اخلاق همسرداری

انسان موجودی است که از دو جنبه مورد بررسی قرار می‌گیرد: ۱-جنبه مادی و حیوانی ۲-جنبه روحی و معنوی. بنابراین اعمال و رفتار انسان نیز در دو حوزه قرار می‌گیرد که رفتار‌های حیوانی و رفتار‌های انسانی دو نامی هستند که می‌توان بر این حوزه‌ها نهاد. در واقع این رفتار‌ها پاسخ به نیاز‌های او در این حوزه هاست.انسان با ازدواج کردن، هم به یک سری نیاز‌های حیوانی و مادی خود پاسخ می‌دهد و هم به یک سری نیاز‌های روانی و معنوی که انسان از این جهت در بین موجودات منحصر به فرد است.

البته در بعضی افراد برآورده کردن نیاز‌های مادی مهمتر از برآورده کردن نیاز معنوی است، و در بعضی برعکس، اما آن چه مسلم است، این است که دوام این پیوند و کامیابی در آن بستگی به رفتارهای طرفین دارد. این رفتارها هم رفتار‌های جنسی طرفین را در برمی‌گیرد که به آن بهداشت زناشویی می‌گوییم و هم رفتار‌های انسانی که زیر مجموعه‌ایی از اخلاق انسانی است. به نظر شما با تحکیم روابط جنسی می‌توان به دوام پیوند امیدوارتر بود یا با تحکیم رفتارهای زوجین؟

اگر چه روابط جنسی در جای خود مهم و قابل توجه است، اما مطمئناً نمی‌تواند جز پایه‌هایی زندگی باشد، در واقع در همسرداری آنچه اصل است، توع روابط انسانی است و آنچه فرع است، نوع و میزان و کیفیت روابط جنسی است. دلیل این امر روشن است، زیرا اولا آنچه محیط را صمیمی می‌کند، برخورد طرفین نسبت به همدیگر می‌باشد، اگر این برخورد بر اساس معیار‌های الهی باشد، محیطی گرم شکل می‌گیرد و نگاه‌ها به نگاه‌های انسانی و الهی تغییر خواهند کرد و اینجاست که خدا به وعده خود عمل می‌کند و بین زن و شوهر مؤدت و رحمت برقرار می‌کند؛ در این نوع فضا، حساسیت‌های طرفین نسبت به هم تا حد صفر کم می‌شود و فضای اعتماد و آرامش شکل می‌گیرد.

هنگامی فضای آرامش در محیط خانواده شکل بگیرد، نه تنها فقط در کنار هم بودن به زوجین آرامش می‌دهد، بلکه کوچکترین دیدار و نظرافکندن نیز مایه آرامش است. مسلما روابط جنسی و عاطفی نیز لذت‌بخش‌تر خواهد بود. این را با زمانی مقایسه کنید که این نوع روابط به اجبار صورت گیرد و از ترس از هم پاشیدن خانواده صورت می‌گیرد.

مصداق اول برای زندگی سرشار از عواطف، زندگی امام علی(علیه السلام) و همسر ایشان است که دائما برای خانواده و همدیگر جانفشانی می‌کردند و حتی از دیدار یکدیگر احساس آرامش می‌کردند.(برای مطالعه بیشتر به قسمت مقاله — ائمه و اولیای خدا مراجعه کنید) و مصداق گروه دوم، زندگی عده کثیری از مردم دنیاست.

اما چه چیز باعث شد تا محیط خانه علی(علیه السلام) با آن همه سادگی و فقر به آن محیط با نشاط تبدیل شود؟ آیا جز این بود که خداوند به معنای واقعی کلمه مودت و رحمت را میان آن دو بزرگوار برقرار ساخته بود؟ دقیقا ًهمان چیزی که در قرآن به آن وعده داده است.

اما این سوال مطرح می‌شود که چرا بین زنان و شوهران امروزی این مودت و رحمت برقرار نیست؟ جواب این سوال روشن است، اگر به سیره و رفتار‌های آن فاطمه(سلام الله علیها) و علی(علیه السلام) مطالعه کنیم، و رفتارهای آن دو را مورد بررسی قرار دهیم جواب بسیار روشن خواهد شد.

