اعتماد نکردن به غیر خدا در نیازها در هنگام دعا

 هیچ انسانی در دنیا وجود ندارد که بی نیاز باشد. بی نیاز فقط خداوند است که به هیچ کسی و هیچ چیزی نیاز ندارد و حتی به عبادات بندگان نیازمند نیست. این انسان و سایر موجودات هستند که به خدای متعال نیازمند هستند. در زمانی انسان به درگاه خدا ذست به دعا بر می دارد که احساس نیاز به خدا کند. در حالی انسان پیوسته و حتی در وجود خود به خداوند متعال محتاج است.

بنابراین انسان در هنگام دعا باید در نیازهاى خود جز بر خداوند اعتماد نکند. این حالت از مکمّلات دعاست. به این معنا که وقتی دعا می کند ممکن است عوامل غیر از خدا در ذهن او قرار بگیرد و امیدش به سوی او معطوف گردد. در دعا باید فقط بر خداوند توکل شود. خداوند متعال فرموده است: «وَ مَنْ یَتَوَکَّلْ عَلَى اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ‏؛[۱] و هر کس بر خداوند توکّل کند او را کفایت مى‏ کند». حفص بن غیاث از ابى عبد اللّه علیه السلام روایت کرده که فرموده است: «هرگاه کسى بخواهد که هر چه از خداوند مسألت مى ‏کند خداوند به او عطا کند باید از همه مردم چشم پوشد و امیدى جز به بارى تعالى نداشته باشد. هنگامى که خداوند این حالت را از دل او بداند هر چه از او بخواهد به او مى‏ دهد».[۲]

ضمن آنچه خداوند به یکى از پیامبرانش وحى فرموده آمده است: «به عزّت و جلالم سوگند من آرزوى هر کسى را که به دیگرى غیر از من چشم امید دوخته باشد به نومیدى مى ‏کشانم، و در میان مردم بر او جامه خوارى مى‏ پوشانم، و او را از رحمت و فضل خود دور مى ‏گردانم. آیا بنده من در سختی ها از دیگرى انتظار کمک دارد در صورتى که رفع آنها در دست من است و به دیگرى چشم امید دوخته در حالى که من بى‏ نیاز و بخشنده ‏ام؛

کلید درهاى بسته به دست من است، و درگاهم به روى کسانى که مرا بخوانند گشوده است. آیا نمى‏ دانید کسى را که بلایى به او رسیده برطرف کردن آن جز از من از کس دیگر ساخته نیست؛

پس چرا از من روى مى‏ گرداند و امید و آرزو از دیگرى دارد. در حالى که من از جود و کرم خود آنچه را از من درخواست نکرده به او بخشیده‏ ام امّا او از من روى گردانیده و از من درخواستى نکرده و در بلایى که دچار شده از دیگرى تقاضاى کمک کرده است. من خدایى هستم که پیش از درخواست مى‏ بخشم در این صورت آیا ممکن است از من درخواست شود و نبخشم؟ هرگز، آیا جود و کرم از آن من نیست، آیا زمان دنیا و آخرت در دست من قرار ندارد؟ اگر اهل آسمانهاى هفتگانه و زمینها همگى درخواست عطا و بخشش کنند و حاجت یکایک آنها را برآورم در ملک و قدرت من به‏اندازه بال مگسى کاستى پدید نمى ‏آید، و چگونه ممکن است مملکتى که من سرپرست آنم دچار کاستى شود، چه بدبخت است کسى که نافرمانى من کند، و حرمت مرا پاس ندارد.»[۳] این خبر را امام صادق علیه السلام  از پدرانش از امیر مؤمنان علیه السلام روایت کرده است.

از پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم نقل شده که فرموده است: «هر کس از توسّل به مخلوق چشم پوشد و به من متوسّل شود من روزى او را در آسمانها و زمین ضامنم، و اگر مرا بخواند او را اجابت مى ‏کنم، و چنانچه از من بخواهد به او مى ‏بخشم، و اگر طلب آمرزش کند او را مى‏ آمرزم، و هر کس از من چشم پوشد و به مخلوق متوسّل شود اسباب آسمانها و زمین را از دسترس او قطع مى ‏کنم و اگر از من بخواهد به او نمى ‏بخشم و اگر مرا بخواند اجابتش نمى ‏کنم.»[۴]

از آنچه بیان شد این نتیجه به دست می آید که یکی از شرایط استجابت دعا بریدن و قطع امید از غیر خداست و فقط توکل بر خدا است که به دعا معنا می دهد.

پی نوشت ها

[۱] ( ۱۴۴) طلاق/ ۳: و هر کس بر خداوند توکّل کند او را کفایت مى‏کند.

[۲] ( ۱۴۵) کافى، ج ۲، ص ۱۴۸، شماره ۲.

[۳] ( ۱۴۶) کافى، ج ۲، ص ۶۶ با اضافاتى؛ فقه الرّضا نظیر آن؛ مستدرک الوسائل، ج ۲، ص ۲۸۸.

[۴] ( ۱۴۷) صحیفه الرّضا( ع)، ص ۲.

منبع: برگرفته از کتاب راه روشن؛ ترجمه المحجه البیضاء فى تهذیب الإحیاء، ج‏۲.