مهمترین نکات جلسه خواستگاری که حتما باید بدانید

جلسه خواستگاری، یکی از مهمترین لحظات زندگی هر فرد به شمار می رود و سرنوشت یک عمر زندگی انسان را رقم می زند. با وجود گسترش روابط در جامعه و ارتباط های نزدیک بین دختران و پسران جوان، در محیط های شغلی و تحصیلی، هنوز هم بخش بزرگی از ازدواج ها به روش سنتی و در چارچوب خواستگاری توسط خانواده انجام می پذیرد.

از این رو، ضروری است تا با آگاهی از نکات ظریف و مهم جلسه خواستگاری، آمادگی بهتری برای برگزاری آن داشته باشیم. در نوشتار حاضر تلاش شده تا به مهمترین نکات پیرامون جلسه خواستگاری اشاره شود.

تعیین تاریخ دقیق جلسه خواستگاری

۱-نخستین اقدام تماس خانواده داماد با خانواده عروس جهت تعیین تاریخ دقیق جلسه خواستگاری است. در این موارد معمولا خانم ها پیشقدم می شوند و مادر داماد با مادر عروس تماس می گیرد و بعد از هماهنگی های لازم زمان دقیق جلسه خواستگاری مشخص می شود.

۲-پیشنهاد می شود زمان خواستگاری، طرف عصر و در بازه زمانی ساعت ۱۶ الی ۱۹ باشد.

۳-توجه داشته باشید که جلسه خواستگاری، به عنوان اولین دیدار و رابطه رسمی، برای همیشه در یادها و خاطره ها خواهد ماند. از این رو، باید نسبت به آن، دقت و توجه بیشتری داشت و آن را تا پایان، به درستی مدیریت کنند.

گل و شیرینی خواستگاری

۴-خواستگار نباید دست خالی باشد و توصیه می شود یک دسته گل زیبا همراه با یک جعبه شیرینی شیک و مناسب با خود ببرد.

۵-در انتخاب رنگ و نوع گل، سلیقه ها متفاوت است. اصولا دسته گل های شیک و ساده، حالت صمیمانه تری دارند و حس راحتی بیشتری می دهند. سبد گل خواستگاری نیز گزینه بسیاری از خانواده هاست که البته از تنوع گل و رنگ بندی بسیار بالایی برخوردار است.

۶-معمولا گل رز قرمز، پایه دسته گل های خواستگاری است. گل رز قرمز، یک گل سرخ کلاسیک و نشانه عشق، علاقه و محبت قلبی است. برخی نیز گل های صورتی رنگ را برای جلسه خواستگاری انتخاب می کنند. صورتی، رنگی گرم، تاثیرگذار و در عین حال آرامش بخش است و نشانه امید، زندگی و لذت است.

۷-نوع و کیفیت شیرینی و نیز تزیین جعبه شیرینی برای خواستگاری هم از اهمیت زیادی برخوردار است و در واقع میزان سلیقه خانواده داماد را نشان می دهد.

۸-در برخی از شهرها مانند یزد، اصفهان، قم و تبریز، معمولا رسم بر این است که در مراسم خواستگاری، از شیرینی های سنتی و مرغوب خود مانند قطاب، سوهان، باقلوا و گز استفاده می کنند اما بسیاری هم از شیرینی های دیگر برای خواستگاری استفاده می کنند که از مهمترین و رایج ترین آنها می توان به شیرینی های تارت، دانمارکی، ساق عروس و شیرینی زبان اشاره کرد.

همراهان خواستگار

۹-هنگام خواستگاری، فقط پدر و مادر و پسر با هم بروند. در موارد خاص و ضروری، یک نفر دیگر مانند خواهر یا خاله داماد یا فرد واسطه و معرف عروس، می تواند آنها را همراهی کند.

۱۰-در شکل دیگری از خواستگاری، در جلسه اول، خانم ها فقط حضور دارند (مثلا مادر و خواهر داماد) و در صورت توافق طرفین، جلسه بعد با حضور پسر برگزار می شود.