همان طور که گفته شد باید دیدگاه نسبت به همسر یک دیدگاه بر اساس معیار‌های انسانی باشد و نه بر آورده کننده نیاز‌های جنسی! باید اخلاق حاکم بر خانواده یک اخلاق انسانی باشد، باید هدف‌ها و نیت‌ها رضای خدای متعال باشد. اگر مرد و زن به این هدف با هم زندگی مشترکی را به دور از گناه و آلودگی شروع کنند، مطمئناً به وعده خدا خواهند رسید.

اما در عصر ما شروع زندگی به مبادله اقتصادی بیشتر شباهت دارد تا ازدواج! اهداف طرفین کمتر مسائلی مانند رضای خداست. و این اهداف بیشتر رفع نیاز است!(دقت کنید رفع نیاز اصل نیست بلکه فرع است)، اگر خانواده بر اساس رفع نیازهای جنسی شکل بگیرد، پس از مدتی خستگی طرفین نسبت به هم را در پی خواهد داشت، و این باعث تضعیف بنیاد خانواده خواهد شد.و خود همین خستگی‌ها عدم اعتماد را به همراه خواهد داشت، و حساسیت‌های شدیدی را در میان زن و مرد به وجود خواهد آورد.

اما چه طور اخلاق انسانی را برقرار کنیم؟ اسلام نسبت به دوست سفارش‌های زیادی را کرده است، اگر بپذیریم یکی از بهترین دوستان همسران ما هستند، که سالیان سال در کنار ما هستند، موظف خواهیم بود علاوه بر حقوق همسری، حقوق دوست را هم در برابر او رعایت کنیم، که در اینجا پاره‌ایی از این حقوق را برای شما نوشته‌ایم:

۱- وقتی به هم رسیدید، به هم سلام کنید؛ لبخند بزنید و با هم دست بدهید، و روی همدیگر را ببوسید.

۲- به او بگویید دلت برایش تنگ شده و همواره از در کنار او بودن احساس آرامش می‌کنید.(البته از درون با اشتیاق و نه از روی اجبار)

۳- با او با تواضع و به نرمی برخورد کنید، و جمله هایی که دوست دارید به شما بگویند(محبت آمیز) به او بگویید. و برای او آرزوی خوشبختی و سلامتی و… کنید.

۴- از زبان بدن استفاده کنید، یعنی با حالات صورت و چهره احساس قلبی خود را به او بگویید.

۵- بهترین سخن‌ها را بگویید، از گفتن مسائلی که طرف مقابل نسبت به آن حساس است؛ خودداری کنید. تند خو و خشن نباشید.

۶- به او احترام بگذارید و با کلمات زیبا صدایش کنید.

۷- نقاط مشترک را پر رنگ کنید و از دست گذاشتن بین اختلافات شدیدا خودداری کنید؛ و سعی کنید اختلافات را با گذشت از بین ببرید و کمرنگ کنید.

۸- ایتدا خود را جای او بگذارید و سپس با او حرف بزنید.

۹-همواره به حرف‌های او گوش دهید، و نسبت به صحبت‌های او بی‌میلی نکنید و نظرات او را بشنوید.

۱۰- او را شاد کنید.

۱۱- اگر درباره کاری عذری داشت، آن را بپذیرید.

۱۲- در حقش همواره دعا کنید، و این را به او اعلام کنید.(دعا از با تمام وجود در حق همسر اثرات عجیبی دارد که جز ناشناخته‌های جهان هستی است.)

۱۳- باعث انس و الفت و آرامش او باشید، طوری که او از در کنار شما بودن احساس لذت و شادی و آرامش کند.

۱۴- گاه گاهی و به مناسبت‌های مختلف و حتی به خاطر دلتنگی و یا هر بهانه ایی به او هدیه ایی بدهید! حتی یک شاخه گل

۱۵- هر چه که به حال او مفید است را به او بگویید. و همراز او باشید.

۱۶- اگر در حقش نیکی کردید؛ آن را کوچک شمار و آن را اعلام نکن.

۱۷- از گفتن اشتباهات نهراسید و از عذرخواهی کردن، احساس شکست غرور نکنید.(غرور مخصوص ذات خداست نه بندگان او)

۱۸- در شناخت روحیات او تلاش کنید و سعی کنید او را درک کنید.

۱۹- کوچکترین ستمی به او نکنید و هرگز او را به تمسخر نگیرید.

