چه دلیل بر حضور امام باقر(علیه السلام)در کربلا وجود دارد؟

شبهه

روایت مى گوید: امام باقر(علیه السلام) در کربلا حضورداشت. در روایت دیگر پیامبر فرمود: (اى جابر! فرزندى از فرزندان مرا خواهى دید که نام او محمّد است و شکافنده علم …) در اواخر عمر جابر در کوچه هاى مدینه مى گشت. ناگاه کنیزى را دید که بچه اى را در بغل دارد. بین این روایات چه طور جمع مى شود؟

پاسخ:

برخى از مورّخان و سیره نگاران عقیده دارند که امام باقر(علیه السلام) در سال ۵۷ هجرى در مدینه متولد شد و در سال ۱۱۴ هجرى در همان شهر رحلت نمود.[۱] برخى از موخان عقیده دارند حضرت در نهضت عاشورا حضور داشته است. مرحوم شیخ عباس قمى مى نویسد: “حضرت امام باقر(علیه السلام) در واقعه کربلا حضور داشت و در آن وقت چهار سال از سن مبارکش گذشته بود.”[۲]

جابر انصارى که یکى از یاران بزرگ پیامبر اسلام (ص) و از علاقه مندان خاص خاندان نبوت است، [۳] مى گوید: روزى پیامبر (ص) به من فرمود: “بعد از من شخصى از خاندان مرا خواهى دید که اسم او اسم من و قیافه و شکل او شبیه من خواهد بود. او درهاى دانش را به روى مردم خواهد گشود”.

پیامبر هنگامى این پیشگویى را بیان نمود که هنوز حضرت باقر(علیه السلام) چشم به جهان نگشوده بود. سال ها از این جریان گذشت. در زمان امام چهارم، روزى جابر از کوچه هاى مدینه عبور مى کرد، چشمش به حضرت باقر(علیه السلام) افتاد. وقتى دقت کرد، دید نشانه هایى که پیامبر فرمود، در او هست. پرسید: اسم تو چیست؟ گفت : اسم من محمد بن على بن الحسین است. جابر بر پیشانى او بوسه زد و گفت: جدت پیامبر به وسیله من به تو سلام رساند.[۴]

در اینکه امام باقر (ع) سلام در کربلا حضور داشته یا خیر دو دیدگاه وجود دارد. برخى عقیده دارند حضرت در کربلا بود و اسیر شده . برخى دیگر حضور حضرت امام را در کربلا قبول ندارند.

ملاقات جابر با امام باقر(علیه السلام) با حضور حضرت در کربلا منافات ندارد. آن عده که گفته اند امام باقر (علیه السلام) در کربلا بود، اعتراف نموده اند که حضرت کودک بود. اگر تولد امام باقر(علیه السلام) را سال ۵۷ هجرى بدانیم و حادثه کربلا در سال ۶۱هجرى واقع شده باشد، امام باقر(علیه السلام) حدود چهار سال داشته است بر این اساس مى توان گفت: اگر ملاقات جابر قبل از حادثه کربلا واقع شده باشد، حضرت کودک بوده است، و اگر بعد از حادثه کربلا باشد، باز امام کودک بوده است.

در برخى از روایات تصریح شده هنگام ملاقات جابر با امام باقر (علیه السلام) حضرت غلام یا مبى بوده است.[۵] این دو واژه اصطلاحاً بر کودکان اطلاق مى گردد.

از سوى دیگر شاید جابر با امام باقر(علیه السلام) ملاقات هاى متعددى داشته است، چنان که برخى نویسندگان بدان تصریح کرده اند.[۶]

اگر جابر ملاقات هاى متعددى با امام باقر(علیه السلام) داشته باشد، منافات بین روایات وجود ندارد، زیرا هر کدام از روایات ممکن است اشاره به یک ملاقات باشد. ، زیرا حضرت در حالات متعدد بوده است.

نکته قابل دقت: با تحقیقاتى که صورت گرفت، فهمیده شد در روایان نیامده که جابر هنگامى که امام باقر(علیه السلام) را ملاقات نمود، حضرت در بغل کنیزى بوده است. اگر امام باقر(علیه السلام) آن قدر کوچک نباشد که در بغل کنیز باشد، بین ملاقات جابر با امام باقر(علیه السلام) چه منافاتى وجود دارد؟

پی نوشت:

[۱] . اعیان الشیعه، ج ۲، ص ۴۹۳؛ مصطفى حسینى دشتى، معارف و معاریف، ج ۹، ص ۶۹؛ بحار ج ۴۶، ص۲۱۲.

[۲] . منتهى الآمال ، ج ۲، ص ۸۶.

[۳] . مهدى پیشوایى، سیره پیشوایان، ص ۳۱۰.

[۴] . بحارالأنوار، ج ۴۶، ص ۲۲۵ ـ ۲۲۶؛ سیره پیشوایان ، ص ۳۱۰ ـ ۳۱۱.

[۵] . بحارالانوار ، ج ۴۶، ص ۲۲۵ ـ ۲۲۶.

[۶] . سیره پیشوایان ، ص ۳۱۰ ـ ۳۱۱.