیعقوبى، بیروت، ج۱، ص۲۰۰.
24. ابن‌هشام، السیره النبویه، بیروت، ج۱، ص۴۱.
25. مسعودی، مروج ‏الذهب، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۵۲.
26. ابن‌هشام، السیره النبویه، بیروت، ج۱، ص۴۲.

فهرست منابع

1. ابن‌کلبى‏، هشام بن محمد، الأصنام‏، تهران، نشر نو، ۱۳۶۴ش.
2. ابن‌قتیبه، عبدالله بن مسلم، المعارف، تحقیق ثروت عکاشه، قاهره، الهیئه المصریه العامه للکتاب، ۱۹۹۲م.
3. ابن‌کثیر دمشقی‏، اسماعیل بن عمر، البدایه و النهایه، بیروت، دارالفکر، ۱۴۰۷ق.
4. ابن‌هشام، عبدالملک، السیره النبویه، تحقیق مصطفی السقا، ابراهیم الأبیاری، عبدالحفیظ شلبی، دارالمعرفه، بیروت، چاپ اول، بی‌تا.
5. برگ‌نیسی، «ابرهه»، دایره المعارف بزرگ اسلامی، ج۲، تهران، مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۶۸ش.
6. بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق: سهیل زکار، ریاض زرکلی، بیروت، دارالفکر، چاپ اول، ۱۴۱۷ق.
7. بیهقی، احمد بن حسین، دلائل النبوه و معرفه أحوال صاحب الشریعه، تحقیق عبدالمعطی قلعجی، دارالکتب العلمیه، بیروت، چاپ اول، ۱۴۰۵ق.
8. جوادعلی، المفصل فى تاریخ العرب قبل الإسلام،‌ بی‌جا، دارالساقی، ۲۰۰۱م.
9. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، تحقیق عمر عبدالسلام تدمری، بیروت، دارالکتاب العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۹ق.
10. سمعانی‏، عبدالکریم بن محمد، الانساب، تحقیق عبدالرحمن بن یحیی معلمی یمانی، حیدرآباد، مجلس دائره المعارف العثمانیه، چاپ اول، ۱۳۸۲ق.
11. طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک، تحقیق محمد أبوالفضل ابراهیم، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، ۱۳۸۷ق.
12. مسعودی، علی بن الحسین، مروج الذهب و معادن الجوهر، تحقیق اسعد داغر، قم، دارالهجره، چاپ دوم، ۱۴۰۹ق.
13. مقدسی، مطهر بن طاهر، البدء و التاریخ، مکتبه الثقافه الدینیه، بور سعید، بی‌تا.
14. مقریزی، تقی‌الدین‏، امتاع الأسماع، تحقیق محمد عبدالحمید نمیسی، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۲۰ق.
15. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الإسلامیه، چاپ اول، ۱۳۷۴ش.
16. یاقوت حموی، شهاب الدین ابو عبدالله، معجم البلدان، بیروت، دارصادر، چاپ دوم، ۱۹۹۵م.
17. یعقوبی، احمد بن أبی‌یعقوب‏، تاریخ الیعقوبی، دارصادر، بیروت، چاپ اول، بی‌تا.

منبع: ویکی شیعه