احترام به همسر، رمز پایداری زندگی مشترک

احترام به همسر، یکی از مهمترین اصول و ارکان یک ازدواج موفق و پایدار است و لازم است زوج ها همواره به آن توجه داشته باشند. در واقع احترام به همسر، زندگی مشترک زوجین را تحت تأثیر قرار داده و باعث پیشرفت و افزایش کیفی روابط آن ها با یکدیگر می شود.

تردیدی نیست که همه ما به احترام نیازمندیم و نمی توانیم از اهمیت آن در زندگی خود چشم پوشی کنیم. در واقع کسی که به خودش احترام نمی گذارد، با همسرش هم نمی تواند محترمانه برخورد کند. احترامِ به خود و احترام به همسر، رمز موفقیت در روابط زن و شوهری و به طور کلی زندگی مشترک است.

در این مقاله تلاش شده تا در دو بخشِ احترام به زن و احترام به شوهر، مقوله احترام به همسر مورد بحث و بررسی قرار گیرد.

بخش اول: احترام به زن

۱-احترام به همسر را فراموش نکن

زن نیز مانند مرد، خودش را دوست دارد و به حفظ شخصیت خویش، علاقمند است. دوست دارد محترم و گرامى باشد. از تحقیر و توهین رنجیده خاطر می گردد. اگر مورد احترام قرار بگیرد، احساس شخصیت نموده و به کار و زندگى دلگرم می شود. از احترام و احترام کننده، خوشش می آید، از توهین و توهین کننده متنفر می باشد.

آقاى محترم! احترام به همسرت را فراموش نکن! او حتما از شما انتظار دارد که بیش از دیگران به وى احترام بگذارى. البته حق دارد چنین انتظارى را داشته باشد؛ زیرا تو را شریک زندگى و بهترین یار واقعى خویش می داند. شبانه روز براى آسایش تو و فرزندانت زحمت می کشد. آیا حق ندارد انتظار داشته باشد که وجودش را، غنیمت شمرده به وى احترام بگذارى؟

بزرگداشت همسر، تو را کوچک نمی کند بلکه حق شناسى و صفا و مودت تو را به اثبات می رساند. پس به همان اندازه و بلکه بیشتر از آن مقدار که به دیگران احترام می گذارى، به همسرت احترام بگذار. در هنگام گفتگو و صحبت کردن با او، ادب را کاملا رعایت کن.

با کلمه «تو» او را مخاطب نساز بلکه همیشه از کلمه «شما» که علامت احترام به همسر از جانب شماست استفاده کن. هیچگاه کلامش را قطع نکن. بر سرش داد نزن. با احترام و نام خوب او را صدا بزن. در موقع نشستن به او احترام بگذار. وقتى وارد منزل می شوى اگر از سلام کردن غفلت نمود، به او سلام کن.

وقتى از خانه بیرون می روى، خداحافظ بگو. وقتى به سفر می روى، با او تودیع کن. برایش نامه بنویس. در شب تولدش به عنوان احترام، دسته گل یا تحفه دیگرى تقدیمش کن، در مجالس و در حضور دیگران به وى احترام بگذار. از توهین و تحقیر وی به طور جدی بپرهیز. از دشنام و ناسزا گفتن به او جدا اجتناب کن. از مسخره کردن و دست انداختن او و لو به طور شوخى خوددارى کن. خیال نکن چون رابطه صمیمانه ای با هم دارید بدش نمی آید بلکه چنین انتظاری را هرگز از تو نداشته کاملا رنجیده خواهد شد گرچه به زبان نیاورد.

۲-نمونه ای از بی توجهی در احترام به همسر

از باب نمونه به داستان زیر توجه فرمایید:

خانم موقر و متینى که باید ۳۶-۳۵ سال داشته باشد، با حالت خشم و غضب درباره تقاضاى طلاق می گوید: حدود دوازده سال است با همسرم ازدواج کرده ام. مرد خوبى است. بسیارى از محسنات یک آدم کامل و دوست داشتنى را دارد. اما هرگز نخواست بفهمد که من زن او، همسر او و مادر دو فرزند او هستم. به خیال خودش، مرد مجلس آرایى است. اما مجالس را با دست انداختن من می آراید. نمی توانید فکر کنید چقدر زجر کشیده ام. به کلى اعصابم خراب شده؛ دائما مجبورم دکتر بروم.

هزار بار با شوهرم حرف زده ام. خواهش و التماس کرده ام که من زن تو هستم، سن و سالى دارم. درست نیست که پیش آشنا و غریبه صد جور شوخى زننده و غیر دوستانه با من می کنى. متلک می گویى که دیگران بخندند و مثلا خوش بگذرانند. من اغلب از همه خجالت می کشم و چون از اول شوخ طبع و بذله گو نبوده ام، هیچ وقت نمی توانم با شوهرم مقابله به مثل کنم.

