علت ادامه عزاداری امام حسین(ع)

پرسش:

چرا هنوز بعد از گذشت سالها برای امام حسین (ع) عزاداری می شود؟ چرا بجای هزینه کردن برای مراسم عزاداری این پول ها صرف ایتام، جهیزیه دختران بی بضاعت، و… نمی شود؟

پاسخ:

اقامه هر امری با توجه به ارزش و اهمیتی که دارد قطعا هزینه و مؤنه ی درخور خود را دارد . شکی نیست که خدمت به مردم و رسیدگی به مشکلات آنان خصوصا مستمندان و نیازمندان شیعه از امور مهم و اساسی محسوب می گردد و باید مورد توجه همگان خصوصا افرادی که دارای نقش و اثر در این زمینه هستند قرار گیرند، اما باید دانست که در جامعه ی اسلامی وشیعی امور مهم فراوانی وجود دارند که به هر کدام در جای و در زمان خودش و به فراخور آن باید توجه و رسیدگی گردد و توجه و عنایت به یک امر ما را نباید از رسیدگی به امور دیگر باز داشته و یا غافل نماید و این همان چیزی است که ما از مکتب اهل بیت و امام حسین (علیهم السلام) آموخته ایم .
برپایی مجالس یادبود و عزاداری برای سرور و سالار شهیدان و آزادگان جهان، امام حسین (علیه السلام) یکی از آن امور مهم و اساسی است که ارتباط نزدیک و تنگاتنگ با سعادت و اصلاح دنیا و آخرت امت اسلامی دارد و معمولا هزینه های این گونه مجالس توسط اقشار معمولی و ضعیف و همان کسانی که در سوال به آن ها اشاره شده تامین می گردد و از خیرات و برکات مادی و معنوی آن هم همگان و از سفره نذورات آن خصوصا اقشار تهی دست بیشتر بهرمند می گردند. آن چه در طول تاریخ و الان هم مشاهده می گردد هزینه های مجالس عزاداری از قلک های خانواده های کم بضاعت شیعیان (همان کسانی که گاهی توان خرید یک کیف و کفش خوب برای فرزندانش را ندارند اما با عشق و محبت تمام برای امام شان هزینه می کنند) و از ریال ریال اندک نماز گزاران در مساجد و حسینیه ها که در طول سال جمع آوری می گردد به دست می آید ، و این همان تیری است که در همیشه ی تاریخ قلب تاریک دشمنان اهل بیت (علیهم السلام) را نشانه رفته و سیلی است که روی ستمگران و ظالمان در حق آل رسول (صلی الله علیه و آله) را تا ابد سیاه نموده است. به همین جهت مخالفان و خصوصا وهابیت که ادامه ی خط اموی است می کوشند از راه های مختلف و به بهانه های واهی بر پایی این گونه مجالس را مورد مناقشه قرار داده و مردم و امت اسلامی را از این طریق از اهل بیت و مکتب رهایی بخش تشیع جدا نمایند.
اقامه‌ عزای‌ حضرت‌ ابی‌ عبدالله‌ الحسین‌ سیدالشهداء علیه‌ السلام‌ از افضل‌ قربات‌ الی‌ الله‌ تعالی‌ و موجب‌ تجدید حیات‌ اسلام‌ و ایمان‌ است‌ و ادله قرآنی و روایی متعدد بر آن دلالت دارند ، بر مومنین‌ لازم‌ است‌ هر چه‌ با شکوه ‌تر آن‌ را برگزار نمایند. چه آن که در عزاداری شیعیان و در ماتم و عزای ائمه اطهار ـ علیه السّلام ـ ، بخصوص حسین ابن علی، ـ علیه السّلام ـ وتداوم آن در طول تاریخ اهداف مهمی وجود داردکه هزینه های موجود در برابر آن ناچیز است، از جمله شناساندن مقام پیشوایان، افزایش عشق و محّبت به اهل بیت ـ علیهم السّلام ـ اثبات حقانیت نهضت حسینی، یاد مصائب اهل بیت، همدردی با رسول الله ـ صلی الله علیه و آله ـ و امیرالمؤمنین و فاطمه زهرا ـ علیهاالسّلام ـ الگو پذیری از جریان عاشورا، تکریم ائمه و ارزش های والای انسانی، رشد فضائل و کرامت های انسانی و الهی، و پرورش روحیه شهادت طلبی.

