بلاها و پاداش شکیبایی بر آن

احادیث درباره حوادث و بلایا

۱-لطف اللهی

قال رسول الله – صلی الله علیه و آله – : فاِذا اَحَبَّ اللهُ عبداً، اِبْتلاءَ بِعظیمِ البلاء.

(اصول کافی، ج ۳، ص۳۷۷)

رسول خدا – صلی الله علیه و آله – فرمود: هرگاه خداوند بنده ای را دوست داشته باشد او را به بلایی بزرگ گرفتار می کند.

۲-صبر در برابر بلایا

قال رسول الله – صلی الله علیه و آله – : قال اللهُ تعالی: یا داوُود قل لعبادی، یا عبادیِ… .

(بحار الانوار، ج ۶۴، ص ۲۳۶)

رسول اکرم – صلی الله علیه و آله – فرمود: خداوند به جضرت داود – علیه السلام – خطاب کرد: ای داود! به بندگانم بگو، ای بندگان من اگر راضی به قضا و شاکر بر نعمتها و صابر در برابر بلاهایم نیستید، بدنبال پروردگاری غیر از من بروید.

۳-حوادث وگمراهی در دنیا

قال الامام الصادق – علیه السلام – : لَمْ یؤمِنْ اللهُ مؤمنٌ مِنْ هزاهِزِ الدُّنیا، وَلکنِّهُ آمَنَهُ مِنْ العُمی فیها وَالشّقاءٍ فِی الآخرهِ.

(اصول کافی، ج ۵، ص ۸۹)

امام صادق – علیه السلام – فرمود: خداوند مؤمن را از فتنه ها و حوادث دنیا در امان قرار نداد، ولی از گمراهی در دنیا و بدبختی در آخرت نجات بخشید.

۴-افراد وبلایا

قال امیرالمؤمنین – علیه السلام – : اِنّ البلاءَ لِظالم اَدبٌ، و للمؤمن امتحانٌ، و لانبیاء درجهٌ، وَ لاولیاءِ کِرامهٌ.

(بحار الانوار، ج ۶۴، ص ۲۳۵)

امیرمؤمنان – علیه السلام – فرمود: بلا برای ظالم ادب، برای مؤمن آزمایش، برای پیامبران مقام و برای اولیاء کرامت و بزرگواری است.

۵-ثمرات بلا

قال الامام الصادق – علیه السلام – : اَلْبَلاءُ زِینٌ للمؤمِنْ و کرامَهٌ لِمنْ عَقَلَ.

امام صادق – علیه السلام – فرمود: بلا برای مؤمن زینت و برای کسی که عقل و فکر دارد کرامت است.

۶-شکر در همه حال

قال امیرالمؤمنین – علیه السلام – : فاِنْ اتاکُم اللهُ بِعافِیّهٍ فاقْبَلوا، و اِنْ اُبْتِلْتُمْ فاصْبروا.

(نهج البلاغه، خطبه ۹۸)

امیرمؤمنان – علیه السلام – فرمود: اگر خداوند به شما عافیت و سلامتی داد قدرشناس باشید و اگر به بلاء و گرفتاری مبتلا کرد صبور باشید.

۷-دفع بلا

قال امیرالمؤمنین – علیه السلام – : اِدفَعوا امواجُ الْبَلاءَ بالدُّعا.

(نهج البلاغه، خطبه ۱۴۶)

امیرمؤمنان – علیه السلام – فرمود: موجهای بلا را با دعا از خود دور کنید.

۸-آمرزش گناهان

قال امیرالمؤمنین – علیه السلام – : اَلْحمدُللهِ الَّذی جَعَلَ تَمْحیص ذنوب المؤمنِ شیعتِنا فی الدّنیا بِمحْنَتِهم.

(بحار الانوار، ج ۶۷، ص ۲۳۲)

امیرمؤمنان – علیه السلام – فرمود: سپاس خدای را که در دنیا، پاکی گناهان شیعیان ما را در محنت و گرفتاری قرار داد.