۲۰- هرگز سعی نکنید به خاطر خودی نشان دادن، از اتمام بحث طفره بروید، بلکه نشانه بلوغ شما فروبردن خشم است.

۲۱- هرگز او را با گفتار و رفتار تحقیر نکنید، از چاپلوسی نیز شدیدا پرهیز کنید. آن چه هست همان را با قدر شناسی بگویید.

۲۲- از لج بازی و ناسزا گویی و اتهام زدن شدیدا پرهیز کنید.

۲۳- او را فریب ندهید، و به او دروغ نگویید، این را فراموش نکنید که ما چیزی به عنوان دروغ مصلحتی نداریم.

۲۴- هرگز نسبت به او بغض و کینه و حسادت نداشته باشید که این نشانه بدبختی شماست و عاملی برای تخریب زندگی خو شما.

و در آخر همسر شما زمانی که شریک جنسی شماست، خیلی ناچیزتر از زمانی است که دوست شماست، همسر شماست و امانتدار شما، پس فراموش نکنید به او به عنوان یک انسان نگاه کنید و به عنوان مکمل و لباس! لباسی که برای پوشاندن بدی‌ها است.

بهترین زندگی زمانی است که طرفین به هم در رسیدن به اهداف الهی همکاری کنند، و این مهمترین وظیفه انسان‌ها در طول زندگی است؛ و این مهم‌ترین وظیفه اجتماعی! هرگز نگذارید عرف ساختگی مردم که خارج از حدود الهی است، حرف و حدیث مردم شما را از اهداف و چهارچوب‌های الهی دور کند.

هرگز اجازه ندهید، همسر شما از چهارچوب‌های الهی فراتر رود و اینجاست که باید با او قاطع باشید. هرگز به خاطر همسر خود از حدود الهی تجاوز نکنید؛ که نشانه بدبختی است.

شما باید امر به معروف را از خانواده خود شروع کنید، و هنگام ازدواج با کسی ازدواج کنید که این معیار‌ها در او وجود داشته باشد، دقت کنید تمام موارد ذکر شده امری دو طرفه است؛ و هنگامی نتیجه مثبت می‌دهد که طرفین آن را تا حدودی انجام دهند و به عنوان سخن پایانی، همیشه خدا را ناظر اعمال خود بدانید و از روزی که شاهد همان قاضی است، بترسید که مبادا ظلمی نسبت به کسی روا دارید.

پودمان آداب معاشرت و آئین همسرداری

اخلاق خوش همسر و شکایت و دردل بی‌فایده

* اخلاق خوش همسر

از جمله وظایفی که برای مردان نسبت به خانم‌ها تأمین شده است، داشتن اخلاق خوش است. اخلاق خوش ریشه در بسیاری از خوبیها و رفتار پسندیده و اعمال نیک دارد. خوش اخلاقی هم در جامعه و هم در محیط خانه و کار بسیار ارزشمند می‌باشد. خوش اخلاقی، روش‌های مختلفی دارد. مثلاً اگر کسی می‌خواهد در همه جا اخلاق خوب از خود نشان دهد، باید سعی کند که صفات پسندیده را تمرین کند، مثل ایمان. پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) می‌فرمایند: هر کس ایمانش کاملتر می‌شود، به همان اندازه باید خوش اخلاق‌تر شود.

• مظاهر خوش اخلاقی

۱- نرم خویی

۲- نرم زبانی

• امام صادق(علیه السلام) می‌فرمایند: نیکوکاری و حسن خلق، خانه‌ها را آباد و عمرها را زیاد می‌کند.

• رسول اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) می‌فرمایند: کاملترین مردم از جهت ایمان، خوش اخلاق‌ترین آنها می‌باشد، بهترین شما کسی است که به خانواده‌اش نیکی کند.

• امام صادق(علیه السلام) می‌فرمایند: شخص بداخلاق، خودش را در عذاب قرار می‌دهد.

• پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) می‌فرمایند: عیشی بهتر از خوق اخلاقی نیست.

• درد دل بی‌فایده

بعضی اوقات انسان در بیرون از خانواده از چیزی ناراحت می‌شود، حال نباید آن ناراحتی را به درون خانواده بیاورد، این کار درست نسبت بلکه باید سعی می‌کنیم ناراحتی بیرون از منزل را به درون خانه انتقال ندهیم، چرا که این کار بر روی بچه‌ها و همسر تأثیر منفی بر جای می‌گذارد.

