سید محمد فشارکى (ره)

اشاره:

سید محمد بن امیر ابو القاسم بن امیر شریف فشارکى در سال ۱۲۵۳ه.ق. در روستاى فشارک از نواحى اصفهان چشم به جهان گشود. در ۶ سالگى از نعمت داشتن پدر محروم شده و در سن یازده سالگى تحت کفالت برادر بزرگوار و دانشمندش سید ابراهیم معروف به کبیر همراه با مادرش به عراق رفته و در حائر شریف حسینى، کربلاى معلى سکنى گزید. در آنجا از سید على بن محمد على بن ابى المعالى حسنى طباطبایى، صاحب ریاض (متوفاى ۱۲۳۱ ه.ق.) و از شیخ محمد حسین اردکانى معروف به فاضل اردکانى (متوفاى ۱۳۰۲ یا ۱۳۰۵ ه.ق.) در فقه و اصول کسب علم نمود. وى در سال ۱۲۸۶ ه.ق. به نجف اشرف هجرت نموده و پس از استفاده از محضر میرزاى شیرازى بزرگ (متوفاى ۱۳۱۲ ه.ق.) در سال ۱۲۹۱ ه.ق. همراه ایشان به سامرا رفته و در آنجا اقامت گزید. او از خواص اصحاب سید محمد حسن شیرازى و از مشاورین مورد اعتماد ایشان بوده است.

 خاندان

خاندان وى از بزرگان و مفاخر زمان خود بوده ‏اند. جد اعلاى او امیر شریف از بزرگان طباطبایى در زواره از نواحى نزدیک اصفهان بوده است و از آنجا به فشارک مهاجرت
نموده و در آنجا پدر بزرگوارش امیر ابو القاسم متولد شده و سپس سید محمد در آن شهر بدنیا آمد.

تدریس

پس از ورود به سامرا بزودى توانایى علمى و طینت پاک و نبوغ او بر همگان مسلم شد تاجایى که به سبب کثرت اشتغالات میرزاى شیرازى بزرگ و یگانگى او در مرجعیت، امر تدریس و تربیت فضلا به وى سپرده شد. بتدریج با تدریس او و آشنایى فضلا با وجود نازنین این عالم ربانى، اهل علم بر گرد فضایل و معارف او پروانه‏ وار به طواف پرداختند. پس از ارتحال میرزاى شیرازى بزرگ در سال ۱۳۱۲ ه.ق. به نجف اشرف بازگشته و ابتدا در خانه ‏اش مشغول به تدریس گردید و پس از مدتى در قبه مدفن استادش میرزاى بزرگ و سپس در جامع هندى به تدریس ادامه داد. او داراى مجلس درس خصوصى نیز بوده که خواص اصحاب او در آن شرکت داشته‏ اند که شیخ محمد
رضا اصفهانى قدس ‏سره (متوفاى ۱۳۶۲ ه.ق.) نیز از جمله آنان بوده است.(وقایه الأذهان صفحه ۱۴۴) اشتغال به تدریس وى بیش از تألیف و تصنیف بوده و آثار علمى کمى از او به جاى مانده است.

 فضایل اخلاقى

پس از ارتحال میرزاى شیرازى بزرگ اگر چه مى‏ توانست مرجعیت خود را عنوان نماید و بزرگان از علما نیز او را براى این مقام و منصب انتخاب نموده بودند اما از این کار
پرهیز نمود و خود را وقف علم و عبادت کرده و از ریاست دورى مى‏ کرد. پس از پیشنهاد مرجعیت به وى، در جواب چنین گفت:إن الریاسه تحتاج إلى أمور غیر العلم و أنا رجل وسواسی لا یسوغ لی غیر التدریس (ص ۳۹ ج ۱۰ أعیان الشیعه) و سپس مردم را به میرزا محمد تقى شیرازى (متوفاى ۱۳۳۸ ه.ق.)ارجاع داد.

او مسلک و روش اجدادش را در ساده زیستى انتخاب نموده بود. در خانه بر خلاف متعارف علماى آن زمان خدمت کارى نداشت و حوائج زندگى را خود از بازار مى‏ خرید. در همان حال خرید، بعضى از طلاب اشکالات درسی شان را از او سؤال مى‏ کردند حتى بعضى از طلاب جوان از کتاب هاى علمى ابتدایى از او سؤال مى ‏کردند و ایشان با حلم و بردبارى به آنان جواب مى‏ داد.

