سبک زندگی اسلامی از منظر دخت رسول(ص)

یکی از معارفی که در حال حاضر بسیار ضروری و حیاتی است، دانستن سبک صحیح زندگی، آن هم بر اساس برنامه سعادت‌بخش دین اسلام است. بهترین راه برای پی بردن به سبک زندگی اسلامی، بهره‌مندی از کلمات پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) و اهل بیت (علیهم السلام) ایشان است که از هر کس به حقایق اسلام آگاه‌ترند. یکی از اهل بیت (علیهم السلام) که بی‌شک از نزدیکترین‌ها به حضرت رسول (صلی الله علیه و آله و سلم) نیز می‌باشد، دختر گرامی ایشان، فاطمه زهرا (سلام الله علیها) است.

ایثار و از خود گذشتگی در زندگی

شاید بتوان گفت یکی از اصول مهم در زندگی به ویژه زندگی مشترک، از خود گذشتگی است. در زندگی حضرت زهرا (سلام الله علیها) نیز ایثار موج می‌زند.

در یکی از صبحگاهان، امام علی (علیه السلام) فرمود: فاطمه جان! آیا غذایی داری تا گرسنگی‌ام برطرف شود؟ پاسخ داد: نه! به خدایی که پدرم را به نبوت و شما را به امامت برگزید سوگند که دو روز است در منزل، غذایی کافی نداریم، آنچه بود به شما و فرزندانم دادم و خود از غذای اندک موجود استفاده نکردم. امام با تأسف فرمود: فاطمه جان! چرا به من اطلاع ندادی تا به دنبال تهیه غذا بروم؟

قالت فاطمه (علیهاالسلام): یا اباالحسن! انّی لاستحیی من الهی ان اکلف نفسک ما لا تقدر علیه؛ حضرت زهرا (سلام الله علیها) فرمود: ای اباالحسن! من از پروردگار خود حیا می‌کنم چیزی را از تو درخواست نمایم که تو بر آن توان و قدرت نداری. [۱]

خوش‌اخلاقی با دشمن و دوست

توصیه حضرت زهرا (سلام الله علیها) نسبت به خوش اخلاقی این است که انسان در برابر همه، خوش‌اخلاق باشد نه تنها دوستان.

خیلی ار افراد ادعای دینداری و خداباوری دارند اما در موقع سختی، نه تنها دیگر شکر نعمت‌هایی که خداوند به آنها داده است را بجا نمی‌آورند بلکه زبان به شکایت می‌گشایند و در برخی موارد کلمات ناشایست نسبت به دین و خدا به میان می‌آورند.

«بشر فی وجه المۆمن یوجب لصاحبه الجنه و بشر فی وجه المعاند المعادی یقی صاحبه عذاب النار»؛ پاداش خوشرویی در برابر مۆمن، بهشت است و خوشرویی با دشمن و انسان‌های ستیزه‌جو، انسان را از عذاب آتش باز می‌دارد. [۲]

ساده‌پوشی

سلمان فارسی می‌گوید: روزی حضرت فاطمه (سلام الله علیها) را دیدم که چادری وصله دار و ساده بر سر داشت. در شگفتی ماندم و گفتم: عجبا! دختران پادشاهان ایران و قیصر روم، بر کرسی‌های طلایی می‌نشینند و پارچه‌های زربافت به تن می‌کنند، وه که این دختر رسول خداست! نه چادرهای گران قیمت بر سر دارد و نه لباس‌های زیبا!

فاطمه (علیهاالسلام) فرمود: یا سلمان! انّ الله ذخّر لنا الثیاب و الکراسی لیوم آخر؛ ای سلمان! خداوند لباس‌های زینتی و تخت‌های طلایی را برای ما در روز قیامت ذخیره کرده است.

حضرت زهرا (سلام الله علیها) سپس به خدمت پدر رفت و شگفتی سلمان را مطرح فرمود: یا رسول الله! ان سلمان… ای رسول خدا! سلمان از سادگی لباس من تعجب نمود سوگند به خدایی که تو را مبعوث فرمود، مدت پنج سال است فرش خانه ما پوست گوسفندی است که روزها بر روی آن شترمان علف می‌خورد و شب‌ها بر روی آن می‌خوابیم و بالش ما چرمی است که از لیف خرما پر شده است. [۳]

شکرگزاری از خدا در همه حال

خیلی ار افراد، ادعای دینداری و خداباوری دارند اما در موقع سختی، نه تنها دیگر شکر نعمت‌هایی که خداوند به آنها داده است را بجا نمی‌آورند بلکه زبان به شکایت می‌گشایند و در برخی موارد کلمات ناشایست نسبت به دین و خدا به میان می‌آورند. در مقابل این رفتار ناپسند، رفتاری سراسر درخور بندگی خدا در رفتار و گفتار یگانه بانوی اسلام وجود دارد.