۹-گرفتار ترین مردم

قال الامام الصادق – علیه السلام – : اِنّ اَشَدَّ النّاسُ بلاءً اَلاَنْبیاء، ثُمَّ الذّینَ یَلوُنَهُم.

(بحار الانوار، ج ۱۵، ص ۵۳)

امام صادق – علیه السلام – فرمود: گرفتارترین مردم پیامبران و سپس آنهایی هستند که از حیث فضیلت بعد از آنان قرار دارند.

۱۰-ارتباط ثواب وبلا

قال الامام الصادق – علیه السلام – : اِنَّ عظیمُ الاَجرلَمَعَ عظیمُ البلاء.

(اصول کافی، ج ۳، ص ۳۷۶)

امام صادق – علیه السلام – فرمود: اجر و ثواب بزرگ همراه با بلای بزرگ است.

۱۱-فایده بلا

قال الامام الصادق – علیه السلام – : اِنَّ لِلّهَ عزّوجل عِباداً فی الاَرضِ مِنْ خالِص عِبادِهِ…

(اصول کافی، ج ۵، ص ۸۲)

امام صادق – علیه السلام – فرمود: برای خداوند در زمین بنده هایی است که بنده های خالص اویند، اما هیچ نعمتی از آسمان فرود نمی آید مگر اینکه آنها را از آن منصرف نموده و بدست دیگران اندازد و هیچ بلائی فرود نیاید، مگر این که آنان از آن بهره مند شوند.

۱۲-محب خدا به بنده

قال الامام الصادق – علیه السلام – : اِنَّ اللهَ اِذا اَحَبَّ عَبْداً، غَتَّهُ بِالبلاءِ غَتّاً.

(اصول کافی، ج ۵، ص ۸۲)

امام صادق – علیه السلام – فرمود: هرگاه خداوند بنده ای را دوست بدارد، او را در گرداب بلا فرو می برد.

۱۳-هدف دشمن

قال الامام الصادق – علیه السلام – : اِنّ الله عزّوجّل، جَعَلَ ولیَّهُ فِی الدُّنیا غَرَضاً لِعَدُوِّه.

(اصول کافی، ج ۵، ص ۷۴)

امام صادق – علیه السلام – فرمود: خداوند در دنیا، دوستان خود را هدف دشمن قرار می دهد.

۱۴-عمل توجه به خدا

قال الامام الصادق – علیه السلام – : آَلْمؤمِنُ لا یَمضی علیه اَرْبعونَ لَیلهً، اِلّا عَرَضَ لَهُ امرٌ یَحزُنُه، یُذکِرّ بِهِ.

(اصول کافی، ج ۵، ص ۸۴)

امام صادق – علیه السلام – فرمود: بر هیچ مؤمنی چهل شب نگذرد، مگر اینکه امری بر او عارض شده و او را اندوهگین کند و با این عمل متوجه خدا شود.

۱۵-مرگ مومن

قال الامام الصادق – علیه السلام – : اِنَّ اللهَ عزّوجّل یُبْتلی المؤمِنَ بِکلّ بَلیّهٍ، یُمیتُهُ بکلّ مَیْتَهٍ، ولا یُبْتله بِذِهابِ عقلهِ.

(اصول کافی، ج ۵، ص ۹۱)

امام صادق – علیه السلام – فرمود: خداوند مؤمن را بهر بلائی گرفتار می کند و بهر مرگی می میراند امّا هرگز به بی خردی (و دیوانگی) گرفتار نمی کند.

۱۶-اهل حق

قال الامام الصادق – علیه السلام – : اِنَّ اهل الْحق لم یَزالوا مُنذُ کانوا فی شِدّهٍ، امّا انّ ذالک اِلی مدّه قلیلهٍ و عافیهٍ طویلهٍ.