۱۱-در غیاب والدین یا یکی از آنها، بهتر است بزرگتر شایسته و با تجربه ای جایگزین پدر و مادر پسر شود. از نگاه خانواده عروس، همراهی فردی بزرگتر با داماد، نشانه احترام و اهمیت دادن خانواده داماد به خواستگاری و خانواده عروس است.

لباس و پوشش ظاهری

۱۲-بهتر است دختر و پسر و همین طور خانواده آنها، لباس و پوششی رسمی، متین و با وقار داشته یاشند و از پوشیدن لباس هایی با طرح و مدل های جلف، رنگ بندی های جیغ و نامتعارف پرهیز کنند.

۱۳-خوب است هر کدام از خانواده های عروس و داماد در تمام لحظات خواستگاری، توسط خودی ها کنترل و بررسی شوند تا ایرادات احتمالی ظاهر لباس و چهره خود را برطرف کنند. مثلا پشت در منزل عروس، داماد به لحاظ مرتب و منظم بودن ظاهر و چهره، توسط مادر یا دیگر همراهان کنترل شود.[۱]

اتاق و محیط جلسه خواستگاری

۱۴-خانواده دختر توجه داشته باشند که بهتر است فضای انتخاب شده برای جلسه خواستگاری و پذیرایی از داماد و خانواده او، محدود و متناسب باشد مثلا اتاق سه در چهار.

۱۵-بهتر است محیط و اتاق خواستگاری، بدون محرک باشد و ضمن رعایت سکوت و آرامش، از تزیینات خارج از معمول یا پخش موسیقی در آن خودداری شود. این فضا کمک می کند تا خانواده ها تمرکز بهتری در جلسه خواستگاری داشته باشند.

در بدو ورود

۱۶-با شنیدن صدای زنگ در، نباید خانواده عروس، بی درنگ و با عجله در را باز کنند؛ ممکن است خانواده داماد، این شتابزدگی را علامت اشتیاق زیاد خانواده عروس برای ازدواج دخترشان تلقی کنند! بهتر است در مرتبه دوم زنگ زدن، در باز شود. زیاد معطل کردن و کشاندن کار به زنگ های بعدی نیز کار غلط و اشتباهی است و چه بسا سوء تفاهم ایجاد کند.

۱۷-در بدو ورود خواستگاران، باید والدین عروس، به استقبال مهمان ها آمده و آنان را به داخل خانه و اتاق پذیرایی راهنمایی و همراهی کنند.

۱۸-پدر و مادر عروس یا (در صورت غیبت هر کدام به هر دلیل) جانشینان آنها حتما باید در منزل باشند و عدم شرکت آنها در مراسم خواستگاری، می تواند به نوعی علامت مقاومت و سردی در معاشرت تلقی شده و برای خانواده داماد سوء تفاهم ایجاد کند.

۱۹-در بدو ورود خواستگاران، بهتر است دسته گل یا سبد گل خواستگاری به خانواده دختر تقدیم شود. خانواده عروس نیز گل را در گلدان آماده ای قرارداده و آن را مقابل مهمان ها روی میز می گذارند.

۲۰-طبق فرهنگ و رسوم ما ایرانیان، میزبان مهمان را به صدر مجلس راهنمایی کرده و خود در پایین مجلس می نشیند. ادب حکم می کند هر جا را که میزبان تعیین کرد، مهمان بپذیرد و بنشیند.

۲۱-در جلسه خواستگاری، از حضور بچه ها در هر سنی خودداری شود. حتی اگر عروس دارای خواهر و برادر بزرگ باشد، حضور آنان در جلسه اول خواستگاری توصیه نمی شود.

پذیرایی جلسه خواستگاری

۲۲-در انتخاب نوع میوه و شیرینی برای پذیرایی از خواستگار، سلیقه های مختلفی وجود دارد و هر خانواده ای تلاش می کند تا از نگاه خود، بهترین ها را برای پذیرایی از خواستگار فراهم کند.