اسماء بنت عمیس می‌گوید: رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم)، درب خانه فاطمه (علیها السلام) را کوبید و فرمود: کجا هستند حسن و حسین من؟ فاطمه زهرا (علیها السلام) فرمود: اصبحنا و لیس فی بیتنا شیء… صبح کردیم در حالی که چیزی در خانه ما نیست تا رفع گرسنگی نمائیم و ما در هر حال، خدای بزرگ را سپاسگزاریم. [۴]

آداب غذا خوردن

عن فاطمه (علیها السّلام): فی‏ المائده اثنتا عشره خصله، یجب على کلّ مسلم أن یعرفها، أربع فیها فرض، و أربع فیها سنّه، و أربع فیها تأدیب؛ فأمّا الفرض: فالمعرفه، و الرضا، و التسمیه، و الشکر، و أمّا السنّه: فالوضوء قبل الطعام، و الجلوس على الجانب الأیسر، و الأکل بثلاث أصابع، و أمّا التأدیب: فالأکل [بما] یلیک، و تصغیر اللقمه، و المضغ الشدید، و قلّه النظر فی وجوه الناس.[۵]

در سر سفره غذا، ۱۲ کار نیک وجود دارد که سزاوار است هر مسلمانی آنها را بشناسد. ۴ مورد واجب و ۴ مورد مستحب و ۴ مورد نشانه ادب و بزرگواری است. و اما چهار عمل واجب:

۱- شناخت و معرفت پروردگار(بدانیم که نعمت‌ها از اوست) ۲- راضی به نعمت‌های خدا بودن ۳- گفتن «بسم الله الرحمن الرحیم» در آغاز غذا ۴- سپاسگزاری خدا در پایان ( و گفتن الحمد لله رب العالمین)

و چهار عمل مستحب عبارتند از:

۱- وضو گرفتن قبل از غذا ۲- نشستن به جانب چپ ۳- در حال نشسته غذا خوردن ۴- غذا خوردن با سه انگشت

و چهار عملی که نشانه ادب است:

۱- از غذای پیش روی برداشتن

۲- لقمه‌ها را کوچک برداشتن

۳- غذا را به خوبی جویدن

۴- کمتر در صورت دیگران نگاه کردن.[۶]

پرهیز از نامحرم

مردی نابینا پس از اجازه گرفتن، وارد منزل امام علی (علیه السلام) شد. پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) مشاهده فرمود که حضرت زهرا (علیهاالسلام) برخاست، فرمود: دخترم! این مرد نابیناست. پاسخ داد: ان لم یکن یرانی فانی اراه و هو یشم الریح. [۷] پدر! اگر او مرا نمی‌بیند، من او را می‌نگرم! اگر چه او نمی‌بیند اما بوی زن را استشمام می‌کند!

رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) پس از شنیدن سخنان دخترش فرمود: شهادت می‌دهم که تو پاره تن من هستی. [۸]

پی‌نوشت‌ها

۱- محمد دشتی، فرهنگ سخنان فاطمه زهرا (علیها السلام)، انتشارات مۆسسه فرهنگی تحقیقاتی امیرالمۆمنین (علیه السلام)، چاپ دوم؛ تابستان ۸۲، ص۹

۲- همان، ص ۱۶ و ۱۷

۳- همان، ص ۱۲۴ و ۱۲۵

۴- همان، ص ۲۱۹ و ۲۲۰

۵-بحرانى اصفهانى، عبد الله بن نور الله، عوالم العلوم، مۆسسه الإمام المهدى (عجّل الله تعالى فرجه الشریف)؛ ایران؛ قم، چاپ: اول، ۱۴۱۳ ق؛ ص۹۲۰

۶- محمد دشتی، فرهنگ سخنان فاطمه زهرا (علیها السلام)، ص ۳۶

۷-ابن اشعث، محمد بن محمد، الجعفریات (الأشعثیات)، مکتبه النینوى الحدیثه؛ تهران، چاپ: اول، بى تا، ص ۹۵

۸- محمد دشتی، فرهنگ سخنان فاطمه زهرا (علیها السلام)، ص ۶۲

منبع: تبیان؛ بخش تاریخ و سیره؛ سید روح الله علوی