توضیح مطلب:

در بیان اهداف عزاداری، باید گفت عزاداری که در میان شیعیان به عنوان یک سنّت رایج شده، انگیزه های گوناگونی دارد که به طور اختصار عبارت است از:
۱. شناساندن مقام پیشوایان بزرگ اسلام. که سراسر زندگی آنان برای جامعه اسلامی الگو و سرمشق است، خواه در مبارزه با طاغوتیان یا مسائل اخلاقی ، معنوی و… چرا که در همین مجالس، خطیبان و واعظان به بیان مقام و شخصیت ائمه معصومین و توضیح راه و رسم آنان میپردازند.
۲. ایجاد وحدت بین صفوف مختلف پیروان. از ملل گوناگون با زبان ها، رنگها و نژادهای مختلف. اگر مراسم پرشکوه حج، گردآورنده ای همه ای مسلمانان از فرقه ها و ملل مختلف جهان است، باید گفت مراسم عزاداری سرور شهیدان حضرت حسین بن علی ـ علیه السّلام ـ که در کشورهای مختلف برگزار میشود یکی از بهترین جلوه های اتحاد شیعیان می باشد.
۳. افزایش عشق و محبت به اهل بیت. که پاداش رسالت پیامبر اکرم ـ صلی الله علیه و آله ـ است چنانکه در قرآن کریم می فرماید: قُلْ لا أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلاَّ الْمَوَدَّهَ فِی الْقُرْبی^(۱) بگو من بر رسالت خویش، مزد و اجری جز ابراز علاقه و دوستی به خاندانم نمی خواهم. محبت ورزیدن به ذوی القربی، مصادیق متعددی دارد که یکی از مصادیق با ارزش آن این است که در شادی آنان شاد و در حزن ایشان، اندوهناک باشیم.
۴. کمال خواهی و فضیلت طلبی. عزاداری ها پیوند قلبی و ارتباط باطنی با حجت های الهی و ائمه معصومین ـ علیهم السّلام ـ را در پی دارد، چرا که شیعیان و محبّین اهلبیت با تمام احساس و عواطف و با همه وجود، در مجالس امام حسین ـ علیه السّلام ـ شرکت، می کنند به گونه ای که بین خود و آن حضرت یک پیوند معنوی برقرار ساخته اند و همین امر به طور محسوس در رفتار و اخلاق ایشان تأثیر گذاشته و آنان را به صراط مستقیم هدایت کرده و کمال جویی و فضیلت را در آنها ایجاد می کند.
۵ دعوت به دین و آگاه شدن از حقایق آن و فراخوانی مردم به صلاح و اصلاح و دوری از انحرافات.
۶. اثبات حقانیت نهضت حسینی بر ضد طاغوتیان و آشنا کردن مردم با ویژگی های قیام امام حسین ـ علیه السّلام ـ. به همین جهت است که امامان معصوم ـ علیهم السّلام ـ پیروان خود را تشویق نموده اند که مراسم عزاداری داشته باشند و برای حسین بن علی گریه کنند تا حقانیت آن حضرت اثبات شود و هدف امام حسین ـ علیه السّلام ـ زنده بماند و مکتبی که او به وجود آورد، باقی بماند.
۷. یاد مصیبت اهل بیت ـ علیهم السّلام ـ. که موجب آسان شدن مصائب و سختی های دوستداران آنان است.
۸. همدردی با رسول الله ـ صلی الله علیه و آله ـ و امیرالمؤمنین ـ علیه السّلام ـ و فاطمه زهرا ـ سلام الله علیها ـ و سایر ائمه ـ علیهم السّلام ـ.
۹. فراموش نشدن خاطره عاشورا، چرا که اگر این عزاداری ها نبود، نسل های آینده نمی دانستند امام حسین ـ علیه السّلام ـ را یزید بن معاویه ظالمانه به شهادت رسانده است و حقانیّت و ظلم ستیزی حضرت و یارانش به فراموشی سپرده می شد.
۱۰. افشاگری جنایات ستمگران، به ویژه بنی امیّه و بنی عباس.
۱۱. الگوپذیری از جریان عاشورا. وقتی در بیان واقعه کربلا، ظلم ها و انحرافات و منکرات بیان شود، اذهان شنوندگان و خوانندگان، به وضع جامعه خود معطوف میشود و آن را نیز مورد توجه قرار داده و با خود می گویند که آیا حکومت در عصر ما و جامعه ما، به حکومت در عصر حسین بن علی ـ علیه السّلام ـ شباهتی دارد؟ این امر باعث می شود که با مشاهده و درک ظلمها و انحرافات و منکرات، به عکسل العملی شبیه عکسل العمل مولای خود دست بزنند و با حکومت های جور به مبارزه برخیزند و همین امر بوده که قیام های فراوانی علیه حکومت های فاسد، توسط شیعیان را در طول تاریخ رقم زده است و در آینده نیز این چنین خواهد بود.
لذا استعمارگران و حکومت های فاسد، همیشه در صدد بوده اند که این عزاداری ها و مراسم ها را به تعطیلی بکشانند و یاد امام حسین ـ علیه السّلام ـ را از خاطره ها محو کنند، ولی نه تنها در کار خود موفق نمی شوند بلکه روز به روز بر شکوه و عظمت عزاداری ها افزوده می شود.