(بحار الانوار، ج ۶۷، ص ۲۱۴)

امام صادق – علیه السلام – فرمود: زمانی بر اهل حق نمی گذرد، مگر اینکه مدتی را در شدت و سختی باشند. اما این مدت کوتاه عافیت طولانی را بدنبال دارد.

۱۷-پاداش نتیجه سختی

قال رسول الله – صلی الله علیه و آله – : ما زلتُ اَنا و مِنَ النّبیّین مِنْ قَبلی و المؤمنین، مَبْتَلینَ بِمَنْ یؤُذینا… .

(بحار الانوار، ج ۶۴، ص ۲۲۸)

رسول اکرم – صلی الله علیه و آله – فرمود: زمانی بر من و انبیاء پیشین و همچنین مؤمنان نگذشت، مگر اینکه ما را آزار رسانده اند و مؤمن اگر در قله کوه هم باشد آزار می بیند، برای اینکه مستحق پاداش خداوند شود.

۱۸-نشانه صداقت

قال الامام الصادق – علیه السلام – : انّ فیما ناجَی الله بِه موسی بن عمران اِنَّ: یا موسی – علیه السلام – . .

(بحار الانوار، ج ۶۴، ص ۲۳۵)

امام صادق – علیه السلام – فرمود: در نجوایی که خداوند با حضرت موسی – علیه السلام – داشت، فرمود: ای موسی! مخلوقی را خلق نکردم که از بنده ای مؤمن نزد من محبوب تر باشد. هرگاه مبتلا به گرفتاری شده، آنگاه بر بلایم صابر و در برابر نعمتهایم سپاس گذار و به قضایم راضی بوده است. این بنده از جمله صدّیقین در نزد من است.

۱۹-ارتباط ایمان وبلا

قال الامام الصادق – علیه السلام – : اِنَّما المؤمنُ بِمنْزلهِ کفّهِ المیزان، کلّما زیدَ فی ایمانِهِ زیدَ فی بلائِهِ.

(بحار الانوار، ج ۶۷، ص ۲۱۰)

امام صادق – علیه السلام – فرمود: مؤمن به منزله کفه ی ترازو است، هر چه بر ایمانش افزوده گردد، بر بلایش نیز افزوده می شود.

۲۰-بلا نشانه امتحان

قال الامام الصادق – علیه السلام – : اِبْتلی ایُوبَ – علیه السلام – سَبْعَ سَنین بِلا ذَنْب.

(خصال صدوق، ج ۲، ص ۴۶)

امام صادق – علیه السلام – فرمود: حضرت ایوب – علیه السلام – هفت سال به بلا مبتلا بود و حال آنکه گناهی نداشت.

۲۱-صبر در بلایا

قال الامام الصادق – علیه السلام – : اِنَّ اَیوب – علیه السلام – مَعَ جَمیعِ ما یُبتلی بِه لَمْ یَستُنْ لَهُ رائحه… .

(خصال صدوق، ج ۲، ص ۲۶۲)

امام صادق – علیه السلام – فرمود: ایوب – علیه السلام – با آن همه گرفتاری که داشت، بوی بدی از او پیدا نشد. و زشت رو نگردید. و کسی که به نزدش آمد و شد داشت از او وحشت نکرد، اما کناره گیری مردم از او به خاطر تنگدستی بود.

۲۲-عافیت بعداز بلا

قال الامام الصادق – علیه السلام – : اِذا اَضِیفَ الْبَلاءُ اِلی الْبَلاءِ، کانَ مِنَ البلاءُ عافیهٌ.

(تحف العقول، ص ۴۱۴)

امام صادق – علیه السلام – فرمود: وقتی بلا بر بلا افزوده شد، (گرفتاری مؤمن زیاد گردید)، پس از آن دوران عافیت و نجات (از بلا) فرا می رسد.

۲۳-گشایش

قال امیرالمؤمنین – علیه السلام – : عِنْد تَناهِیَ الْبلاءُ یکونُ الفَرَج.

