محمد نهاوندی (ره)

اشاره:

آیت الله حاج شیخ محمد نهاوندی متخلص به “تجلی” فرزند علامه میرزا عبدالرحیم (۱۳۰۴-۱۲۳۷ ه.ق) فرزند میرزا نجف مستوفی از علما و مفسرین و مدرسین آستان قدس رضوی است و او را “زین العلما و المفسرین” نوشته اند. وی پانزدهم رجب سال ۱۲۹۱ ه.ق در شهر نجف اشرف متولد شد. چهارساله بود که به همراه پدر به قصد زیارت حضرت رضا (ع) به مشهد آمد و پس از بازگشت به تهران، در این شهر ساکن شد.

تحصیلات

بعد از وفات پدر، در سال ۱۳۰۴ ه.ق فقه، اصول و حکمت را نزد علمای تهران و برادر خود به پایان برد و با اشتیاق تمام به ادامه تحصیل همت گماشت.

اساتید

وی در سال ۱۳۱۷ ه.ق به اتفاق برادرش از تهران به مشهد آمد، و در حوزه درس برادرش و نیز شیخ حسن علی تهرانی، حاج شیخ اسماعیل ترشیزی و میرسیدعلی حائری یزدی که از علمای بزرگ آن زمان بودند، حضور یافت و اجتهاد ایشان مورد تأیید همه این اساتید قرار گرفت. شیخ محمد برای تکمیل تحصیلات خود به عتبات عالیات رفت، مدتی در کربلا از محضر درس سید اسماعیل صدر اصفهانی (م:۱۳۳۸ ه.ق) بهره گرفت و پس از آن به نجف اشرف رفت و از محضر مرحوم آخوند خراسانی (م: ۱۳۲۹ ه.ق)، سید محمد کاظم یزدی (م:۱۳۳۷ ه.ق) حاج میرزاحسن خلیلی تهرانی (م: ۱۳۲۶ ه.ق) و شیخ عبدالله مازندرانی (م: ۱۳۳۰ ه.ق) استفاده برد و اخلاق را نزد ملالطف علی فرا گرفت. مدتی در سامرا بود و از محضر میرزا محمد تقی شیرازی مشهور به میرزای دوم (م: ۱۳۳۸ ه.ق) بهره مند شد. و با اطلاع از خبر کسالت و سکته قلبی برادر بزرگتر خویش حسن نهاوندی به سال ۱۳۲۹ ه.ق به مشهد بازگشت و پس از ارتحال برادر، زمام امور شرعی مشهد را به عهده گرفت. در مدرسه میرزا جعفر تدریس می کرد و کتاب می نوشت و ساعتی را به حل مشکلات مردم اختصاص داده بود.

فعالیت ها

آیت الله نهاوندی از شاهدان عینی به توپ بستن حرم طهر رضوی (۱۳۳۰ ه.ق) بود، و در آخرین صفحات کتاب زبده المصائب خود ضمن مدح امام رضا(ع) به این رویداد ناگوار اشاره کرده است.

نهاوندی انسانی متواضع و فروتن و زنده دل و با نشاط بود و زندگی خود را بسیار به سادگی سپری می کرد و از تبذیر واسراف پرهیز داشت و هیچ قیدی نسبت به نوع غذا یا چگونگی استراحت خویش نداشت. ایشان حافظ کل قرآن بود و هنگام استراحت، در ذهن خود قرآن مجید را تورق می کرد.

هفت سال از عمر پربرکت خود را صرف نگارش تفسیر قرآن کرد. می کوشید مفاهیم بلند قرآن را در زندگی فردی و اجتماعی خود به کار ببندد. این بود که به رفع نیازهای مردم توجه تام داشت، چنان که گفته اند، آیت الله حاج آقا حسین قمی حل برخی مشکلات افراد را به ایشان ارجاع می داد.

نهاوندی با مسایل سیاسی بیگانه نبود و با آیت الله کاشانی روابط نزدیکی داشت. هرگاه به تهران می رفت، به منزل ایشان وارد می شد.

تالیفات

1. ایشان تألیفات عدیده ای دارد. از آثار چاپ شده او کتب مشروحه زیر است:
2. تفسیری به نام نفحات الرحمن در ۴ جلد
3. ضیاء الابصار فی مباحث الخیار
4. دیوانی به نام زبده المصائب
5. سراج النهج در مسایل عمره و حج
6. حاشیه بر کتاب الصلاه مرحوم حائری
7. خلل الصلاه.

وفات

بالاخره پس از پنجاه سال تلاش معنوی و نشر احکام و حقایق اسلامی در ۲۵ ربیع الاخر سال ۱۳۷۱ دار فانی را وداع گفت و در آستان قدس رضوی مدفون گردید.