• امام علی(علیه السلام) می‌فرمایند: وقتی کاری بر مسلمان دشوار شد، شکایت خود را نزد مردم نبرد بلکه نزد خداوند که کلید همه مشکلات در دست اوست، ببرد)

• پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) می‌فرمایند: هر کس مصیبتی را که در مال یا بدنش کتمان کند و نزد مردم شکایت نکند بر خدا لازم است گناهانش را بیامرزد.

آثار حفظ عفت

از جمله آثار عفت:‌ پاکدامنی – جلب اعتماد همسر- تحکیم پیوند خانوادگی است. در خانواده اگر مرد عفت داشته باشد، عفت او در همسر و فرزندانش هم تأثیر می‌گذارد و آنها را از فساد دور خواهد کرد.

حفظ عفت باعث می‌شود، انسان جلو خیلی از خواسته های نفسانی خویش را بگیرد و از آلودگی های شهوانی دور بماند.

• امام علی(علیه السلام) می‌فرمایند: به واسطه عفت با خواسته های نفسانی مخالفت ورزید.

• امام صادق(علیه السلام) می‌فرمایند: اگر می‌خواهید عفت همسرتان حفظ شود و مورد تعرض دیگران قرار نگیرد، شما هم عفت خود را حفظ کنید.

• امام صادق(علیه السلام) می‌فرمایند: از زنان مردم چشم بپوشید تا همسرانتان عفیف بمانند.

• جلب اعتماد همسر

اگر مرد عفیف باشد، همسر وی او را به عنوان یک انسان بزرگوار، پاکدامن، با شخصیت و ارزشمند می‌پندارند و به وی اعتماد می‌کند.

• امام علی(علیه السلام) می‌فرمایند: عفت انسان را حفظ می‌کند و او را از پستیها نگه می‌دارد.

• تحکیم پیوند خانوادگی

هر چه قدر خانواده نسبت به عفت بی‌توجه باشد همان اندازه نظام زندگی متزلزل خواهد شد.

• امام علی(علیه السلام) می‌فرمایند: ثمره پاکدامنی، خویشتنداری است

• امام علی(علیه السلام): هر کس آنچه را نمی یابد، بخواهد به زینت عفت آراسته نخواهد شد.

ارتباط انسانی

سیر تحولات ارتباط انسانی

• تاریخ تکامل بشر در دو عصر اتفاق افتاده است:

* عصر شفاهی

به زمانی گفته می‌شود که بشر هنوز به ارتباط و فنآوری جدید و اطلاعات و کتابت خیلی دسترسیس نداشته است. عموم انسانها، پیام خود را از طریق حرکات دست و کشیدن عکس به دیگران منتقل می‌کردند. حال اگر بخواهیم آن را از نظر زمانی، حساب کنیم تا سال ۸۳۲ شمسی و معادل سال ۱۴۵۳ میلادی، این عصر را عصر شفاهی می‌گویند.

عصر کتابت

در این عصر بشر به خط و آموختن از طریق نوشتن دسترسی پیدا کرده است پس از سال ۱۴۵۳ میلادی را عصر کتابت می‌گویند. نکته ای را که دانشمندان در تاریخ بدان توجه داشته اند، اختراع کاغذ و پیامدهای آن و تحولی که در اثر اختراع کاغذ و چاپ بوجود آمده است، سیر بشر را به سوی اختراعات جدید، سرعت بخشیده است.

*کهکشان گوتنبرگ و مارکنی

در این دو تعبیر عالم به دو کهکشان تعبیرشده است. در کهکشان گوتنبرگ، بشر به هنرهایی مثل چاپ و نوشتن، تصاویر دست پیدا کرد. در کهکشان مارکنی، تحولات بسیار چشمگیر و عجیب‌تر است، مارکنی می‌گوید: ورود بشر به عرصه رادیو و استفاده از امواج و شیوه های جدید ارتباطی که در گذشته سابقه نداشته است، می‌باشد.