۲۳-برخی خانواده ها، شیرینی تر و برخی، شیرینی خشک را ترجیح می دهند؛ اما باید توجه داشت که خوردن شیرینی های بزرگ یا خامه دار در یک مراسم رسمی، بسیار دشوار است و ممکن است موجب چسبناک و کثیف شدن دست ها و لباس ها شود.

۲۴-در انتخاب شیرینی حتما به طعم و کیفیت آن دقت کنید. شیرینی ها باید ترد و تازه باشند. سعی کنید از قنادی های معتبر که از کیفیت محصول آنها اطمینان کافی دارید، شیرینی دلخواه خود را تهیه کنید.

۲۵-در انتخاب میوه برای پذیرایی نیز ضمن توجه به طعم، کیفیت و تازگی آن، ترجیحا از میوه هایی راحت الحلقوم و قابل خوردن، به نحوی که بدون آب ریزی و کثیف شدن سر و صورت باشد نظیر نارنگی، خیار، سیب، موز و گیلاس استفاده کنید و نه میوه هایی نظیر انار، هندوانه، خربزه، پرتقال، آناناس و زردآلو.

۲۶-به تناسب فصل، یک نوشیدنی مناسب مانند چای، قهوه، شیر قهوه، نسکافه یا آب میوه مثل آب پرتقال یا شربت برای پذیرایی آماده کنید.

حضور عروس در جلسه خواستگاری

۲۷-عروس خانم آینده، دست کم باید برای دقایقی در جلسه خواستگاری حضور پیدا کند. عدم حضور او در جلسه خواستگاری، از نگاه بسیاری از خانواده ها جالب نیست و باعث ایجاد سوء تفاهم می شود.

۲۸-بهتر است عروس، پس از گذشت مدتی کوتاه از جلسه خواستگاری، در جمع حضور پیدا کند.

۲۹- در طول جلسه خواستگاری عروس باید در راه رفتن، سخن گفتن و خوردن و آشامیدن، آرام، با وقار و متین باشد. عجله و شتابزدگی عروس و یا خانواده او در این موارد، ممکن است به نوعی نشانه علاقه به تغییر وضع فعلی و ذوق زدگی برای ازدواج دختر محسوب شود. این، علامت جالبی نیست و داماد سالم در همین جا می تواند رابطه را قطع کند!

پذیرایی عروس از مهمان ها

۳۰-طبق رسم متداول بین خانواده های ایرانی، پس از نشستن و استقرار خانواده داماد و احوالپرسی های اولیه، دختر خانم وارد اتاق شده و با سینی چای یا شربت، از مهمان ها پذیرایی می کند.

۳۱-عروس خانم آینده، در هنگام پذیرایی باید توجه داشته باشد که سینی، زیاد سنگین نباشد و حتی الامکان روپوش پلاستیکی مخصوص داشته باشد چون در برخی موارد، امکان ریزش چای و نوشیدنی وجود دارد. باید سینی را دو دستی گرفت. بهتر است هر سینی، حاوی شش نوشیدنی باشد.

۳۲-بهتر است عروس، ابتدا سینی را جلوی مادر داماد گرفته و با لبخندی طبیعی بر لب (نه لبخندی مصنوعی و از روی اجبار) به او تعارف کند. این کار می تواند ذهنیت خوبی برای مادر داماد آینده نسبت به عروس آینده ایجاد کند.

۳۳-بهتر است دختر خانم قبلا این نوع لبخند را در مقابل آیینه امتحان کند. لبخندی طبیعی و ملیح که نوید بخش یک ارتباط گرم و صمیمی است.

۳۴-همچنین توصیه می شود دختر خانم پیش از شروع جلسه خواستگاری و قبل از آمدن مهمان ها، برای آشنایی بهتر با چم و خم پذیرایی، با والدین و بزرگترها مشورت و در صورت لزوم، کمی تمرین کند.