۱۲. تکریم ائمه، و ارزش ها: در مراسم عزاداری، مقام و شخصیت ائمه معصومین ـ علیهم السّلام ـ تکریم شده و به مردم معرفی می شوند و به همه ارزش ها و خوبی هایی که در شخصیت معصومین ـ علیهم السّلام ـ ظهور و بروز داشته است احترام گزارده شده و مورد تمجید قرار می گیرند. همین امر باعث تقویت این خصائص نیک در اخلاق و کردار مردم می گردد.
۱۳. رشد فضائل و کرامت های انسانی و الهی و پرورش روحیّه شهادت طلبی. هر قطره اشک کلامی است که شهادت را چون پیامی به مردم ابلاغ می کند و گریه وعزاداری نشانه آن است که فاجعه ای روی داده و ظلمی صورت گرفته، است عزاداری نه یک روز، نه ده روز، نه یک ماه، بلکه در تمام سال، برای این است که ملتی که در شهادت زندگی می کند باید عزادار باشد و در مجالس عزا با بیان فلسفه شهادت و با یادآوری از شهیدانش، روحیه شهادت طلبی را همچنان تازه نگه دارد. بی شک به خاطر نشر فلسفه شهادت و ایثار و کرامت های انسانی است که شیعه به بهانه مرگ برادر، عمو، دایی و… جلسه برگزار می کند و یکباره به کربلا گریز میزند و از حسین ـ علیه السّلام ـ سخن می گوید.
۱۴. زنده نگه داشتن اسلام با استفاده از ابزار عزاداری. عزاداری اسلام را زنده کرد و اگر امام حسین ـ علیه السّلام ـ قیام نمی کرد، اثری از اسلام باقی نمی ماند. اساس شکل گیری انقلاب اسلامی ایران نیز از نهضت امام حسین ـ علیه السّلام ـ است. امام خمینی (ره) درباره تجدید و تکرار عزاداریها می فرماید: “… اصلاً نمی فهمند مکتب سید الشهداء چه بوده و نمیدانند این منبرها، گریه ها و سینه زنی ها حدود ۱۴۰۰ سال است که ما و مکتب را حفظ کرده و تا حالا اسلام را آورده. این عده از جوان ها این طور نیست که سوء نیت داشته باشند آن ها خیال می کنند که ما باید حرف روز بزنیم، حرف سید الشهداء حرف روز، و همیشه حرف روز است. اصلاً حرف روز را سیدالشهداء آورده و دست ما داده است و سیدالشهداء را این گریه ها و مکتب وی را این مصیبت ها و سخنرانی ها و نوحه ها و مرثیه خوانی ها و این سینه زنی ها و این دستجات حفظ کرده است. اگر فقط مقدسی بوده و توی اتاق و توی خانه می نشست و برای خودش هی زیارت عاشورا می خواند و تسبیح می گفت چیزی نمانده بود… همین هاست که این نهضت را پیش برده. اگر سیدالشهداء نبود این نهضت را کسی پیش نمی برد^(۲).”
بنابراین عزاداری حسین بن علی ـ علیه السّلام ـ یک حرکت است یک موج است، یک مبارزه اجتماعی است. همین عزاداری ها سبب می شود که شور و عاطفه، از شعور و شناخت برخوردار گردد و ایمان را در ذهن جامعه هوادار، زنده نگه دارد و مکتب عاشورا به عنوان یک فکر سازنده و حادثه الهام بخش، همواره تأثیر خود را حفظ کند. خون و شهادت و عزاداری احیای خط و رساندن صدای مظلومیت اهل بیت عصمت و طهارت ـ علیه السّلام ـ به گوش تاریخ است…. هم بر مظلومیت امام گریه می شود و هم در سایه آن، هدف امام حسین ـ علیه السّلام ـ از نهضت و حرکت شناخته می شود، جلسات سخنرانی و موعظه، روضه های خانگی و دسته های عزاداری و هیأت های زنجیرزنی، پوشیدن لباس مشکی و پرچم به دست گرفتن و شربت و آب دادن و تلاش در بر پایی مجالس و عزاداری ها، با آن شور و عشق و صفای باطن، و هر یک به نوعی سربازگیری جبهه حسینی است و این پیوند قلبی را عمق و غنا می بخشد.

پی نوشت:

۱. شوری، ۲۳.

۲. قیام عاشورا، در کلام و پیام امام، ص ۱۶.