(بحار الانوار، ج ۷۸، ص ۱۲)

امیرمؤمنان – علیه السلام – فرمود: پایان هر بلا، گشایش است.

۲۴-پانزده مورد نزول بلا

قال رسول الله – صلی الله علیه و آله – : اِذا عَمِلَتْ امَّتی خمسَ عَشرهَ خِصْلَهٌ حَلَّ بها الْبَلاءَ… .

(خصال صدوق،ج ۲، ص ۵۹۴)

رسول اکرم – صلی الله علیه و آله – فرمود: هرگاه امّت من پانزده کار را مرتکب شوند گرفتار بلا میگردند: امانت را غنیمت بدانند و زکات دادن را زیان شمارند، به خاطر رضایت همسر از مادر نافرمانی کنند، با دوست خوش رفتار و با پدر بد رفتار باشند. پست ترین افراد بر آنها ریاست کنند در حالی که مردم از ترس احترامشان کنند، آوازهای نامشروع در مساجد بلند شود

۲۵-خصلت های مومن

قال الامام الصادق – علیه السلام – : یَنْبَغی لِمؤمنِ اَنْ یکونَ فیه خصالٌ:… .

(تحف العقول، ص ۴۱۹)

امام صادق – علیه السلام – فرمود: سزاوار است که مؤمن دارای خصلتهایی باشد: در بحرانها و حوادث ثابت قدم و در بلاها صابر و در گشایش شاکر و به رزق خود قانع باشد.

۲۶-نشانه ایمان

قال الامام الصادق – علیه السلام – : لَنْ تکونوا مُؤمِنینَ حَتّی تعدُّوا البلاءَ‌ نِعمَهٌ والرّخاء مُصیبهٌ.

(تحف العقول، ص ۴۴۱)

‌امام صادق – علیه السلام – فرمود: تا بلا را نعمت و آسایش را مصیبت ندانید، مؤمن نیستید.

۲۷-چهره انسانها

قال الامام علی – علیه السلام – : فی تقلّبِ الْاَحوال، عُلِمَ جواهِر الرّجال.

(بحار الانوار، ج ۷۷، ص ۲۸۶)

امام علی – علیه السلام – فرمود: چهره واقعی انسانها در تحوّلات و گرفتاریها مشخّص می گردد.

۲۸-حرمت خود کشی

قال الامام الباقر – علیه السلام – : المؤمنُ یَبتَلی بکلّ بلیّه و یَمُوتُ بکلّ میتهٍ اِلّا انّه لا یَقتُل نَفسُهُ.

(بحار الانوار، ج ۸۱، ص ۱۹۶)

امام باقر – علیه السلام – فرمود: مؤمن به هر گرفتاری و بلا مبتلا می گردد به بهر نوع مرگ می میرد، اما دست به خودکشی نمی زند.

۲۹-کراهت بخاطر عافیت

قال الامام علی بن الحسین – علیه السلام – : اِنّی لاکرهُ اِنَّ یُعافی الرّجل فی الدُّنیا، ولا یُصِیْبَهُ شیءٌ من المصائب.

(بحار الانوار، ج ۸۱، ص ۱۷۶)

امام زین العابدین – علیه السلام – فرمود: کراهت دارم از مردی که در دنیا به عافیت بسر برد و هیچ مصیبتی از مصائب دنیا به او نرسد.

۳۰-غضب الهی

قال رسول الله – صلی الله علیه و آله – : اِذا غَضَبَ الله عُلی اُمّهٍ وَلم یَنْزلْ بِها العذابَ… .

(خصال صدوق، ج ۲، ص ۴۱۵)

رسول اکرم – صلی الله علیه و آله – فرمود: هرگاه خدا بر امتی غضب کند و عذاب بر آنها نفرستد، آنها را به چند بلا مبتلا می کند: ارزانی را از آنها گرفته و عمرهایشان را کوتاه و بازارگانانشان را بی سود، درختهایشان را بیثمر، نهرها را بی آب، بارانها را بی موقع و انسانی بداخلاق را بر آنها حاکم می کند.

