ناآگاهی، جهل و غفلت از عوامل گرایش به بی دینی

اشاره:

گرایش به بی دین عوامل متعددی می تواند داشته باشد. یکی از عوامل مهم جهالت و نادانی است که انسان را به سوی بی دینی می کشاند. بسیار اند کسانی که ناآگاهی و جهالت خود را علم پنداشته و به انکار حقایق و واقعیان افتخار می کنند. در طول تاریخ جاهلان و غافلان در برابر حقیقت و عرض اندام نموده و مشکل آفرین شده اند. در این نوشته کوتاه به این عامل بی دینی به صورت مختصر اشاره شده است.  

نادانی و غفلت، گاهی موجب عدم اقبال به دین می گردد. بسیارند کسانی که نسبت به دین و امور دینی انتقاد نموده، ایراد می گیرند و مسائلی را برای ضعف دینی خویش و یا عدم اعتقاد خویش عنوان می کنند که ناشی از جهالت و غفلت آنهاست و اگر بتوانند پرده غفلت را کنار زنند، با آغوش باز از دین استقبال خواهند کرد. در این میان بدترین جهل، جهل مرکب است.جاهل مرکب، اندیشه خود را حق و صواب پنداشته، حاضر نیست درباره آن تحقیق کند؛ از این رو با عقاید و اندیشه های دیگر به مخالفت برخاسته تا جایی که در دامن باطل فرو می غلتد.

در اشعار عرب چنین آمده است:

قال حمار الحکیم یوما – لو انصفونی لکنت ارکب

لاننی جاهل بسیط – و صاحبی جاهل مرکب(۱)

روزی الاغ آن مرد دانشمند (ولی مغرور و منحرف) چنین گفت: اگر در حق من انصاف دهند، من باید سوار شوم؛ زیرا من جاهل بسیطم؛ در حالی که صاحب من، جاهل مرکب است.

از این رو اسلام در راه مبارزه با جهالت از، پیروانش تفقه، سیر و مطالعه در آفاق و انفس و تاریخ را طلب می کند.

قرآن کریم، جهل و غفلت را به عنوان یکی از حجاب های اندیشه و مانع درک حق بر شمرده می فرماید: «لِتُنذِرَ قَوْمًا مَّا أُنذِرَ ءَابَاؤُهُمْ فَهُمْ غَافِلُونَ، لَقَدْ حَقَّ الْقَوْلُ عَلىَ أَکْثرَِهِمْ فَهُمْ لَا یُؤْمِنُونَ، إِنَّا جَعَلْنَا فىِ أَعْنَاقِهِمْ أَغْلَالًا فَهِىَ إِلىَ الْأَذْقَانِ فَهُم مُّقْمَحُونَ، وَ جَعَلْنَا مِن بَینْ‏ِ أَیْدِیهِمْ سَدًّا وَ مِنْ خَلْفِهِمْ سَدًّا فَأَغْشَیْنَاهُمْ فَهُمْ لَا یُبْصِرُونَ؛ تا قومى را بیم دهى که پدرانشان انذار نشدند، از این رو آنان غافلند! فرمان (الهى) درباره بیشتر آنها تحقق یافته، به همین جهت ایمان نمى ‏آورند! ما در گردنهاى آنان غلهایى قرار دادیم که تا چانه‏ ها ادامه دارد و سرهاى آنان را به بالا نگاه داشته است! و در پیش روى آنان سدّى قرار دادیم، و در پشت سرشان سدّى؛ و چشمانشان را پوشانده ‏ایم، لذا نمى‏ بینند! » (۲)؛

این آیه اشاره به گروهی از غافلان دارد که بر اثر جهل و غفلت، فرمان عذاب الهی درباره آنها صادر شده، قابل هدایت نیستند بدیهی است که با وجود چنین حجابی، هدایت یابی مشکل خواهد شد.

بلای بزرگ گمراهان و عامل مهم بدبختی انسان ها را می توان همان غفلت و فراموشی دانست.

پی نوشت:

۱. آلوسی، تفسیر روح المعانی، ج ۲۱، ص ۵۵.

۲. یس (۳۶) آیات ۶ – ۹.

منبع: عوامل و ریشه های دین گریزی

نویسنده : علی شکوهی