لحظات سنگین سکوت و اضطراب!

۳۵-معمولا در ابتدای جلسه خواستگاری بعد از احوال پرسی های متداول بین میزبان و مهمان، برای چند لحظه سکوتی سنگین بر فضای جلسه حاکم می شود.

بهتر است در این هنگام، مادر عروس خانم سکوت را بشکند و ضمن خوش آمد گویی به مهمانان رو به مادر داماد کند و با طرح موضوعی روزمره و پیش پا افتاده مثل گرمی یا سردی هوا (به تناسب فصل) یا شلوغی و ترافیک خیابان های اطراف خانه، یخ سکوت را شکسته و مادر داماد را وارد گفتگو کند.

۳۶-شروع سخن از طرف خانواده عروس پس از آن سکوت سنگین، می تواند در ذهن خانواده داماد، نشانه ای خوب و بیانگر خونگرمی و اجتماعی بودن خانواده عروس محسوب شود. اصولا زن ها به دلیل نیاز به حرف زدن، زودتر سکوت را می شکنند و در این زمینه از مهارت بسیار بالایی نسبت به آقایان برخوردارند.

۳۷-ممکن است بنا بر شرایط و عواملی، در طول جلسه خواستگاری، لحظات سنگین سکوت اجباری، باز هم تکرار شود. از این رو، علاوه بر مادر و خانواده عروس، خانواده داماد نیز باید توانمندی خود را در شکستن این سکوت و مدیریت جلسه نشان دهند.

۳۸-به طور معمول و طبیعی، در روز خواستگاری، خیلی از عروس ها و دامادها و حتی والدین آنها (خصوصا مادرانی که اولین تجربه آنها در شوهر دادن دختر است)، دچار اضطراب و استرس می شوند. به این افراد توصیه می شود جهت کاهش اضطراب و استرس خود، قبل از مراسم خواستگاری، تکنیک های ریلکسیشن^[۲] و تن آرامی^[۳] را به کار گیرند.[۴]

محتوای جلسه خواستگاری

۳۹-در جلسه خواستگاری باید عروس و داماد آینده به هر دو خانواده معرفی شوند. هر کدام از خانواده های داماد و عروس باید به طور جداگانه چند دقیقه ای در مورد وضعیت زندگی خود و نیز وضعیت و شرایط زندگی فرزند خود صحبت کنند.

۴۰-شایسته است ابتدا خانواده داماد به معرفی خود و سن و شغل و تحصیلات فرزندشان بپردازند. در اثنای گفتگو  اگر لازم شد داماد نیز توضیحات تکمیلی را ارائه دهد.

۴۱-پس از معرفی داماد، نوبت به خانواده عروس می رسد تا وضعیت و موقعیت خود و سن و تحصیلات فرزندشان را بیان کنند.

معمولا معرفی عروس توسط پدر یا مادر وی صورت می گیرد و کلاس کار ایجاب می کند که عروس، کمتر صحبت کند و در موارد ضروری جهت ارائه توضیحات تکمیلی، با صدایی آرام، از پاسخ های کوتاه استفاده کند.

۴۲-در جلسه خواستگاری نباید صحبتی در مورد عقد، مهریه، مسائل و دغدغه های اقتصادی و مادی خانواده ها شود. طرح این موضوعات، به جلسه بله برون اختصاص دارد.

۴۳-در جلسه خواستگاری و به طور کلی در فرایند ازدواج، نباید دروغ و و حرفی خلاف واقع گفته شود. بسیاری از اختلافات و حتی وقوع جدایی بین همسران پس از ازدواج، ناشی از عدو توجه به این نکته است.

۴۴-در جلسه خواستگاری، از طرح موضوعات چالشی روز و تنش آفرین در حوزه های مختلف نظیر بحث های داغ سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و اعتقادی جدا خودداری شود.

