میرزا حسین نوری

شیخ میرزا حسین بن محمد تقی بن علی محمد نوری طبرسی (۱۲۵۴-۱۳۲۰ق) معروف به محدث نوری و حاجی نوری از محدثان شیعه در قرن چهاردهم هجری. شهرت محدث نوری بیشتر به سبب تالیف کتاب مستدرک الوسائل و به‌ویژه کتاب فصل الخطاب فی تحریف کتاب رب‌ الارباب است. او در کتاب اخیر کوشیده است با استفاده از پاره‌ای روایات ثابت کند که قرآن کریم گرچه عیناً کلام الهی است و چیزی بر آن افزوده نشده و تغییر نکرده اما آیاتی از آن پیش از جمع‌آوری به دلایلی حذف شده(تحریف به نقصان) و آنچه حذف شده، نزد اهل خود محفوظ است. انتشار این کتاب، باعث دردسرهایی برای محدث نوری شد و اعتراض عالمان شیعه و سنی را برانگیخت و آثار بسیاری در رد این نظریه نوشتند.

زندگی‌نامه

محدث نوری در ۱۸ شوال سال ۱۲۵۴ق. در روستای یالو از توابع شهرستان نور در استان مازندران ایران به دنیا آمد.[۱] از همان کودکی به درس فقیه، محمد علی محلاتی راه یافت و بخشی از علوم دینی را فراگرفت. در آغاز جوانی به تهران سفر کرد تا از علمای بزرگ آن شهر نظیر شیخ عبدالرحیم بروجردی بهره‌مند گردد و با دختر همو ازدواج کرد.[۲]

نوری به سال ۱۲۷۳ق. در ۱۹ سالگی عازم نجف اشرف شد. چهار سال در آن شهر ماند و پس از آن به ایران بازگشت. یک سال بیشتر نتوانست در ایران بماند و در سال ۱۲۷۸ق. دوباره به عراق بازگشت و به محضر درس عالم بزرگ شیخ عبدالحسین تهرانی مشهور به شیخ العراقین در شهر کربلا راه یافت و بعد از آن به دنبال استاد به شهر کاظمین سفر کرد و دو سال در آن شهر ماند.

در سال ۱۲۸۴ق. به قصد زیارت امام رضا(ع) به ایران بازگشت و عازم مشهد مقدس شد. دو سال بعد در سال ۱۲۸۶ق. به عراق بازگشت و پس از آن، برای دومین بار به زیارت خانه خدا رفت و بعد از بازگشت به عراق، پای درس میرزای شیرازی حاضر شد. چون میرزای شیرازی در سال ۱۲۹۱ق. به سامرا مهاجرت کرد، محدث نوری نیز در سال بعد همراه دیگر استادش فتح علی سلطان آبادی و دامادش شیخ فضل الله نوری به سامرا رفت. در سال ۱۳۱۴ق. به نجف اشرف بازگشت و تا آخر عمر در آن شهر باقی ماند.[۳] وی در شب چهارشنبه ۲۷ جمادی الثانی در سال ۱۳۲۰ هجری در نجف درگذشت و در صحن حرم علی بن ابیطالب(ع) به خاک سپرده شد.[۴]مراتب علمی و تقوای او را عالمان دینی و شاگردانش بسیار ستوده‌اند.[۵]

احیای پیاده‌روی اربعین

در زمان شیخ انصاری سنت زیارت امام حسین علیه السّلام با پای پیاده رواج داشت و بسیاری از بزرگان و علما با پای پیاده به زیارت کربلا می رفتند؛ اما مدتی بعد این این سنت به فراموشی سپرده شده بود و محدث نوری این سنت را دوباره زنده کرد.[۶]

اساتید

۱. مولی محمد علی محلاتی

۲. شیخ عبدالرحیم بروجردی

۳. شیخ عبدالحسین تهرانی

۴. شیخ مرتضی انصاری

۵. سید محمد حسن شیرازی

۶. فتح علی سلطان آبادی.[۷]

شاگردان

۱. شیخ عباس قمی صاحب مفاتیح الجنان

۲. آقا بزرگ تهرانی صاحب کتاب الذریعه

۳. علامه شیخ علی بن ابراهیم قمی

۴. مولی محمد تقی قمی باوزئیری

۵. شیخ اسماعیل بن شیخ محمد باقر اصفهانی.[۸]

تألیفات

۱. مستدرک الوسائل

مُستَدرَکُ الوَسائل و مُستَنبَطُ المَسائل، که به طور خلاصه مستدرک خوانده می‌شود، مشهورترین تألیف محدث نوری است. این کتاب که در ۱۸ جلد منتشر شده است در بردارنده احادیثی است که به باور محدث نوری در وسائل الشیعه نیامده است. محدث نوری این کتاب را با تکیه بر ۷۵ کتاب حدیثی نوشته است.

