دعا براى برادران دینى و التماس دعا از ایشان

اشاره:

برادران دینی نسبت به همدیگر حقوقی دارند. یکی از این حقوق این است که در حق همدیگر دعا کنند. در احادیث معصومی (علیهم‌السلام) تأکید شده که دعاهای برداران مؤمن در حق یکدیگر آثار بسیار مفیدی در استجابت دعا دارد. از این رو سفارش شده که قبل از اینکه انسان برای خودش دعا کند برای دیگران دعا نموده و در آخر برای خودش دعا نماید. در این نوشته مختصر چند حدیث از احادیث معصومین (علیهم‌السلام) در خصوص بیان گردیده است.

«ابن ابى عمیر» از هشام بن سالم و او از امام صادق(علیه‌السلام) نقل کرده است که فرمود: «من قدّم اربعین من المؤمنین ثمّ دعا استجیب له» یعنى: «کسى که اول براى چهل مؤمن دعا کند و سپس براى خودش، دعایش مستجاب مى شود».

و تأکید شده که بعد از پایان نماز شب، در حال سجده بگوید: «اللّهمّ ربّ الفجر و اللیال العشر و الشّفع و الوتر و اللیل اذا یسر، و ربّ کلّ شی ء، و اله کلّ شی ء و ملیک کلّ شی ء صلّ على محمّد و اله و افعل بى و بفلان و فلان (به جاى فلان و فلان، اسامى مؤمنین را ذکر کند) ما انت اهله، و لا تفعل بنا ما نحن اهله یا أَهْلُ التَّقْوى  وَ أَهْلُ الْمَغْفِرَهِ» یعنى: «اى پروردگار صبح و شبهاى دهگانه و جفت و تک و شب به هنگام رفتنش! اى پروردگار و معبود و پادشاه هر چیز! بر محمد و آلش درود فرست و براى من و فلانى و فلانى آنچه را که خود سزاوارش هستى انجام بده، نه آنچه را که ما سزاوار آنیم! اى نگهدارنده و آمرزنده بندگان!».

در روایت آمده است که: «انّ اللَّه سبحانه و تعالى اوحى الى موسى: یا موسى، ادعنى على لسان لم تعصنى به، فقال(علیه‌السلام): انّى لى بذلک؟ فقال: ادعنى على لسان غیرک» یعنى: «خداوند سبحان به حضرت موسى(علیه‌السلام) وحى فرستاد که اى موسى! مرا با زبانى بخوان که با آن گناه نکرده باشى، گفت: چنین زبانى را در کجا مى توانم بیابم؟ فرمود: مرا با زبان دیگران بخوان».

رسول خدا(صلی‌الله علیه و آله) فرمود: «لیس شی ء اسرع اجابه من دعوه غائب لغائب» یعنى: «چیزى سریعتر از دعاى غایبى براى غایب دیگر اجابت نمى شود».

«فضل بن یسار» از امام باقر(علیه‌السلام) روایت کرده است که فرمود: «اوشک دعوه و اسرع اجابه دعوه المؤمن لاخیه بظهر الغیب» یعنى: «نزدیکترین خواندن و سریعترین اجابت در دعایى است که مؤمن براى برادر مؤمنش در غیاب او مى کند».

نقل شده که «اسرع الدّعاء نجاحا للاجابه دعاء الاخ لاخیه بظهر الغیب، و اذا بدأ بالدّعاء لاخیه فیقول له ملک موکّل به: امین، و لک مثلاه» یعنى: «دعاى برادر براى برادر مؤمن در غیابش، سریعتر از دیگر دعاها به اجابت مى رسد، وقتى این دعا را شروع مى کند، فرشته اى مأمور است که بگوید: آمین، براى تو دو برابرش هست».

«عبد اللَّه بن سنان» از حضرت صادق(علیه‌السلام) روایت کرده است که فرمود: «دعاء الرّجل لاخیه بظهر الغیب یدرّ الرّزق و یدفع المکروه». یعنى: «دعاى انسان براى برادر مؤمن در غیاب او موجب فراوانى روزى و دفع بدیها مى شود».

و نیز فرمود: «قال رسول اللَّه(صلی‌الله علیه و آله) ما مؤمن دعا للمؤمنین الّا ردّ اللَّه علیه مثل الّذى دعا لهم به من کلّ مؤمن و مؤمنه مضى من اوّل الدّهر الى ما هو آت الى یوم القیامه، و انّ العبد لیؤمر به الى النّار یوم القیامه فیسحب فیقول المؤمنون و المؤمنات: یا ربّ، هذا الّذى کان یدعو لنا، فیشفعوا فیه، فیشفّعهم اللَّه فیه فینجو». یعنى: «رسول حق(صلی‌الله علیه و آله) فرمود: هر گاه مؤمنى براى مؤمنین دعا کند، خداوند متعال همان دعا را به تعداد هر مرد و زن مؤمنى که از ابتداى خلقت تا قیام قیامت مى آیند، به او بر مى گرداند، روز قیامت بنده اى را مى آورند فرمان مى رسد: او را به آتش ببرید، ملائکه او را کشان کشان به سوى آتش مى برند، در این حال مردان و زنان با ایمان مى گویند: پروردگارا! این همان فردى است که براى ما دعا کرده، اینجاست که آنان براى این فرد، شفاعت مى کند، خداوند متعال هم شفاعت آنان را مى پذیرد و او نجات مى یابد».

