سید محمدعلى موحد ابطحى (ره)

ولادت

 فقید معظم مجامع معقول و منقول، حضرت آیهاللّه آقاى حاج سید محمدعلى موحد ابطحى(قدس سرّه)یکى از مفاخر عالم علم و دانش و از فقهاى قم و اصفهان به شمار مى رفت.فقید سعید در ۲۸ صفرالخیر ۱۳۴۹ق، در اصفهان در بیت علم و فضیلت زاده شد.

پدرش مرحوم آیهاللّه حاج سید مرتضى موحد ابطحى (۱۴۱۳-۱۳۲۰ق) از شاگردان آیات عظام: سید على و سید محمد نجف آبادى، شیخ محمدرضا ابوالمجد اصفهانى و شیخ محمود مفید اصفهانى و مادرش عالمه فاضله عابده صبیه آیهاللّه حاج سید محمدتقى احمدآبادى اصفهانى صاحب کتاب (مکیال المکارم فى فوائد الدعاء للقائم) بود.

تحصیلات و اساتید

معظم له، در ۸سالگى به تحصیل علوم دینى روى آورد و همراه برادرش آیهاللّه سید محمدباقر موحد ابطحى تا شرح لمعه را نزد پدر بزرگوارش بیاموخت. سپس رسائل و مکاسب را نزد حاج آقا رحیم ارباب و کفایه و بخشى از مکاسب را نیز در درس شیخ محمود مفید و قانون ابن سینا را نزد میرزا على آقا شیرازى فراگرفت. در سال ۱۳۶۴ق، به حوزه علمیه قم مهاجرت کرد و در درس هاى خارج آیات عظام: آقاى بروجردى، حجت کوهکمرى، محقق داماد، سید احمد خوانسارى و گلپایگانى و درس تفسیر و حکمت علامه طباطبایى و شیخ مهدى مازندرانى شرکت جست و بهره فراوانى از علوم عقلى و نقلى کسب کرد.

مهاجرت به نجف

در ماه ربیع الاول ۱۳۷۳ق به نجف اشرف کوچید و در درس هاى آیات عظام: حکیم، شاهرودى، خویى و سید عبدالهادى شیرازى و سید جمال الدین گلپایگانى حاضر شد و مبانى علمى اش را استوار ساخت و همزمان با تحصیل ـ چه در قم و چه در نجف ـ به تدریس و تألیف اشتغال داشت. او از وقت خویش نهایت استفاده را مى کرد و در همه وقت یا مى خواند و یا مى نوشت. او، چه در حضر و چه در سفر، در حال بیمارى و سلامتى مى نوشت و لذا تالیفات فراوان از او به یادگار مانده است جلسات منظم تدریس فقه و اصول و تفسیر در قم و نجف و اصفهان داشت و شاگردان بسیار تربیت کرد. وى از غالب اساتیدش  اجازات اجتهادى و روایى داشت و به آیهاللّه سید شهاب الدین مرعشى نجفى اجازه روایت بخشوده بود (که این اجازه مدبّج است، یعنى او هم از آیهاللّه مرعشى اجازه روایت داشت). در سال ۱۳۹۴ق ـ پس از ۲۰سال تحصیل و تدریس در نجف اشرف ـ با بهره فراوان از علم و دانش اهلبیت علیهم السلام به قم بازگشت و بساط تحقیق و تألیف و تدریس را در حوزه مبارکه علمیه قم گسترانید و در ایام تعطیل حوزه، به زادگاهش مى رفت و در آنجا به تدریس مى پرداخت.

تالیفات

از او بیش از ۱۰۰ عنوان کتاب در علوم: تفسیر، فقه، اصول، رجال، حدیث، تاریخ، کلام، فلسفه، ادعیه، اجتماع و سایر مسائل اسلامى بر جاى مانده است، که
عبارتند از:

الف. آثار چاپى

۱. توضیح المسائل

۲. مناسک حج

۳. تاریخ آل زراره

۴. تهذیب المقال فى شرح الرجال ـ شرح رجال نجاشى ـ (۵جلد تاکنون)

۵. رساله در رؤیت هلال (تقریر درس فقه معظم له)

ب. کتاب هاى غیر چاپى

تفسیر و علوم قرآن:

۱. تفسیر القرآن الکریم (ناتمام)

۲. تفسیر القرآن والمفسرون

۳. تاویل الآیات (ناتمام)

۴. احکام الآیات

۵. ادب القرآن وبدائعه

۶. اصول التفسیر

۷. انزال القرآن وتنزیله

۸. الاوزان والهیئات والحروف فى القرآن

۹. تنزیه القرآن من التحریف

۱۰. جمع القرآن و جمّاعه

۱۱. خصائص الرسول فى القرآن

۱۲. الدعاء فى القرآن

۱۳. الرجعه فى القرآن

۱۴. نجوم العرفان فى علوم القرآن

۱۵. معجم علوم القرآن (ناتمام)

۱۶. الوحده الرابطه بین آیات القرآن

۱۷. النقض على زاعمى قصور الشیعه فى علوم القرآن

۱۸. التکمله والتبیین لفهرست الندیم فى علوم القرآن

۱۹. القرآن والقرائات والقراء

۲۰. القرآن والعتره الطاهره

۲۱. القرآن وخلق الملائکه

۲۲. القرآن وخلق الجان وابلیس

۲۳. القرآن وخلق الانسان

۲۴. القرآن والخلافه والنبوه والامامه (۳ج)