۲. فصل الخطاب

محدث نوری در این کتاب کوشیده است با استناد به روایات ثابت کند که قران شامل آیاتی بوده است که در قران جمع آوری شده در زمان عثمان، آن آیات نیست و نزد معصوم(ع)محفوظ است و البته ما نمی‌دانیم که آنچه حذف شده، چه بوده است و به اصطلاح قران تحریف به نقصان دارد [۹] این کتاب واکنش‌های بسیاری را در جهان اسلام به دنبال داشت و علمای شیعه و سنی نظریه وی را رد کردند.

۳. نجم الثاقب

نجم ثاقب در احوال امام غایب علیه السّلام‏ کتابى به زبان فارسی، درباره امام دوازدهم شیعیان است که به احوال شخصى و اثبات امام عصر، حکایت ملاقات کنندگان و وظایف مؤمنان در برابر آن حضرت در عصر غیبت می ‏پردازد. محدث نوری در تالیف کتاب، به جز منابع شیعه در باب مهدویت از برخی منابع اهل سنت نیز استفاده کرده است.

دیگر آثار

۴. دارالسلام فیما یتعلق بالرؤیا و المنام

۵. جنه المأوی فیمن فاز بلقاء الحجه علیه‌السلام

۶. الفیض القدسی، در احوال علامه مجلسی

۷. الصحیفه الثانیه العلویه

۸. الصحیفه الرابعه السجادیه

۹. الکلمه الطیبه، به زبان فارسی

۱۰. کشف الأستار

۱۱. سلامه المرصاد

۱۲. لؤلؤ و مرجان در شرایط روضه خوان که در باب مبارزه با دروغ و خرافات در عزاداریها نگاشته است.

۱۳. تحیه الزائر

۱۴. البرکات الأحمدیه

۱۵. ظلمات الهاویه فی مثالب معاویه

۱۶. شاخه طوبی

۱۷. الاربعونیات

۱۸. مستدرک مزار البحار

۱۹. البدر المشعشع فی ذریه الموسی المبرقع

۲۰. میزان السماء فی تعیین مولد خاتم الانبیاء

۲۱. معالم العِبَر.[۱۰]

۲۲. دیوان شعر؛ این کتاب که به عنوان «مولودیه» نیز مشهور است، مجموع قصایدی است که در ایام ولادت ائمه اطهار(ع) سروده است و هم چنین مشتمل بر قصیدهای در مدح صاحب الزمان(ع) و مدح سامراء می باشد.

۲۳. موالید الائمه.[۱۱]

پی نوشت:

1. نوری، نجم ثاقب، ج۱، ص۴۲.
2. امین، اعیان الشیعه، ج۶، ص۱۴۴.
3. نوری، نجم ثاقب، ج۱، ص۴۲
4. امین، اعیان الشیعه، ج۱، ص۱۴۳.
5. نوری، نجم ثاقب، ج ۱، ص ۲۴ – ۲۶.
6. زندگینامه میرزا حسین نوری
7. امین، ج۶، ص۱۴۴.
8. امین، اعیان الشیعه، ج۶، ص۱۴۴
9. تهرانی، الذریعه، ج ۱۶، ص ۲۳۱ – ۲۳۲ و ج ۱۸ – ص ۹ – ۱۰
10. امین، اعیان الشیعه، ج۶، ص۱۴۴ و۱۴۵
11.  نوری، نجم ثاقب، ج ۱، ص ۳۱ و ۳۲.
12. منابع:
13. امین عاملی، سید محسن، اعیان الشیعه، بیروت،‌دار التعارف، بی‌تا.
14. طهرانی، آقابزرگ، الذریعه الی تصانیف الشیعه،‌دار الأضواء، چاپ سوم، بیروت، بیتا.
15. نوری، میرزا حسین، مستدرک الوسائل، بیروت، مؤسسه آل البیت لاحیاء التراث، ۱۴۰۸ق.
16. نوری، میرزا حسین، نجم ثاقب، قم، مسجد جمکران، ۱۳۸۴ ق.
17. کتاب شناخت سیره معصومان، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی نور.

منبع: ویکی شیعه