۴۵-در صورت نیاز، جهت آشنایی بیشتر دو خانواده و با صلاحدید آنها، ممکن است خواستگاری به جلسات دوم یا بیشتر نیز کشیده شود.

خوردن و آشامیدن در جلسه خواستگاری

۴۶-بعد از احوالپرسی های اولیه و معرفی، می توان چیزی خورد. باید نوشیدنی را آرام نوشید و نباید آن را یک باره (با صدا یا بی صدا) سر کشید! افراد فرصت دارند تا ضمن گفتگو، یک لیوان شربت را آرام و جرعه جرعه بنوشند و قدری ته لیوان باقی بگذارند.

۴۷-به طور کلی، خوردن و نوشیدن می تواند به آرام شدن و کاهش اضطراب و استرس نیز کمک کند.

۴۸-در حالتی که افراد در نهایت شادی هستند، پذیرایی با شیرینی، بهترین کار است و علاوه بر اینکه نوعی تکریم و پذیرایی از مهمان محسوب می شود، نشانه پذیرش، گرمی و ابراز صمیمیت با خواستگار نیز می تواند باشد.

صحبت خصوصی دختر و پسر با هم

۴۹-گفتگوی خصوصی دختر و پسر با هم، باید با موافقت و اجازه والدین دختر انجام شود. در برخی خانواده ها به دلایل خاص فرهنگی یا اعتقادی، والدین دختر مخالف این موضوع بوده و از خود مقاومت شدید نشان می دهند. در این موارد بهتر است به آنها اصرار زیاد نشود.

۵۰- بهتر و منطقی تر آن است که صحبت خصوصی دختر و پسر با یکدیگر، در جلسه دوم خواستگاری یا جلسات بعدی انجام پذیرد.

۵۱-در صورت لزوم و با توافق خانواده ها، ممکن است گفتگوی خصوصی دختر و پسر، به جلسات دوم و سوم نیز کشیده شود.

۵۲-پسر و دختر باید این گفتگوی خصوصی را جدی گرفته و صادقانه با هم صحبت کنند و از قول دادن های غیر واقعی و نیز سخنان کلیشه ای در توصیف خود، خانواده و اهداف و آرمان ها، جدا خودداری کنند.

۵۳-خوب است در طول این جلسه، دختر و پسر علاوه بر توجه به حرف های هم، به زبان بدن[۵] هم نیز توجه لازم را داشته باشند. زبان بدن کتابی است در شرح اسرار درون!

پایان جلسه خواستگاری

۵۴-وقت جلسه خواستگاری محدود است؛ از ۴۵ دقیقه تا یک ساعت و کمتر و بیشتر از آن، نتیجه چندانی ندارد. معمولا صحبت های مهم در فرصت های استاندارد (نه خیلی کوتاه و نه زیاد) ارائه می شود.

۵۵-پایان جلسه خواستگاری و خداحافظی، زمانی صورت می گیرد که بزرگتر‌ها در خواست کرده باشند و حالتی خوش بر ارتباط حاکم باشد. خوب است مهمانی، در فضایی گرم و صمیمی خاتمه پیدا کند در غیر این صورت ممکن است یک سنگینی کاذب بر روابط حاکم شود.

پاسخ دهی به خواستگار

۵۶-پس از اتمام جلسه خواستگاری، خانواده دختر در یک بازه زمانی منطقی (مثلا از یک تا چهار هفته) فرصت دارند تا پیرامون داماد و خانواده اش تحقیق و تصمیم گیری کرده و جواب قطعی خود را اعلام کنند.

۵۷-اگر جواب و پیام مثبت بود، دو خانواده پیرامون تعیین تاریخ دقیق جلسه بله برون با هم هماهنگی و تصمیم گیری می کنند؛ اما اگر منفی بود، نباید بحث کرد و ضمن بیان آرزوی خوشبختی و موفقیت برای دختر و خانواده او، به تصمیم آنان احترام گذاشت و پذیرفت. البته از نگاه برخی، یکی دو بار سماجت اشکالی ندارد اما قدر مسلم این است که نباید به کسی آویزان شد!

