عصمت پیامبر از دیدگاه اهل سنت

نظر اهل سنت در باره عصمت پیامبر اسلام(ص) و تمام انبیاء قبل از بعثت و بعد از بعثت تفاوت دارد.

 اهل سنت انبیاء را قبل از بعثت معصوم نمی دانند و جمهور اهل سنت یعنی اشاعره و اهل حدیث و عده ای از معتزله صدور گناه کبیره را بر انبیاء جایز می دانند و لذا انبیاء قبل از بعثت از گناه کبیره و صغیره معصوم نمی باشند. و از میان اهل سنت اکثر معتزله انبیاء را قبل از بعثت از گناه کبیره معصوم می دانند.[۱] بنا براین تمام فرقه های اهل سنت به جز اکثر معتزله انبیاء را قبل از بعثت حتی از گناه کبیره هم معصوم نمی دانند و به جز شرک به خدا سایر گناهان را بر آنان جایز می دانند.[۲]

   اهل سنت در باره عصمت انبیاء بعد از بعثت اختلاف دارند:

اشاعره که اکثر اهل سنت را تشکیل می دهد پیامبران را بعد از بعثت از گناهان کبیره معصوم می دانند اما ارتکاب گناه صغیره را به صورت سهوی بر پیامبران جایز می دانند برخی از علماء اهل سنت مثل زمخشری و ابوهاشم معتزلی گناه صغیره را به صورت عمدی نیز بر پیامبران جایز می دانند.[۳]  نویسنده کتاب المواقف می گوید که صدور گناه صغیره را جمهور اهل سنت بر انبیاء عمدا و سهوا جایز می دانند و در نزد برخی از اهل سنت پیامبران از گناه صغیره به صورت عمدی معصوم می­باشند و حتی می گوید که صدور گناه کبیره از پیامبران به صورت سهو و خطا نیز از نظر اکثر اهل سنت جایز می باشد هر چند خود او صدور گناه کبیره را از پیامبران به صورت سهوی هم جایز نمی داند.[۴] به هر حال اشاعره به این باور اند که عصمت در غیر تبلیغ عقلا بر انبیاء واجب نیست و امتناع گناهان کبیره بر انبیاء عمدا و سهوا با نقل و اجماع ثابت شده است.[۵] بنابراین صدور گناه صغیره به صورت سهوی به اتفاق اهل سنت بر پیامبران جایز است.[۶]

از میان اهل سنت حشویه(اهل حدیث) صدور گناه کبیره را به صورت عمدی نیز بر پیامبران جایز می دانند.[۷]

اهل سنت به دلیل اجماع می گویند که انبیاء بعد از نبوت از دروغ گفتن عمدی معصوم اند و اما دروغ گفتن سهوی را برخی اهل سنت بر انبیاء جایز می دانند.[۸]

عبدالقاهر بغدادی می گوید که از نظر اهل سنت انبیاء از هر گناهی که موجب سقوط عدالت و یا موجب حدّ می شود معصوم اند و از غیر آنها معصوم نیستند اما ابوالحسن اشعری می گوید که بعد از نبوت از هر گناه کبیره و صغیره معصوم اند.[۹]

جلال الدین سیوطی یک از علمای معتزلی می گوید ما اعتقاد داریم که انبیاء از گناهان کبیره و صغیره به صورت عمدی و سهوی و نیز از انجام مکروهات معصوم اند.[۱۰]

ابن تیمیه شیخ وهابیان می گوید که انبیاء از گناهان کبیره معصوم اند اما از گناهان صغیره معصوم نیستند و اظهار می کند که این قول اکثر علماء اسلام است.[۱۱]

پی نوشت:

[۱] . عضدالدین عبدالرحمن ایجی، المواقف، ج۳ص۴۲۷، بیروت، دارالجیل، اول، ۱۴۱۷ق،

[۲] . سعدالدین تفتازانی، شرح المقاصد فی علم الکلام، ج۳ص۱۹۳، پاکستان، دارالمعارف النعمانیه، اول، ۱۴۰۱ق.

[۳] . شرح المقاصد فی علم الکلام، ج۳،ص۱۹۳.

[۴] . المواقف، ج۳ص۴۲۷

[۵] . المواقف،ج۳ص۴۲۶.

[۶] .همان، ص۴۲۷.

[۷] . المواقف، ج۳ص۴۲۷.

[۸] . محمد بن علی بن محمد الشوکانی ،إرشاد الفحول إلى تحقیق علم الأصول، دار الفکر – بیروت – ۱۴۱۲ – ۱۹۹۲، الطبعه: الأولى، تحقیق: محمد سعید البدری أبو مصعب.

[۹] . عبدالقاهر بغدادی، الفرق بین الفرق، ج۱ص۲۱۰، بیروت، دارالافاق الجدیده، دوم، ۱۹۷۷م.

[۱۰] . جلال الدین سیوطی، اتمام الدرایه لقرائه النقایه، ج۱ص۱۹، بیروت، دارالکتب العلمیه، اول، ۱۴۰۵ق.

[۱۱] . ابن تیمیه، مجموع الفتاوی، ج۲ص۳۱۹، مکتبه ابن تیمیه، دوم.