بنابراین چون خواهش و تمناهاى من فایده نداشت، با تمام رنج هایی که می دانم در انتظارم نشسته، خواهم ساخت تا از مرد قدرناشناسى که هیچ وقت احترام مرا نگه نداشته جدا شوم.[۱]

همه بانوان مانند بانوى مذکور، از شوهران خویش انتظار احترام به همسر را دارند و از توهین و تحقیر، جدا ناراحت می شوند. اگر در مقابل بی احترامی هاى شوهر سکوت نمودند، دلیل رضایتشان نیست، بلکه یقین داشته باش که قلبا مکدر و آزرده خواهند شد و لو اصلا به زبان نیاورند. اگر به همسرت احترام بگذارى او نیز به تو احترام خواهد گذاشت و بدین وسیله رشته دوستى و صمیمیت شما روز به روز استوارتر خواهد شد و در نزد دیگران نیز محترم و عزیز خواهید شد. اگر هم به او بی احترامى کردى و تلافى کرد، تقصیر خودت می باشد. وقتی احترام به همسرت را رعایت نمی کنی، از او نیز احترام به خودت را انتظار نداشته باش!

آقاى محترم! زن گرفتن با برده گرفتن، خیلى فرق دارد. به عنوان برده و اسیر، به خانه ات نیامده بلکه انسان آزادى است که به منظور تاسیس یک زندگى مشترک سعادتمندانه به خانه ات قدم نهاده. همان انتظاراتى را که تو از وى دارى، او هم عینا همان انتظارات را از تو دارد؛ پس چنان با او رفتار کن و چنان احترام به همسرت کن که دوست دارى او با تو چنین رفتار کند.

۳-احترام به همسر در کلام پیشوایان

حضرت صادق (علیه السلام) از پدرش نقل کرده که فرمود: هر کس زن گرفت، باید او را گرامى و محترم بشمارد.[۲]

رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: هر کس مسلمانى را گرامى بدارد، خدا او را گرامى خواهد داشت.[۳]

پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: زنان را گرامى نمی دارند مگر افراد بزرگوار و به آنان توهین نمی کنند جز مردم پست و فرومایه.

رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: هر کس به خانواده اش توهین کند، خوشى زندگى را از دست خواهد داد.[۴][۵]

بخش دوم: احترام به شوهر

در اسلام همان گونه که به مرد سفارش شده تا در احترام به همسرش اهتمام لازم را داشته باشد، متقابلا به زن نیز سفارش شده تا در احترام به همسر خود توجه لازم را داشته باشد. اساسا احترام به همسر، کلید یک زندگی عاشقانه است و بدون آن، پایه های دوستی و صمیمیت زوجین متزلزل خواهد بود.

در قرآن کریم خداوند متعال در توصیف زنان نمونه و صالح که حقوق شوهر را رعایت نموده و احترام به همسر را بجا می آورند چنین می فرماید: «فَالصَّالِحَاتُ قَانِتَاتٌ حَافِظَاتٌ لِّلْغَیْبِ بِمَا حَفِظَ اللّه»؛[۶] و زنان صالح، زنانى هستند که متواضع و فرمانبردارند، و در غیاب (همسر خود)، اسرار و حقوق او را، در مقابل حقوقى که خدا براى آنان قرار داده، حفظ می کنند.

هر زنی به طور طبیعی و غریزی، در فکر این است که قلب شوهرش را تسخیر کند و او را عاشق و شیدای خود نماید، از این رو، تمامی کوشش خود را برای رسیدن به این هدف مبذول می دارد؛ گاهی اوقات به نتیجه نمی رسد و ناامید می شود! حتی گاهی نتیجه ی عکس می گیرد، یعنی با وجود تلاش ها، زحمت ها، گذشت ها و ایثار‌های فراوان، نه تنها همسرش به او نزدیک نشده بلکه نسبت به او دورتر و سردتر نیز شده است.

در این حالت ضمن گیج شدن، از او ناامید شده و از همسرش طلاق عاطفی می گیرد! پرسش اساسی این است که چرا این گونه شده؟ چرا او نه تنها نتوانسته قلب همسرش را جذب کند، بلکه آن را هم از دست داده است؟

پاسخ این پرسش ها یک عبارت است: «احترام به همسر»؛ بله! او در احترام به همسرش عملکرد غیرقابل قبولی داشته است. این پاسخ، بیشتر تعجب زن را برمی انگیزاند! و می گوید: آقا! من خیلی به شوهرم احترام گذاشتم ولی او لیاقت نداشته است! این خانم درست می گوید و به گمان خویش، در احترام به همسر کوتاهی نکرده ولی حقیقت این است که او با عدم آگاهی های لازم نسبت به روحیه ی مرد، با انجام بعضی از کارها و رفتارهایی که نباید انجام می داده، عملا تمام زحمات خودش را از بین برده است.