• گونه های دیگر ارتباط عبارتند از:

۱- ارتباط با حیوان

۲- ارتباط با ماشین

آئین همسرداری

بهانه‌جویی مرد، دلجویی از مرد

• ایراد و بهانه جویی مرد: به طور کل دیده شده است، بعضی از مردها چه در خانه و چه در منزل کارشان ایراد گرفتن است و همواره به کارهای مردم اشکال می‌گیرند، حال می‌خواهد کوچک و بی‌اهمیت باشد. این گونه افراد ممکن است خود دارای ایرادهایی باشند که به آنها توجهی نمی کنند.

این افراد نه تنها مشکلی را برطرف نمی کنند، بلکه با گرفتن ایراد و بهانه زندگی را سخت می‌کنند، این افراد بیشتر اهل حرف هستند تا اهل عمل باشند. حال اگر مردم در خانه از هر کاری ایراد بگیرد مثل رفتار خانم در خانه – تمیزی منزل – نحوه غذا پختن و… این گونه رفتار باعث دلسردی خانم می‌شود و انگیزه زندگی خوب و شیرین را از او می‌گیرد.

• امام علی(علیه السلام) می‌فرمایند: از جمله شریفترین شخص کریم این است که از آنچه که می‌داند و می‌فهمد (از رفتار نامناسب دیگران تغافل نماید)

• دلجویی از همسر

یکی از وظایف مرد این است که حالات همسر خود را در نظر بگیرد، به خصوص وقتی حادثه تلخی بر وی عارض شده است، باید محبت خود را نسبت به وی افزایش دهد، برای اینکه این محبت تسکین و تسلایی باشد بر ناراحتی او.

امام صادق(علیه السلام)می‌فرمایند: حق زن بر مرد این است که بدانی خداوند بزرگ او را مایه آرامش و انس تو قرار داده و این نعمتی است از جانب خداوند، پس باید او را بزرگ داری و با نرمی با او رفتار کنی.

درک همسر و نقش آن

زن و شوهر با توجه به اینکه زندگی مشترکی را با هم شروع کرده اند، باید به خواسته های هم توجه کنند پس بنابراین باید حق و حقوق یکدیگر را ادا نمایند و به شخصیت اجتماعی همدیگر احترام بگذارند.

• نقش درک همسر

درک همسر آثار زیادی دارد:

۱- کمک و تعاون

۲- رفع اختلاف

۳- رفتار محترمانه

۴- حفظ شخصیت

۵- هم دلی و هم دردی

حال اگر به همسر بی‌وجهی نشان داده شود:

۱- دل سردی

۲- ملالت

۳- روح یأس و ناامیدی را بدنبال دارد

• پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) می‌فرمایند: بودن مرد در میان خانواده اش در پیشگاه خداوند از اعتکاف در مسجد من(مسجد النبی) محبوبتر است.

مهمترین مسئله توجه به نیاز خود است، حال اگر مردی به نیازهای خود توجه کند و آن را بشناسد، بالطبع متوجه نیازها هم در همسرش می‌شود، ولی اگر به نیازهای خود توجه نکند به نیازهای همسرش هم توجهی نمی کند.

• امام علی(علیه السلام) می‌فرمایند: آنکس که خود را نمی شناسد، چگونه دیگران را بشناسد.

• موانع درک همسر

۱ – روحیه خود برتربینی

در افراد ممکن است عاملی یا ویژگی خاصی وجود داشته باشد که به واسطه آن خود را نسبت به دیگران برتر بدانند، مثل زیبایی.

* امام علی(علیه السلام)می‌فرمایند: خود بزرگ‌بینی در سرپرستی و ولایت، خواری در انزواست.

* امام علی(علیه السلام)می‌فرمایند: خودبزرگ بینی مرد، او را کوچک می‌کند.

۲ – بی‌توجهی به نقش همسر

همه افراد در زندگی نیاز به توجه دارند، زن در منزل زحمت می‌کشد، خانه را مرتب می‌کند، به بچه‌ها می‌رسد و غذا تهیه می‌کند، حال از همسرش توقع دارد که هنگام ورود به منزل به کارهایی که کرده، توجه کند و از او تشکر کند حال اگر مرد توجهی به دور و بر خود نداشته باشد، باعث ناراحتی و دلسری زن می‌شود و انگیزه او را برای ادامه زندگی از بین می‌برد.

* خداوند در قرآن کریم می‌فرمایند: اگر شکر گزاری کنید، بر شما خواهیم افزود و اگر ناسپاسی کنید، مجازاتم شدید خواهد شد.

منبع: irdoc.net

تبیان