معرفی دو کتاب در دفاع از اندیشه مهدویت

در چند سال گذشته به موازات گسترش اندیشه مهدویت و منجی گرایی در جهان، شبهه پراکنی و طرح اندیشه های سست و واهی با هدف خدشه دار ساختن تفکر مهدویت و انتظار شیعی، رشد فزاینده ای داشته است و فرهنگسازان جهانی با بهره گیری از آخرین پیشرفتهای اطلاع رسانی (نظیر اینترنت) و با به کار گماردن برخی افراد بی مایه و شهرت طلب تلاش کرده اند که به هر نحو ممکن این تفکر رهایی بخش را مورد حمله قرار دهند. در این میان نویسندگان و متفکران شیعه و اهل سنت نیز با درک ضرورت حضور قدرتمند در عرصه دفاع از اندیشه مهدویت تلاش وسیعی را آغاز کرده اند که درخور تقدیر است.

در این مقاله شما با دو مورد از آخرین کتابهایی که در رد شبهات مخالفان اندیشه مهدویت نگاشته شده اند، آشنا می شوید:

۱. در انتظار ققنوس

(کاوشی در قلمرو موعودشناسی و مهدی باوری)

نویسنده: سید ثامر هاشم العمیدی

ترجمه و تحقیق: مهدی علیزاده

ناشر: قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی قدس سره،

تاریخ نشر: چاپ اول، ۱۳۷۹;

تعداد صفحات: ۳۵۲ صفحه

محقق ارجمند سید ثامر هاشم العمیدی مسؤول مرکز تحقیقات ولی عصر، علیه السلام، دو کتاب در نقد و بررسی شبهات احمدالکاتب تالیف کرده است:

اول: «الامامه و المهدی فی تطور الفکر السیاسی الشیعی من الشوری الی ولایه الفقیه » که در این کتاب به نقد مستقیم و مطالعه اعتقادی سطر به سطر نوشته این فرد می پردازد.

دوم: «المهدی المنتظر فی الفکر اسلامی » مؤلف این کتاب را به سفارش «مرکز الرساله » تالیف کرده که در قالب نخستین کتاب از «سلسله المعارف الاسلامیه » توسط مرکز مزبور انتشار یافت.

مؤلف بدون نام بردن از نویسنده و اثر مورد نظرش به شکل غیر مستقیم به نقد کلی سخنان وی در باب مهدویت می پردازد و تنها در دو سه جا از کتاب (ابتدا و انتهای مقدمه و انتهای فصل آخر) با کنایه از وی یاد می کند. این کتاب توسط آقای مهدی علیزاده ترجمه و با افزودن پنج فصل جدید در قالب بخش دوم و برخی تعلیقات به فصول چهارگانه بخش اول که توسط مؤلف نگارش یافته بود با عنوان «در انتظار ققنوس » توسط مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (قم) برای اولین بار در تابستان سال جاری منتشر شد.

این کتاب که پس از ترجمه به چهار زبان زنده دنیا توسط مؤسسه بین المللی «الامام علی، علیه السلام » به زبان فارسی ترجمه شد حاصل تحقیق و تتبع مؤلف در ۱۸۳ منبع و ۲۰۰ منبع توسط مترجم می باشد و فصل چهارم کتاب از بخش اول حاصل کار مشترک مؤلف محترم و محقق گرامی دکتر عبدالجبار شراره است.

بخشهای افزوده شده توسط مترجم از این قرار است:

۱- مقدمه: که پس از بیان حقوق امام، علیه السلام، بر موالیان و وظیفه علمای دینی در عصر غیبت، در باب معرفی حضرت به معرفی رقم قابل توجهی از کتب نوشته شده درباره حضرت از شیعه و سنی در سه مقطع پیش و پس از تولد حضرت و سده اخیر و علاوه بر آن به بیان آمار کتب انتشار یافته بر حسب موضوع می پردازد. پایان بخش مقدمه، معرفی کتاب و ترجمه آن می باشد.