۳۱-بلا دلیل برترک دنیا

قال رسول الله – صلی الله علیه و آله – : یقُول اللهُ عزّوجل: یا دنیا تحرّرُ علی عبدالمؤمنِ باَنواع البَلاء… .

(بحار الانوار، ج ۷۲، ص ۵۲)

رسول اکرم – صلی الله علیه و آله – فرمود: خداوند می فرماید: ای دنیا، با انواع بلا و گرفتاری بر بنده مؤمن گردش کن، و از نظر معیشت بر او سخت گیر، تا اینکه بار اقامت به سوی ما بسته و قصد ماندن در دنیا را نکند.

۳۲-ثروت آزمایش بندگان

قال الامام الصادق – علیه السلام – : ما بَلی اللهُ العِبادَ بِشیءٍ اَشَدَّ عَلیِهم مِن اِخراجِ الدّراهِمٌ.

(بحار الانوار، ج ۷۳، ص ۱۳۹)

امام صادق – علیه السلام – فرمود: خداوند هیچ بلایی (امتحانی) را برای بندگانش، همانند گرفتاری (و امتحان) ثروتمند شدن قرار نداده است.

۳۳-زندان مومن

قال الامام الصادق – علیه السلام – : الدُّنیا سِجنُ المؤمنِ.

(اصول کافی، ج ۵، ص ۷۶)

امام صادق – علیه السلام – فرمود: دنیا، زندان مؤمن است

۳۴-نیاز به دعا

قال امیرالمؤمنین – علیه السلام – : مَا المُبْتلی الّذی قد اِشْتَدَّ بِه البلاء بِأَحْوَجَ إِلَى الدُّعَاءِ الَّذِی لَا یَأْمَنُ الْبَلَاءَ.

(نهج البلاغه، حکمت ۳۰۲)

امیرمؤمنان – علیه السلام – فرمود: کسی که سخت گرفتار بلا شده است، از کسی که از بلا در امان نیست (هنوز بلا به او نرسیده)، نیازش به دعا بیشتر نمی باشد.

۳۵- زندان مومن

قال الامام الصادق – علیه السلام – : الدُّنیا سِجنُ المؤمنِ.

(اصول کافی، ج ۵، ص ۷۶)

امام صادق – علیه السلام – فرمود: دنیا، زندان مؤمن است

۳۶- صبر بر چهار بلا

قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص‏ إِنَّ اللَّهَ أَخَذَ مِیثَاقَ الْمُؤْمِنِ عَلَى بَلَایَا أَرْبَعٍ‏ أَیْسَرُهَا عَلَیْهِ مُؤْمِنٌ‏ یَقُولُ بِقَوْلِهِ‏ یَحْسُدُهُ أَوْ مُنَافِقٌ‏ یَقْفُو أَثَرَهُ‏ أَوْ شَیْطَانٌ‏ یُغْوِیهِ‏ أَوْ کَافِرٌ یَرَى جِهَادَهُ‏ فَمَا بَقَاءُ الْمُؤْمِنِ بَعْدَ هَذَا.

(الکافی (ط – الإسلامیه) ؛ ج‏۲ ؛ ص۲۴۹)

رسول خدا (ص) که فرمود:

خدا از مؤمن پیمان گرفته براى صبر بر چهار بلا که آسانترهمه: مؤمنى است هم عقیده او و به او حسد مى‏ورزد یا منافقى که دنبال او را دارد (و براى عیب‏جوئى و آزارش فرصت‏جوئى مى‏کند) یا شیطانى که او را گمراه مى‏سازد یا کافرى که رأیش جنگیدن با او است، پس از این چه از مؤمن مى‏ماند؟

۳۷- بندگان خاص خدا

قال أَبِو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام : إِنَّ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ ضَنَائِنَ مِنْ خَلْقِهِ یَغْذُوهُمْ بِنِعْمَتِهِ وَ یَحْبُوهُمْ‏ بِعَافِیَتِهِ وَ یُدْخِلُهُمُ الْجَنَّهَ بِرَحْمَتِهِ تَمُرُّ بِهِمُ الْبَلَایَا وَ الْفِتَنُ لَا تَضُرُّهُمْ شَیْئاً.

