زن و فرهنگ دینی(نگرشی نو به مسائل زنان)

عنوان: زن و فرهنگ دینی، نگرشی نو به مسائل زنان
مولف: مهدی مهریزی
مترجم/ محقق:****
ناشر: انتشارات هستی نما
سال نشر: ۱۳۸۲
نوبت نشر: اول
محل نشر:

کتاب از سه بخش تشکیل شده است: مقالات، معرّفی و کتاب گفت‌و‌گوها.

بخش مقالات شامل شش مقاله: زن در فرهنگ اسلامی، پیامبری زنان، تأمّلی در احادیث نقصان عقل زنان، زن و سیاست، زن و استقلال و آیا امام حسن مجتبی(علیه السلام) «مطلاق» بود؟

و بخش معرّفی کتابِ آن به معرّفی سه کتاب اختصاص یافته است:

۱- الجهود العلمیه للمرأه خلال القرنین الخامس و السّادس الهجریین، دکتر ناجیه عبدالله ابراهیم (استاد تاریخ اسلام در دانشگاه آل البیت عمّان)، اردن، ۱۹۹۶ م

۲- قراءه جدیده لفقه المرأه الحقوقی (تحریر دو میزگرد علمی و پرسش پاسخ درباره مسائل زنان که با حضور سید محمّد حسین فضل الله و گروهی از زنان برگذار شده است. میزگرد نخست با عنوان «برداشتی جدید از حقوق فقهی زن» که در تاریخ ۱۹۹۵/۱۱/۱۳، به مناسبت روز زن و ولادت بانوی بزرگ اسلام حضرت فاطمه(سلام الله علیها) برپا و در پایان آن پرسش و پاسخِ حضوری انجام شد. و دومین میزگرد با عنوان «آزادی زن» در جمع زنان روزنامه‌نگار به تاریخ ۱۹۹۴/۱۲/۲۱ برگذار گردید.

۳- عقود الجمان فی جواز تعلیم الکتابه للنّسوان، محمّد شمس الحقّ العظیم آبادی، مؤسّسه المجمع العلمی، پاکستان، ۱۴۰۸ ه – ۱۹۹۸ م

بخش سوّم این کتاب شامل دو گفت‌وگوست:

۱- زن در آثار استاد مطهّری (میزگردی که در فرهنگ سرای اندیشه برگذار شد و روزنامه همشهری در تاریخ‌های: ۱۳ ۱۱ ۱۰ اردیبهشت سال ۱۳۷۶ آن را منتشر ساخته است).

۲- منزلت زن در فقه اسلامی (حاصل گفت وگویی که روزنامه اطّلاعات با نویسنده انجام داده و در شش هفته در صفحه معارف آن از تاریخ ۱۳۷۶/۲/۳ به چاپ رسیده است).

و امّا در بخش مقالات، در مقاله زن در فرهنگ اسلامی، نویسنده گزارش گونه‌ای از «زن در فرهنگ اسلامی» بر پایه قرآن و سنّت (گفتار و رفتار معصومان، علیهم السلام) در سه بخش ارائه داده است.

در بخش نخست پانزده گزاره را، که نشان دهنده رأی کلّی قرآن درباره زن است، آورده است:

۱- در داستان آفرینش زن و مرد یکسان دانسته شده اند.

۲- قرآن کریم درباره استعدادهای درونی و امکانات بیرونی زن و مرد نگرشی واحد دارد.

۳- هدف آفرینش آدمیان را که عبودیت، امتحان، حیات طیبه و شناخت قدرت الهی است، به صورت عام مطرح کرده است.

۴- در ارزشهای انسانی، چون ایمان و عمل صالح، علم و دانش، سبقت در ایمان، تقوا و پارسایی، هجرت و جهاد، زن و مرد را برابر می‌بیند.

۵- راه سعادت همگان را «صراط مستقیم» معرّفی و همه را به آن دعوت کرده است.

۶- شیطان را دشمن همه انسانها دانسته و تأثیرگذاری او را بر زن و مرد یکسان شمرده است.

۷- زنان و مردان را مکمّل یکدیگر می‌داند.

۸- مریم دختر عمران و آسیه همسر فرعون را نمونه برای همه مؤمنان، خواه زن و خواه مرد و همسران نوح و لوط را نمونه برای همه کافران معرّفی می‌کند.

۹- کار نیک و شایسته زنان و مردان را یکسان ارج می‌نهد و شایسته پاداش می‌داند.

۱۰- در برخی از امور اجرایی که اختیار آن را به مردان سپرده است، «معاشرت به معروف» را چونان یک اصل قانونی و نه فقط یک توصیه اخلاقی واجب می‌داند.

۱۱- حضور اجتماعی و حقّ نظارت بر اعمال و رفتار آحاد و جامعه اسلامی (امر به معروف و نهی از منکر) را یکسان به زنان و مردان سپرده است.

۱۲- مشارکت زنان در مسائل سیاسی را در رده بالای حاکمیت (در قالب بیعت) تأیید و امضا کرده است.

۱۳- مردان و زنان را یکسان به حیا و عفّت توصیه کرده است.

۱۴- زنده به گور کردن دختران و شوم دانستن آنان را سخت مذمّت کرده است.

۱۵- یکسان به تعظیم و تکریم پدر و مادر سفارش نموده است.

نویسنده در بخش دوّم به نقل شماری از احادیث رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) پرداخته که مفاد آن همتایی زنان و مردان، جای گرفتن بهشت در زیر پای مادران، تکریم زنان، سفارش جبرئیل نسبت به زنان، برگزیدن و ترجیح زنان است.

و در بخش سیره معصومان(علیهم السلام)، برخی از شیوه‌های رفتار رسول اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) با زنان را یادآور شده است: کتک نزدن زنان، مشورت با زنان، به سفر بردن همسران، تکریم زنان و پاسخ گفتن به پرسش‌های زنان.

منبع: مجله حوزه؛ فروردین ماه ۱۳۹۱؛ شماره ۱۶۳؛ کتابشناسی زنان