“فخّ” مکانى در بین راه مکه معظمه و مدینه منوره است که فاصله اش با مکه در حدود یک فرسنگ مى باشد. در این مکان رویدادى عظیمى شبیه واقعه کربلا به وقوع پیوست.
همان طور که در سیزده ذى قعده بیان کردیم حسین بن على بن حسن مثلث بن حسن مثنى بن امام حسن مجتبى(ع)در عصر خلافت موسى بن مهدى، معروف به هادى عباسى در مدینه منوره قیام کرد و این شهر مقدس را از سیطره عباسیان بیرون آورد و به مدت دوازده روز در آن به ساماندهى حکومت و اجراى امور مردم پرداخت و با نزدیک شدن ایام حج، “درباس خزاعى را جانشین خود در مدینه نمود و به همراه سایر علویان و پیروان خود عازم مکه معظمه گردید و بسیارى از شیعیان و بردگان مکه معظمه به خاطر رهایى ازظلم وجور عباسیان به استقبال وى شتافته ودرزمره یارانش قرار گرفتند.
خبر قیام وى در مدینه و آزاد سازى این شهر و هجوم علویان به سوى مکه معظمه به اطلاع هادى عباسى(چهارمین خلیفه عباسیان) رسید و با توجه به نزدیک شدن ایام حج و احتمال پیوستن حاجیان و سایر مخالفان بنى عباس به علویان در حین مراسم حج، هادى را شگفت زده و سراسیمه کرد و بدین جهت در اسرع وقت لشکرى بزرگ به فرماندهى محمد بن سلیمان عباسى به سوى مکه گسیل داشت.
دو سپاه در روز ترویه(هشتم ذى حجّه) سال۱۶۹ قمرى در یک فرسنگى مکه معظمه در مکانى به نام “فخ”در برابر یکدیگر قرار گرفتند و پس از ردو بدل کردن پیام ها و عدم دست یابى به نتیجه مطلوب، متوسل به حرکت نظامى و رزمى شدو با شدت تمام به نبرد پرداختند.یاران حسن بن على،تنها هفتصد نفر،ولى سپاهیان عباسى چندین برابر آنان بودند و بدین جهت، پس از مبارزه اى سخت و توان فرسا، انقلا بیون مدینه با شکست و اضمحلال مواجه شدند و بسیارى از آنان از جمله خود حسین بن على و برخى از سادات حسنى مانند سلیمان بن عبدالله محض و عبدالله بن اسحاق بن ابراهیم بن حسن مثنى،در این نبرد نا برابر کشته شد و تعدادى نیز زخمى و به همراه سایر بازماندگانشان اسیر گردیدند.
سپاهیان عباسى سر هاى شهدا را با اسیران و بازماندگان شهدا به نزدهادى عباسى در بغداد فرستادند و او دستور داد تا تمامى اسیران را گردن زدند.
ازآن سو، پس از شکست علویان، عمر بن عبدالعزیزبن عبیدالله بن عبدالله بن عمربن خطاب،عامل هادى عباسى پس از فرار از مدینه،دوباره به این شهر برگشت و انتقام سختى از علویان و مبارزان گرفت و خانه هاى بسیارى از آنان را به آتش کشید و اموالشان را غارت کرد.
شایان ذکر است که پیامبر اکرم(ص)و امام جعفر صادق(ع) رویداد مهم فخ را پیش گویى کرده و پیشاپیش در سرزمین فخ،براى حسین بن على و سایر شهیدان این واقعه دل نگرانى نمودند.این واقعه در عصر امامت امام موسى کاظم(ع) به وقوع پیوست و آن حضرت گرچه به صورت آشکار در آن حضور نیافت و رهبرى آن را بر عهده نگرفت، ولیکن آن را تأیید و از باطن آنان را رهبرى و راهنمایى مى نمود.(۱)
۱-نک: منتهى الآمال [شیخ عباس قمى] ،ج۱،ص ۲۶۱ ؛الکنی و الأ لقاب[شیخ عباس قمى]،ج۲، ص۳۱۹؛ تاریخ امراءالمدینه المنوره[عارف احمد عبد الغنى]،ص۱۴۲ ؛تاریخ ابن خلدون،ج۲ ،ص۳۳۵؛ الکامل فى التاریخ [ابن اثیر شیبانى]،ج۶،ص۹۰.