(الکافی (ط – الإسلامیه) ؛ ج‏۲ ؛ ص۴۶۲)

امام صادق علیه السلام فرمود: به راستى که براى خدا ضنائن و مخصوصانى است، به نعمت‏ خود، آنها را خوراک دهد، و به عافیت خود، بدانها بخشش مخصوص دهد بى‏عوض و منّت، و به رحمت خود، آنها را به بهشت برد، بلاها بدانها گذرند و هم فتنه‏ها و به آنها زیانى نرسانند.

۳۸- بلا اثر گناه

قال أَبِو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام : مَا مِنْ شِیعَتِنَا أَحَدٌ یُقَارِفُ أَمْراً نَهَیْنَاهُ عَنْهُ فَیَمُوتُ حَتَّى یُبْتَلَى بِبَلِیَّهٍ تُمَحَّصُ بِهَا ذُنُوبُهُ‏ إِمَّا فِی مَالٍ أَوْ وَلَدٍ وَ إِمَّا فِی نَفْسِهِ

(تحف العقول ؛ ص۱۲۳)

امام صادق علیه السلام فرمود: کسى از شیعیان ما نیست که مرتکب کارى شود که از آن بازش داشته‏ایم و نمى‏میرد تا آن که به بلایى دچار شده باشد که با تحمّل آن از گناهانش پاک گردد؛ این بلایا در مالش یا در جانش یا در فرزندش خواهد بود

۳۹- گنج های بهشتی

قال أَبِو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام : مِنْ کُنُوزِ الْجَنَّهِ الْبِرُّ : إِخْفَاءُ الْعَمَلِ وَ الصَّبْرُ عَلَى الرَّزَایَا وَ کِتْمَانُ الْمَصَائِبِ.

(تحف العقول ؛ النص ؛ ص۲۰۰)

امام صادق علیه السلام فرمود: صفاتى که از گنج های بهشتى است: پوشاندن اعمال و پایدارى بر بلایا، و عدم اظهار گرفتاریها.

۴۰- تفسیری از یک آیه

قال أَبِو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام فِی قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: اصْبِرُوا وَ صابِرُوا وَ رابِطُوا قَالَ:اصْبِرُوا عَلَى الْفَرَائِضِ‏، وَ صَابِرُوا عَلَى الْمَصَائِبِ‏، وَ رَابِطُوا عَلَى الْأَئِمَّهِ علیهم السلام‏

(الکافی (ط – دارالحدیث) ؛ ج‏۳ ؛ ص۲۱۰)

امام صادق علیه السلام درباره تفسیر قول خداوند (۲۰۰ سوره آل عمران): صبر کنید و هم صبرى کنید و مرزدارى کنید فرمود: صبر کنید بر فرائض و هم صبرى کنید در مصائب (همدردى) و پیوند خود را با ائمه نگهدارى کنیدږ

۴۱- وبال و نعمت

قال أَبِو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام : إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَنْعَمَ عَلَى قَوْمٍ فَلَمْ یَشْکُرُوا فَصَارَتْ عَلَیْهِمْ وَبَالًا وَ ابْتَلَى قَوْماً بِالْمَصَائِبِ فَصَبَرُوا فَصَارَتْ عَلَیْهِمْ نِعْمَهً.

(الکافی (ط – الإسلامیه) ؛ ج‏۲ ؛ ص۹۲)

فرمود: خدا عز و جل بر مردمى نعمت داد و شکر نکردند و براى آنها وبال شد و مردمى را گفتار کرد و صبر کردند و براى آنها نعمت شد.