شهادت امام جعفر صادق(ع)

 ۲۵ شوال سال ۱۴۸ هجرى قمرى

ابو عبدالله، جعفر بن محمد بن على بن الحسین بن على بن ابى طالب(ع)، معروف به “صادق آل محمد”، امام ششم شیعیان است، که پس از شهادت پدرش امام محمد باقر(ع)، در هفتم ذى حجه سال ۱۱۴ قمرى، بنا به وصیت مستقیم پدر ارجمندش به مقام منیع امامت نایل آمد. میلاد مسعودش، مصادف بود با روز جمعه به هنگام طلوع فجر و به قولى روز دوشنبه هفدهم ربیع الاول سال ۸۰ هجرى قمرى، در مدینه منوره.(۱)

مادر بزرگوارش، فاطمه بنت قاسم بن محمد بن ابى بکر، مکنى به “اُم فروﺓ” بود. این بانوى والا مقام، که فرزند زاده جناب محمد بن ابى بکر، یار وفادار امیرمؤمنان(ع) و شهید راه ولایت و امامت بود، در میان بانوان عصر خویش، به تقوا، کرامت نفس و بزرگ منشى معروف و مشهور بود و امام صادق(ع) درباره شخصیت وى فرمود: مادرم از جمله بانوانى بود که ایمان آورده و تقوا پیشه کرد و نیکوکارى نمود و خدا نیکوکاران را دوست دارد.(۲)

امام صادق(ع) از جانب مادر، به خلیفه اول مسلمانان (ابوبکر) و از جانب پدر، به امام اول شیعیان و خلیفه چهارم مسلمانان (حضرت على(ع)) منتهى مى گردد. آن حضرت در اواخر حکومت بنى امیه و اوائل حکومت بنى عباس مى زیست و از نزدیک شاهد قیام سراسرى مردم بر ضد بنى امیه و سوء استفاده بنى عباس از احساسات مذهبى مردم و به دست گرفتن حکومت، با عنوان بیعت با “الرضا من آل محمد(ص)”، بود و امر سنگین امامت و رهبرى شیعیان و محبان اهل بیت(ع) را به نیکى اداره مى کرد.

امام صادق(ع) در زمان خلافت عبدالملک بن مروان (پنجمین خلیفه اموى) دیده به جهان گشود و پس از وى، با هشت خلیفه اموى دیگر و دو خلیفه عباسى، به نام هاى ذیل هم عصر بود و از اکثر آن ها رنج ها و آزارهاى فراوانى متحمل گردید: ۱- ولید بن عبدالملک ۲- سلیمان بن عبدالملک ۳- عمر بن عبدالعزیز ۴- یزید بن عبدالملک ۵- هشام بن عبدالملک ۶- ولید بن یزید ۷- یزید بن ولید ۸- مروان بن محمد ۹- ابوالعباس سفاح ۱۰- منصور دوانقى(۳) سرانجام، در ۶۵ سالگى به دست عوامل منصور دوانقى مسموم شد و بر اثر آن، به شهادت رسید.

درباره تاریخ شهادتش، دو گفتار است، برخى نیمه رجب سال ۱۴۸ قمرى و برخى دیگر ۲۵ شوال سال ۱۴۸ قمرى را بیان کرده اند. ولى معروف و مشهور میان مورخان و سیره نگاران شیعه، همان قول دوم، یعنى ۲۵ شوال مى باشد. پس از شهادت آن حضرت، بدن مطهرش را حضرت امام موسى کاظم(ع) به همراه سایر برادران و فامیلان خود، غسل داد و بر وى کفن پوشید و در قبرستان بقیع، در کنار سه امام معصوم دیگر، یعنى امام حسن مجتبى(ع)، امام زین العابدین(ع) و امام محمد باقر(ع) به خاک سپرد.

در این جا متن گفتار شیخ مفید(ره) درباره شخصیت آن حضرت را بیان مى کنیم: و کان الصادق جعفر بن محمد بن على بن الحسین علیهم السلام من بین اخوته خلیفه ابیه محمد بن على علیهما السلام و وصیه، القائم بالامامه من بعده، و برز على جماعتهم بالفضل، و کان أنبههم ذاکراً، و أعظهم قدراً، و أجّلهم فى العامه و الخاصه، و نقل الناس عنه من العلوم ما سارت به الرکبان، و انتشر ذکره فى البلدان و لم ینقل عن احد من أهل بیته العلماء ما نقل عنه، و لا لقى أحد منهم من أهل الآثار و نقله الاخبار و لا نقلوا عنهم کما نقلوا عن أبى عبدالله، فان اصحاب الحدیث قد جمعوا أسماء الرواﺓ عنه من الثقاﺓ على اختلافهم فى الآراء و المقالات فکانوا أربعه آلاف رجل.(۵)

پی نوشت ها:

۱- تاج الموالید (علامه طبرسى)، ص ۴۳؛ زندگانى چهارده معصوم (ع) (ترجمه اعلام الورى)، ص ۳۷۶؛ منتهى الآمال (شیخ عباس قمى)، ج۲، ص ۱۲۰

۲- منتهى الآمال، ج۲، ص ۱۲۱

۳- تاج الموالید، ص ۴۳؛ زندگانى چهارده معصوم(ع)، ص ۳۷۶

۴- وقایع الایام (شیخ عباس قمى)، ص ۸۱؛ منتهى الآمال، ج۲، ص ۱۵۵

۵- الارشاد، ص ۵۲۵