۵۸-خانواده دختر در جواب منفی دادن به خواستگار، باید نهایت دقت و ظرافت را بکار برند تا در این میان، غرور، حیثیت و اعتبار فرد یا خانواده ای، آسیب نبیند.

مشاوره پیش از ازدواج

۵۹-توصیه جدی می شود پس از مراحل فوق و توافق نهایی طرفین برای ازدواج، مشاوره پیش از ازدواج صورت گیرد.

متاسفانه علیرغم گسترش و پیشرفت دانش روانشناسی و مشاوره طی سه دهه اخیر در کشور و افزایش سطح آگاهی جامعه در این زمینه، هنوز آن گونه که باید و شاید به مشاوره پیش از ازدواج توجه نمی شود و بسیاری از نامزدها و خانواده هایشان آن را غیرضروری یا غیر مفید می دانند.

این در حالی است که با انجام مشاوره پیش از ازدواج و انجام مصاحبه و تست های گوناگون آن، می توان درصد بالایی از ازدواج های ناموفق را تشخیص و از وقوع آن ها پیشگیری نمود.

نتیجه گیری

مراسم و جلسه خواستگاری، یکی از رویدادهای مهم زندگی هر فرد در فرایند ازدواج و تشکیل زندگی است و در فرهنگ ما ایرانیان، از جایگاه مهمی برخوردار است. جلسه خواستگاری، اولین دیدار و رابطه رسمی است. از این رو برای همیشه، در یادها و خاطره ها خواهد ماند. بنابراین دختر و پسر و نیز خانواده های آنها باید در منش و گفتار خود، سنجیده و درست رفتار کنند.

همان گونه که گذشت، انتخاب دسته گل و شیرینی، فضا و اتاق خواستگاری، شیوه برخورد میزبان و مهمان با یکدیگر، آداب پذیرایی و خوردن و آشامیدن، لباس و پوشش ظاهری عروس و داماد، موضوعات مورد گفتگو و شیوه پاسخ دهی به خواستگار، از مهمترین نکاتی است که می بایست خانواده ها در جلسه خواستگاری مورد توجه و دقت نظر خود قرار دهند تا لحظاتی ماندنی و خاطره انگیز را در زندگی خود و فرزندشان رقم بزنند.

نویسنده: حسین فاضلی

پی نوشت ها

[۱] . شیرانی، هدیه به زوج های جوان، ص ۴۶ (با تغییرات در متن)

[۲] . Relaxation

[۳] . تن آرامی یا ریلکسیشن، تکنیکی است برای آرام سازی عضلات بدن و رهایی از هر گونه اسپاسم و گرفتگی. از آنجا که هر مشکل فکری (به ویژه افکار منفی مزاحم) عضلات را منقبض می کند، ما عضلات را آرام می کنیم و تنش و انقباض را از آن ها دور می کنیم. در نتیجه‌، افکار منفی خود به خود از ذهن خارج می شوند.

[۴] . رک: ریلکسیشن، تکنیکی مؤثر، نویسنده: دکتر محمد سیدا، روانشناسی شادکامی و موفقیت، شماره ۳۹ ص ۱۹

[۵] . رک: مقاله زبان بدن، دکتر سعید عبدالملکی، نشریه روانشناسی شادکامی و موفقیت، شماره ۵۴ ص ۹۲

منابع

• شیرانی، حمید رضا؛ هدیه به زوج های جوان؛ تهران؛ انتشارات پویش اندیشه؛ چاپ اول؛ ۱۳۸۴ ش
• ماهنامه روانشناسی شادکامی و موفقیت؛ سال پنجم؛ مرداد ۱۳۸۷؛ شماره ۵۴
• ماهنامه روانشناسی شادکامی و موفقیت؛ سال چهارم؛ اردیبهشت ۱۳۸۶؛ شماره ۳۹