«على بن ابراهیم» از پدرش نقل کرده است که: «عبد اللَّه بن جندب» را در عرفات در حالى دیدم که کسى چون او در آنجا یافت نمى شد، دستهایش به سوى آسمان بلند بود و اشک از گونه هایش بر زمین مى ریخت، وقتى مردم رفتند به او گفتم:

اى ابا محمد! من کسى را چون تو (غرق در ذکر و دعا و سوز گداز) ندیدم، گفت: به خدا قسم! دعا نکردم مکر براى برادران دینى ام، چون امام کاظم(علیه‌السلام) به من خبر داد که: «من دعا لاخیه بظهر الغیب نودى من العرش: و لک مائه الف ضعف». یعنى: «کسى که براى برادران دینى در پشت سرشان دعا کند، از عرش الهى ندا مى رسد که «صد هزار برابرش، براى تو باد».

من فکر کردم که صلاح نیست صد هزار دعاى عرشى را که حتما مستجاب مى شود، در برابر یک دعا براى خود رها کنم، در حالى که نمى دانم آن یک دعا مستجاب مى شود یا خیر؟ «ابن ابى عمیر» از «زید نرسى» روایت کرده است که گفت: من و «معاویه بن وهب» در عرفات با هم بودیم، او در حال دعا بود که اشکهایش را مشاهده نمودم، دقت کردم دیدم براى خودش حتى یک دعا هم نکرد بلکه براى افرادى از گوشه و کنار جهان دعا مى کند و نامشان و نام پدرانشان را مى برد، وقتى مردم از عرفات کوچ کردند به او گفتم: اى عمو! از تو چیز عجیبى دیدم.

گفت: چه چیز عجیبى دیدى؟

گفتم: در این محل حساس، برادرانت را بر خود مقدم داشتى و براى دیگران دعا کردى! گفت: اى برادر زاده! از این کارم تعجب نکن، چون من از مولاى خود که مولاى هر مرد و زن با ایمان است و سید و آقاى گذشتگان و آیندگان بعد از پدران معصومش(علیهم السّلام) نیز مى باشد، شنیدم که اگر از آن حضرت نشنیده بودم (و دروغ بگویم) دو گوش من کر گردند، دو چشم من کور شوند و از شفاعت پیامبر اکرم(صلی‌الله علیه و آله) محروم گردم، شنیدم که مى فرمود:

«من دعا لاخیه فی ظهر الغیب ناداه ملک من السّماء الدّنیا: یا عبد اللَّه، و لک مائه الف ضعف ممّا دعوت. و ناداه ملک من السّماء الثّانیه: یا عبد اللَّه، و لک مائتا الف ضعف ممّا دعوت. و ناداه ملک من السّماء الثّالثه: یا عبد اللَّه، و لک ثلاثمائه الف ضعف ممّا دعوت. و ناداه ملک من السّماء الرّابعه یا عبد اللَّه، و لک اربعمائه الف ضعف ممّا دعوت. و ناداه ملک من السّماء الخامسه: یا عبد اللَّه، و لک خمس مائه الف ضعف ممّا دعوت. و ناداه ملک من السّماء السّادسه: یا عبد اللَّه، و لک ستّمائه الف ضعف ممّا دعوت. و ناداه ملک من السّماء السّابعه: یا عبد اللَّه، و لک سبعمائه الف ضعف ممّا سألت، ثمّ ینادیه اللَّه تبارک. و تعالى انا الغنىّ الّذى لا افتقر، یا عبد اللَّه، لک الف الف ضعف ممّا دعوت». یعنى: «کسى که براى برادر مؤمنش در غیاب او دعا کند، فرشته اى از آسمان دنیا به او ندا مى دهد که: اى بنده خدا! صد هزار برابر آن دعا براى تو باد. و فرشته اى از آسمان دوّم ندا مى دهد که: اى بنده خدا! دویست هزار برابر آن دعا براى تو باد. و فرشته اى از آسمان سوم ندا مى دهد که: اى بنده خدا! سیصد هزار برابر آن براى تو باد و فرشته اى از آسمان چهارم ندا مى دهد که: اى بنده خدا! چهار صد هزار برابر براى تو باد، و فرشته اى از آسمان پنجم ندا مى دهد که: اى بنده خدا! پانصد هزار برابر براى تو باد. و فرشته اى از آسمان ششم ندا مى دهد که: اى بنده خدا ششصد هزار برابر براى تو باد. و فرشته اى از آسمان هفتم ندا مى دهد که: اى بنده خدا! هفتصد هزار برابر براى تو باد، آنگاه خداوند تبارک و تعالى به او ندا مى دهد که: من آن بى نیازى هستم که فقیر و محتاج نمى شوم، اى بنده خدا! یک میلیون برابر برایت باد».

اى برادر زاده! کدامیک از این دو بزرگتر است، آنچه من انجام دادم یا آنچه تو مى گویى؟[۱]

پی نوشت:

[۱]. برگرفنه از: ابن ن فهد حلى، احمد بن محمد، آیین بندگى و نیایش (ترجمه عده الداعی)، ص۳۰۰-۳۰۴، بنیاد معارف اسلامی – ایران ؛ قم، چاپ: اول، ۱۳۷۵ش.