مقصود از دورى و نزدیکى قیامت

 خداوند در قرآن درباره قیامت مى فرماید: «انهم یرونه بعیدا و نریه قریبا؛ آنان (کافران) او را دور مى بینند ولى ما او را نزدیک مى بینیم» (معارج/۶ و۷).

مقصود از این دورى و نزدیکى چیست؟ آیا مقصود این است که کافران در زمان دورتر مى بینند، مثلا آنها معتقدند که قیامت بعد از میلیونها سال پیدا مى شود ولى ما معتقدیم زمانش نزدیکتر است مثلا دوهزار سال دیگر؟ آنها که اساسا معتقد به قیامت نیستند، به دورش هم – به آن معنا – معتقد نیستند. دورى و نزدیکى در اینجا معنى و مفهوم دیگرى دارد.

وقتى که یک چیزى از نظر احتمال براى انسان خیلى ضعیف باشد، مثلا در هزار احتمال یک احتمال آن را نمى دهد مى گوید دور است. مثلا به شخصى مى گویید فلان کار را مى خواهید بکنید پس فلان مطلب چه مى شود؟ مى گوید کو یک چنین چیزی! کو حالا! مقصود این است که احتمال آن خیلى ضعیف است. خود ما مى گوییم احتمال فلان چیز خیلى بعید است، به احتمال دورى چنین است. این دورى و نزدیکى به حسب ذهن ماست. ما چون احتمالش برایمان خیلى ضعیف است مى گوییم فلان چیز به احتمال بسیار دور چنین است. ولى همان مطلب را آن کسى که یقین دارد مى گوید احتمال دورى نیست، خیلى هم نزدیک است.

پس در اینجا مسئله دورى و نزدیکى، دورى و نزدیکى زمانى نیست، دورى و نزدیکى از نظر ضریب احتمالات است. مى گوید ما او را نزدیک مى بینیم. به نظر مى رسد مقصود از «ما» خداوند متعال به علاوه فقط ملائکه نیست، بلکه خدا که حق است و همه اهل حق؛ چون ما در آثار مسلم داریم که اهل یقین قیامت را آنچنان نزدیک مى دیدند که الآن (یعنى در زمان حال) مى دیدند.

نهج البلاغه مى فرماید: «و حققت القیامه علیهم عداتها» (نهج البلاغه خطبه ۲۲۲) اینها در حال عبادت خدا که مى ایستند قیامت وعده هایش را درباره شان الآن تحقق بخشیده؛ یعنى الآن بین خودشان و قیامت فاصله اى نمى بینند و الآن همه چیز را شهود و احساس مى کنند و مى بینند.

این است معناى «انهم یرونه بعیدا و نریه قریبا». آنها قیامت را دور مى بینند چون حقیقت را از پشت پرده زمان مشاهده مى کنند؛ (و ما نزدیک مى بینیم) مثل آن وقتى است که یک نفر حقیقتى را قبل از وقوعش دارد کشف و شهود مى کند. مثالش براى افراد عادى زمانى است که انسان در عالم رؤیا حادثه اى را مى بیند. حادثه اى که مثلا دو ماه دیگر عینا مى خواهد واقع بشود او آن حادثه را قبلا مى بیند؛ گویى «طى زمان» پیدا مى کند؛ قبل از اینکه واقع بشود آن را در جاى خودش مى بیند.

منبع :آشنایى با قرآن ۹، صفحه ۸۸-۸۶