در ادامه این نوشتار تلاش شده تا حد امکان، احترام به همسر و شوهر از سوی زن تبیین شود تا اولاً روشن شود که بهترین، سریع ترین و تنهاترین راه جذب مردان، «احترام گذاشتن به مرد» است ثانیاً چگونگی احترام به مرد آموزش داده شود تا با پیگیری و پیاده سازی آن توسط زن، توجه و علاقه شوهرش به او بیشتر گردد.

لغت احترام از «حرم» می باشد، در لغتنامه ها این گونه معنی شده است: مورد توجه، رعایت، فرد محترم ارجمند، شرافتمند، واجب الاحترام.[۷]

احترام به مرد چرا؟

شاید برای بعضی از زنان این سؤال مطرح شود که علت ضرورت احترام به همسر چیست؟ چرا باید به مردان احترام گذاشت؟ مگر ما زنان نیاز به احترام نداریم؟

واقعیت این است که احترام به مرد، به معنای عدم احترام به زن نیست. متأسفانه در جامعه اسلامی ما همراه با تهاجم فرهنگی، فمنیسم نیز در جامعه زنان مسلمان رسوخ کرده است، فمنیسم دو حرف اساسی دارد یکی توجه به شخصیت زن و دیگر برابری با مرد، حتی بعضی از رادیکال های آن ها بر این عقیده هستند که مرد را باید با تحقیر در قبضه ی خود گرفت!

در مورد توجه و احترام به شخصیت زن هیچ مکتبی مانند دین اسلام به آن توجه نکرده است، با کمی مطالعه در آیات و احادیث به این حقیقت می رسیم. اما در قسمت دوم، غرب هم نپذیرفته است؛ به گفته ی خانم دکتر لورا شل سینگر که مشاور در رادیو واشینگتن است دقت نمایید: رویکرد فمنیست ها که می خواهند زن ها را بدون مردان ترجیح بدهند و فرزندان بدون پدر بزرگ شوند و نیز اخراج مردان به عنوان موجوداتی غیر ضروری وحتی خطرناک، مسلما مانع از آن شده است که زنان به ازدواج های تک همسری و روابط زناشویی پایبندی نشان دهند و این خودبینی وخود محوری درباره ی ارزش زنان از یک سو و تکفیر کردن مردان از سوی دیگر، سببی است تا زن ها با مردان بد رفتاری می کنند چرا؟ زیرا آنچه در جامعه می گذرد به زن ها احساس کاذب برتر بودن داده است.[۸]

در روایت آمده است: إِنَّ الْمَرْءَ یَحْتَاجُ فِی مَنْزِلِهِ وَ عِیَالِهِ إِلَى ثَلَاثِ خِلَالٍ یَتَکَلَّفُهَا وَ إِنْ لَمْ یَکُنْ فِی طَبْعِهِ ذَلِکَ مُعَاشَرَهٌ جَمِیلَهٌ وَ سَعَهٌ بِتَقْدِیرٍ وَ غَیْرَهٌ بِتَحَصُّنٍ؛[۹]

به درستى که مرد براى اداره خانه و خانواده اش، به سه صفت نیاز دارد و هر چند این صفات در او نباشد: خوش رفتار بودن، بذل و بخشش به اندازه نمودن و غیرت به جا که خانواده را حفظ نماید.

همچنین پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرموده اند: «مَنِ اتَّخَذَ زَوْجَهً فَلْیُکْرِمْهَا»؛[۱۰] هر کس همسری گرفت، پس باید او را احترام نماید.

کلمه” بعوله” جمع” بعل” است، و بعل به معناى نر از هر جفتى است، البته مادام که جفت هستند و علاوه بر دلالتى که بر مفهوم خود دارد، اشعارى و بویى هم از تفوق و نیرومندى و ثبات در سختی ها و دشواری ها دارد، واقعیت خارجى هم همین طور است، چون می‌ بینیم: در هر حیوانى، نر از ماده در شدائد نیرومندتر است و بر ماده خود، نوعى برترى دارد، و در انسان نیز، شوهر نسبت به همسرش همین طور است و نیز به همین جهت زمین بلندتر از زمین هاى اطرافش را بعل می گویند، بت بزرگ و نخلى که بزرگتر از همه نخل ها باشد، و هر چیز بزرگى از این قبیل را بعل می گویند.[۱۱]

وقتی مرد احساس کرد که زن او را لایق و با جرأت می داند، به خود می بالد و این شهامت را به دست می آورد که برای مقابله با هر مشکلی سینه سپر کند.