۲۵. القرآن والتمثیل والتقصیص

حدیث و دعاء

۲۶. الاحادیث المحرفه والموضوعه

۲۷. اسس الحدیث وقواعده

۲۸. الجامع الصحیح لاخبار الشیعه فى احکام الشریعه

۲۹. السفینه الناجیه فى شرح الصحیفه السجادیه

۳۰. شرح دعاى ابى حمزه ثمالى

۳۱. شرح دعاى افتتاح

۳۲. شرح دعاى سحر

۳۳. شرح دعاى کمیل

۳۴. شرح دعاى ندبه

۳۵. شرح زیارت جامعه کبیره

۳۶. شرح زیارت عاشورا

۳۷. شرح زیارت امام رضا(ع)

۳۸. شرح کافى ـ ثقهالاسلام کلینى ـ

۳۹. شرح تهذیب ـ شیخ طوسى ـ

۴۰. شرح وافى ـ فیض کاشانى ـ

۴۱. شرح وسائل الشیعه ـ شیخ حرّ عاملى ـ

۴۲. المسانید الاربعه عشر

۴۳. مصباح المتهجدین وانیس المتعبدین

۴۴. الیوم واللیله ـ ادعیه ـ

۴۵. معرفه الحدیث ودرایته

۴۶. وقائع الشهور و آدابها

ـ جمال الاسبوع فى وقائع ایام الاسبوع

ـ حقیقه الدعاء وشروط اجابته

ـ الزیارات والآداب

فقه:

۴۷. احیاء الموات

۴۸. التقلید وتقلید المیت

۴۹. التقیه

۵۰. حاشیه دروس شهید اول

۵۱. حاشیه عروه الوثقى

۵۲. حاشیه مصباح الفقیه

۵۳. حاشیه مقنعه شیخ مفید

۵۴. حاشیه مکاسب شیخ انصارى

۵۵. المکاسب المحرمه

۵۶. حرمه الغناء والموسیقى

۵۷. الرضاع

۵۸. شرح العروه الوثقى

۵۹. شرح هدایه الناسکین

۶۰. صلاه الجمعه

۶۱. الصلاه المعاده

۶۲. طهاره عرق الجنب من الحرام

۶۳. فروع العلم الاجمالى

۶۴. کتاب القضاء (شرح دروس)

۶۵. کتاب اللقطه (شرح وسیله)

۶۶. مشروعیه عبادات الصبى

۶۷. مناسک مکه والمدینه ومناسک الحج

۶۸. منجزات المریض

۶۹. النیابه

۷۰. القواعد الفقهیه

ـ الذباحه

اصول

۷۱. هدایه العقول (شرح کفایه)

۷۲. قاعده لاضرر وقاعده لاتعاد وقاعده (الحرام لایحلل الحرام)

۷۳. حاشیه معالم الاصول

۷۴. حاشیه فرائد الاصول

۷۵. حاشیه کفایه الاصول

۷۶. اصول الفقه (۴ج)

۷۷. الانتقاد على مقالات الاصول ـ آقا ضیاء عراقى ـ

رجال

۷۸. اخبار الرواه (۱۰ج)

۷۹. اصحاب الاجماع ومشائخهم

۸۰. شرح فهرست شیخ طوسى

۸۱. شرح رجال نجاشى (۵جلد مخطوط)

۸۲. شرح رجال کشى

۸۳. الصحابه المنکرون على ابى بکر

۸۴. الطبقات الکبرى (۱حج)

۸۵. القواعد الرجالیه

۸۶. مشایخ ابن ابى عمیر

۸۷. مصادر ترجمه رواه الشیعه

۸۸. الممدوحون والمذمومون من الصحابه

۸۹. من روى عن الثقات

۹۰. نخبه الاثر فى رجال کتاب المعتبر

کلام و عقاید و اسلام

۹۱. البرزخ والمعاد

۹۲. التوحید

۹۳. الشفاعه

۹۴. المعراج (۲ج)

۹۵. النبوه الخاصه

۹۶. النبوه العامه

۹۷. الاسلام والرقیه

۹۸. الاسلام والمرأه

۹۹. الاسلام والوالدین والولد

۱۰۰. الاقتصاد فى الاسلام

۱۰۱. الامر بالمعروف والنهى عن المنکر

۱۰۲. الجهاد فى الاسلام

۱۰۳. الحکومه فى الاسلام

۱۰۴. القانون فى الاسلام

۱۰۵. القضاء فى الاسلام

۱۰۶. المالکیه فى الاسلام

۱۰۷. الاخلاق فى الاسلام

تاریخ و فلسفه

۱۰۸. حیاه الرسول(ص)

۱۰۹. سنن الرسول وسیرته(ص)

۱۱۰. تاریخ آل زراره (چاپ شده)

۱۱۱. نقد فلسفه ژرژ پوستر

وفات

سرانجام آن فقیه بزرگ و پرکار، پس از ۷۳ سال زندگى، شمع وجودش به خاموشى گرایید و در شب ۱۳رجب الخیر ۱۴۲۳ق (۱۳۸۱ش) چشم از جهان فروبست ، پیکر پاکش در شب نیمه رجب در حسینیه خویش به خاک سپرده شد.