۲ – بخش دوم (مهدی باوری): که شامل یک مقدمه مختصر و هفت فصل با عناوین زیر است:

فصل اول: مهدی باوری و ضرورت تعمیق پیوندهای عاطفی با امام زمان، علیه السلام (شامل تعریف ایمان و ایمان به غیب);

فصل دوم: مهدی باوری و امنیت روانی (شامل بعد حمایتی وجود حضرت و نقش ایشان در ایجاد امید برای زندگی);

فصل سوم: کالبد شکافی انتظار (شامل تعریف واژه انتظار و ریشه یابی دشواریهای آن);

فصل چهارم: بعثت انبیا و انقلاب مهدی، علیه السلام، (شامل فلسفه بعثت انبیا و نقش حضرت با توجه به رسالت انبیا در مساله نشر یکتاپرستی);

فصل پنجم: شیعه قافله سالار کاروان انتظار (بیان تاثیر ایمان به حضرت بر فرهنگ تشیع از دیدگاه مستشرقین);

فصل ششم: توطئه استکبار جهانی علیه مهدی باوری (که هدفش بیان دخالتهای مستقیم و غیر مستقیم دشمنان در تحریک برخی از جاهلان جهت حمله به این مباحث با اشکال و طرق گوناگون است);

فصل هفتم: سر نهان در سپهر ادب که اشعار و غزلیاتی را که از علمای بزرگواری نظیر امام خمینی ملامحسن فیض کاشانی، ملاهادی سبزواری، مرحوم کمپانی، شیخ فضل الله نوری و مرحوم الهی قمشه ای، رحمه الله علیهم اجمعین، و آیت الله مکارم شیرازی،دامت برکاته، به عنوان حسن ختام کتاب آورده اند.

از جذابترین قسمتهای بخش دوم فصل پنجم آن است که بیان مستشرقین درباره حضرت است که به قول مترجم محترم: «خوشتر آن باشد که سر دلبران گفته آید در حدیث دیگران ».

در آنجا از ماربین، محقق آلمانی، چنین نقل می کنند:

… گویا فرد فرد شیعه، بدون استثناء شب که به بستر می روند به امید ترقی و عالم گیری مذهب و اقتدار خود، صبح از خواب بر می خیزند. بر دانشمندان اجتماعی روشن است اگر چنین عقیده ای در میان فرد فرد ملتی گسترش یافته و رسوخ کند ناچار روزی اسباب طبیعی برای آنان فراهم خواهد آمد…

و از هانری کربن اسلام شناس و شیعه پژوه مشهور فرانسوی اینچنین نقل می کند:

… آنچه تشیع درباره شخصیت دوازده امام برای خود تبیین کرده که نه «حلول » است که هبوط خداوند را در تاریخ تجربی در بردارد و نه عقاید «لا ادریه » که انسان را با عالمی که خداوند آن را ترک کرده است، مواجه می سازد و نه وحدت بینی انتزاعی اسلام سنی. که بعد بی نهایتی میان خداوند و انسان به وجود می آورد. وضع فعلی جهان ما را وادار می کند که بار دیگر درباره صراط مستقیم بین «تشبیه » و «تعطیل » بیندیشیم.

… اینجانب مفهوم امام غایب را با روح غربی خودم به گونه ای نو و بکر، احساس و درک می کنم و چنین به تفکر و دلم الهام می شود که رابطه حقیقی آن را با حیات معنوی بشر وابسته می دانم….»

۲. شبهات و ردود

(الرد علی شبهات احمد الکاتب حول امامه اهل البیت، علیهم السلام، و وجود المهدی المنتظر، علیه السلام)، الحلقات ۱ – ۴.

نویسنده: السید سامی البدری

ناشر: مؤلف

تاریخ نشر: چاپ سوم، ۱۴۲۱

تعداد صفحات: ۵۵۲ صفحه

محقق گرانقدر، استاد «سید سامی البدری » بنیانگذار و رئیس مؤسسه «مجمع الذخائر الاسلامیه » یکی دیگر از دهها نویسنده و اسلام شناسی است که پس از انتشار کتاب احمدالکاتب در اولین فرصت به پاسخگویی شبهات وی پرداخت. کتاب «شبهات و ردود» که در چاپهای قبل در چهار مجلد مجزا از همدیگر با عناوین:

۱- العقیده الاثنی عشریه،

۲- النص علی علی، علیه السلام،

۳- امامه اهل البیت، علیهم السلام،

۴- ولاده و وجود الامام المهدی، علیه السلام

عرضه شده بود، با ویرایشی جدید و اضافه شدن یک فصل مقدماتی با عنوان «الامامه اهل البیت، علیهم السلام، و نظام الحکم » در سومین چاپ برای استفاده علاقه مندان و اسلام پژوهان ارائه گردید. این کتاب که به زبان عربی نگارش یافته و از کوشش و زحمات محققانه نویسنده خویش خبر می دهد; تحسین علمای بزرگواری نظیر علامه عسکری، آیت الله سیدکاظم حائری و آیت الله شیخ مجتبی عراقی و نویسندگانی چون استاد حیدرالحلی (از سوئد) استاد خضیرعباس (از کانادا) دکتر سعید سامرائی و استاد مهدی حمودی (از انگلستان) و استاد سید ثامر هاشم العمیری، استاد حمبل و دکتر عباس ترجمان و… را برانگیخته است.

جلد چهارم که پاسخ شبهات یکی از نویسندگان راجع به حضرت مهدی، علیه السلام، است حاوی موضوعاتی است نظیر آنچه در ذیل می آید:

۱- عقیده اکثریت شیعیان پس از وفات امام حسن عسکری، علیه السلام;

۲- امامت پس از امام حسن و امام حسین، علیهماالسلام، در دو برادر جمع نخواهد شد;

۳- روایات اهل بیت، علیهم السلام، درباره تشخیص هویت و ویژگیهای حضرت مهدی، علیه السلام;

۴- استدلال متکلمین شیعه در غیبت صغری درباره وجود حضرت مهدی، علیه السلام;

۵- ضرورتی که ایمان به مهدی موعود را و اینکه او همان فرزند امام حسن عسکری، علیه السلام، است واجب می کند;

۶- علمای اهل سنت به ولادت حضرت مهدی، علیه السلام، اذعان کرده اند;

۷- اشکالات درباره ولادت حضرت مهدی،علیه السلام;

۸- جواب سؤالات احمدالکاتب درباره امام زمان، علیه السلام;

۹- گفتار علمای پیشین درباره روایات بیان کننده غیبت صغری و غیبت کبرای حضرت مهدی، علیه السلام.

این کتاب در حقیقت به بررسی سطر به سطر کتاب «تطور الفکر سیاسی الشیعی…» و با استدلالهای محکم و بیانی قوی به جوابگویی عبارات آن می پردازد.

نویسنده با اشاره به کتبی که با هدف شبهه پراکنی در زمینه مهدویت نوشته شده اند می نویسد:

برای شبهه، علیرغم اینکه می خواهند با آن برخی از عقاید را گرفته سلب کنند در حقیقت نقشی ایجابی و تثبیت کننده در تحریک اهل حق وجود دارد که آنها کل هم خود را برای بحث به کار گرفته و چنان سطح فکرها را بالا برند که حقیقت در حد ضرورت و نیاز جلا و وضوح و روشنی خویش را بیابد که البته این هدفی است که ضد آن مطلوب و مقصود شبهه پراکنان بوده است.

ایشان سپس به کتب شبهه افکنی نظیر «اظهار الحق »; «الهدایه »; «المغنی »; «التحفه الاثنی عشریه » و دیگر آثار حاوی شبهات علمای سنی و نقش آنها در تالیف کتب گرانقدری نظیر «المهدی الی دین المصطفی، صلی الله علیه وآله »، «غیبت نعمانی »، «کمال الدین » شیخ صدوق، «الشافی فی الامامه » سید مرتضی، «عبقات الانوار» و «الغدیر»، «یکصد و پنجاه صحابی ساختگی »، «راویان ساختگی » و «عبدالله بن سباء» توسط علامه عسکری در قرن اخیر اشاره کرده و در انتهای مقدمه می گوید:

هرچند این شبهات و دیگر شبهات تکرار شبهات زیدیه و معتزله و اهل تسنن است و علمای ما هزاران صفحه و صدها کتب در رد و پاسخ آنها نوشته اند، لیکن همانطور که در ابتدا گفته شد در این مجموعه سعی شده پاسخها مختصر و ساده در اختیار طالبان حق و حقیقت قرار گیرد تا مراجعه به کتابهای مختصر یا مبسوط مستلزم صرف کردن وقت زیاد توسط ایشان نباشد.