همان گونه که در آیه سوره ی نساء اولین خصلت یک زن صالح را «قانتات» بیان نموده است، علامه طباطبایی (ره) در مورد معنای قانتات می فرماید: قنوت به معنی اطاعت و خضوع دائم است.[۱۲] و همچنین در بخش روایات، حدیثی از تفسیر قمی نقل می کند که امام باقر (علیه السلام) فرمودند: «قانتات یعنی مطیعات».

زن برای تحقق این احترام و تواضع، باید دو کار را نسبت به همسرش رعایت کند:

۱ـ تأیید و مقبولیت همسر

۲ـ احترام به همسر و تکریم او

«مرد‌ها می توانند در بازداشتگاه های اسرای جنگی، شلاق ها را تحمل کنند، اما نمی توانند جریحه دار شدن غرور خود را تحمل نمایند. برای آن ها تأیید شدن از سوی همسرشان در حکم دریافت اکسیژن است و اگر این تایید صورت نگیرد، احساس مردانه خود را از دست می دهند».[۱۳]

دکتر مجد در کتاب روانشناسی زن و مرد می گوید که در تحقیقی که از ده هزار زن موفق غربی که زندگی زناشویی و اجتماعی رضایت بخشی داشته اند، پرسیده شد که: شما پایه های توفیق در زندگی داخلی خود را چه می دانید؟ آن ها در پاسخ به دو مورد اشاره کردند:

۱ـ تایید کردن همسران

۲ـ احساس لذّت از انجام وظایف داخلی خانه.[۱۴]

«خانم محترم! شما باید به نوعی با شوهرتان حرف بزنید که احساس سربلندی و افتخار کند و حرف های شما موجب تشویق او شود. کم اهمیت دانستن احترام به همسر و خوار و خفیف کردن شوهر، گناه غیر بخشش و غیر قابل جبران است که یک زن مرتکب می شود.

جریحه دار کردن غرور یک مرد، برای او خیلی گران تمام می شود و امکان دارد در زندگی زناشویی، تاثیر نامطلوب دائمی بگذارد. یک مرد به سختی می تواند خفیف شدن از جانب زنش را به فراموشی بسپارد.[۱۵]

و در جای دیگر، خانم دوروتی کارنگی در مورد تاثیر کلامی زن در رشد و ارتقای مرد این گونه می گوید: «وقتی مرد احساس کرد که زن او را لایق و با جرات می داند، به خود می بالد و این شهامت را به دست می آورد که برای مقابله با هر مشکلی، سینه سپر کند. او از لیاقت خود اطمینان می یابد و همین امر، اعتماد به نفس لازم را در او به وجود می آورد و قوت قلبی که به او داده شده است، باعث موفقیتش می شود».[۱۶]

نتیجه گیری

احترام به همسر، یکی از اصول و پایه های حیاتی زندگی مشترک زوجین محسوب می شود و هر گونه کوتاهی در آن (چه از جانب زن و چه از جانب شوهر)، تهدیدی جدی برای روابط زوجین و بنیان خانواده است. احترام به همسر در واقع احترام به خود است و کسی که برای خود احترام قائل است، قطعا در احترام به همسر نیز کوشاست.

پی نوشت ها

[۱] . روزنامه اطلاعات ۸ اسفند۱۳۵۰

[۲] . علامه مجلسی، بحارالانوار، ج ۱۰۳ ص ۲۲۴

[۳] . علامه مجلسی، بحارالانوار، ج ۷۴ ص ۳۰۳

[۴] . مشکینی، المواعظ العددیه، ص ۱۵۱

[۵] . امینی، آیین همسرداری

[۶] . نساء/۳۴

[۷] . سیاح، فرهنگ جامع نوین، ص۲۹۲

[۸] . سینگر، آیین شوهرداری، ص۸۴

[۹] . علامه مجلسی، بحارالانوار، ج ۷۵، ص ۲۳۵

[۱۰] . محدث نوری، مستدرک الوسائل، ج ۱۴، ص ۲۵۰

[۱۱] . ترجمه تفسیر المیزان، ج ۲ص۳۴۷

[۱۲] . علامه طباطبایی، تفسیر المیزان، ج۸، ص۱۸۱

[۱۳] . سینگر، آیین شوهرداری، ص ۱۱۰

[۱۴] . سینگر، آیین شوهرداری، ص ۳۴

[۱۵] . کارنگی، آیین همسرداری، ص ۵۸

[۱۶] . کارنگی، آیین همسرداری، ص۵۷

منابع اقتباس: امینی، ابراهیم؛ آیین همسرداری؛ تبیان: مقاله احترام، کلید زندگی عاشقانه (با تغییرات در متن)