در عین مناعت طبع و زهد از دنیا، خوش خلقى و تواضع و عطوفت او بر طلاب علوم اسلامى زبان زد عام و خاص بوده بر اساس درجات علمى آنها با آنان مراوده داشته است. او در عین حال بسیار محتاط بوده، در طهارت و نجاست وسواس داشته است و معتقد به نجاست بیشتر چیزها بوده و اسم خداوند را بر روى کاغذ نمى‏ نوشته است.

فرزندان

از وى چهار پسر به نام هاى سید محمد باقر (داماد میرزا محمد تقى شیرازى دوم)که جوان مرگ شد و سید عباس و سید على اکبر و سید ابو طالب به یادگار ماند.(ص ۱۴۴ وقایه الأذهان)

 اساتید

۱ . میرزا محمد حسن شیرازى، میرزاى شیرازى مشهور (متوفاى ۱۳۱۲ ه.ق.)

۲ . شیخ محمد حسین بن محمد اسماعیل اردکانى معروف به فاضل اردکانى (متوفاى ۱۳۰۲ یا ۱۳۰۵ ه.ق.)

۳ . سید على بن محمد على بن ابى المعالى حسنى طباطبایى، صاحب الریاض (متوفاى ۱۲۳۱ ه.ق.)

تألیفات

۱ . أصاله البرائه (تقریر درس میرزاى شیرازى بزرگ)

۲ . الأغسال

۳ . الفروع المحمدیّه در فقه (مجموعه کتابهاى دماء ثلاثه، الزکاه، الخلل، الخیارات، الاجاره، و الفتوى مع اختلاف السطوح فی الماء)

۴ . الخلل، تقریرات درس میرزاى شیرازى بزرگ

۵ . الخیارات

۶ . الدماء الثلاثه

۷ . شرح اوائل رساله برائت شیخ انصارى قدس‏ سره

گفتار بزرگان

شیخ محمد رضا اصفهانى در وقایه الأذهان:أما وصف محاسن خلاله و محامد أقواله و أحواله و أفعاله و ما منحه من العلم و التقوى و حسن البیان و طلاقه اللسان فإنه یدع سحبان وائل و هو أعیى من باقل. و هذا أمر أعترف بعجزی عنه فلیعذرنی الناظر، و ما أساء من اعتذر و لو لا خوف تسرع القراء إلى الإنکار لذکرت بعضها و لکن صدور الأحرار قبور الأسرار. (ص ۱۴۶ وقایه الأذهان چاپ جدید)

در أمل الآمل:کان شریکنا فی الدرس عشرین سنه عند سیدنا الأستاذ المیرزا الشیرازى فی سامراء، کان أفضل تلامذه السید، عالم محقق مدقق نابغ متبحر ذو غور و فکر یغوص فی المطالب الغامضه و یصل إلى حقائقها و خفی دقائقها.(ص ۳۹ ج ۱۰ به نقل از أعیان الشیعه)

 شاگردان

مرحوم فشارکى داراى شاگردان زیادى بوده که بعضى از آنان مرجع عام زمان خود بوده ‏اند که به بعضى اشاره مى‏ شود:

۱ . حاج شیخ عبد الکریم حائرى (متوفاى ۱۳۵۵ ه.ق.)

۲ . میرزا محمد حسین نائینى (متوفاى ۱۳۵۵ه.ق)

۳ . شیخ ضیاء الدین عراقى (متوفاى ۱۳۶۱ه.ق.(

۴ . شیخ محمد رضا اصفهانى (متوفاى ۱۳۶۲ه.ق.) صاحب وقایه الأذهان

۵ . شیخ اسد اللّه بن على اکبر زنجانى

۶ . شیخ حسین بروجردى (متوفاى ۱۳۵۴ ه.ق)

۷ . سید عبد الله صادقى (متوفاى ۱۳۸۲ ه.ق.)

۸ . شیخ مهدى بن میرزا على اکبر قمى (متوفاى ۱۳۵۸ ه.ق.)

وفات

سید محمد فشارکى که تا آخر عمر هم چون پدرى مهربان براى طلاب و فضلاى حوزه ‏هاى علمیّه بود در ماه ذى العقده سال ۱۳۱۶ ه.ق. دعوت حق را لبیک گفت و چشم از این جهان فرو بست.بدن مطهر او در یکى از حجره ‏هاى صحن شریف حرم مطهر حضرت رضا (ع)در سمت چپ ورود از بازار بزرگ مشهد مقدس به خاک سپرده شد و ماتم هجران او قلبه اى زیادى را محزون و چشم هاى بسیارى را گریان نمود.