معنای عاق والدین

عاق والدین (خشم آوردن و دل شکستن و آزردن خاطر پدر و مادر) از گناهان کبیره و سبب بدبختی انسان در دنیا و آخرت است که موجب کوتاهی عمر و تلخ و سخت شدن زندگی بر انسان و فقر و پریشانی انسان می شود و در آیات و روایات از این کار مذمت شده و بد‌ترین نوع قطع رحم است.

علامه مجلسی در شرح کتاب اصول کافی درباره معنای عاق والدین می نویسد: «عقوق والدین به این است که فرزند، حرمت آن ها را رعایت نکند و بی ادبی کند و آن ها را به سبب گفتاری یا رفتاری برنجاند و آزار و اذیت کند و در چیزهایی که منع شرعی و عقلی ندارد، از آن ها نافرمانی کند؛ چه این که در بیان امام صادق (علیه السلام) آمده است که کمترین ناسپاسی والدین، گفتن «اُف» است.

نگاه تند به پدر و مادر، محزون ساختن آن ها و ترک وظایف حتمی در قبال آن ها مثل برآورده نساختن نیازهای مالی والدین در صورت نیاز نیز از موارد عاق شدن فرزندان معرفی شده است.

به بیانی هر کاری که موجب ایذا و اذیت والدین گردد، به معنای عاق والدین است، مگر در مواردی که تکلیف واجب یا حرامی باشد و به انسان دستور مخالفت با آن را بدهند (اسفتائات از آیت الله مکارم شیرازی)

وظایف فرزندان نسبت به والدین

در نهج البلاغه تاکید شده است: همانا فرزند را به پدر و پدر را به فرزند حقی است. حق پدر بر فرزند این است که فرزند در همه چیز جز نافرمانی خدا، از پدر اطاعت کند و حق فرزند بر پدر آن که نام نیکو بر فرزند نهد، خوب تربیتش کند و او را قرآن بیاموزد. (نهج البلاغه ترجمه دشتی، ص: ۷۲۷)

نیکی به والدین

در روایتی از امام صادق (علیه السلام) می خوانیم: نیکی رساندن به پدر و مادر واجب است و هر‌گاه مشرک باشند نه ایشان را و نه دیگری را در معصیت خدا فرمان برداری مکن چون برای مردم در مورد گناه کاری خدا فرمانبرداری نیست (خصال ترجمه مدرس گیلانی، ج۲، ص: ۲۳۴)

احسان به والدین

امام صادق (علیه السلام) فرمود: احسانِ به والدین این است که وقتی چیزی از تو می خواهند آن ها را به زحمت نیندازی؛ گرچه بی نیاز هستند، حاجت آنان را برآور.

احسان به والدین، آثار متعددی دارد که ما در اینجا چند نمونه از احادیثی در این زمینه را ذکر می کنیم: احسان به والدین بالا‌ترین مصداق صله رحم است و عمر را طولانی می کند.(بحار الانوار، ج ۷۴، ص ۸۰)

در روایتی از امام صادق (علیه السلام) می خوانیم: نیکی کنید با پدرانتان تا به شما نیکی کنند پسرانتان.

بعضی‌ها فکر می کنند که عاق والدین یعنی این که حتما پدر و مادر نفرین بکنند تا مورد عاق والدین واقع بشوند ولی نمی دانند که بسیاری از مشکلات زندگیشان، به خاطر عاق بودنشان است. امیرالمومنین (علیه السلام) می فرمایند: هر کس پدر و مادر خود را غمگین کند، عاق والدین است.

عاق والدین قابل بخشش است

گناه عاق والدین مانند گناهان دیگر قابل بخشش است. اگر والدین زنده هستند، می توان با عذرخواهی و احسان، گناه گذشته را جبران کرد و اگر از دنیا رفته‌اند، با طلب مغفرت و دادن خیرات و صدقات می‌توان رضایت آن ها را جلب کرد. در این صورت اثر وضعی گناه از بین خواهد رفت.

منبع: آفتاب