دعای توسل به چهارده معصوم علیهم السلام

دعای توسل، نامی است که به چند دعا اطلاق شده است؛ اما یک دعا با این نام، شهرتی بیشتر میان شیعیان دارد. در بین شیعیان ایران، مرسوم است که این دعا را در شب های چهارشنبه، در مکان های مذهبی از جمله مسجد مقدس جمکران، به صورت گروهی می خوانند. آثار مهمی برای دعای توسل ذکر شده که از جمله مهمترین آن ها، اجابت فوری حاجات است.

معنا و اقسام دعای توسل

توسل در مکتب شیعه، به معنای تمسک به کسی است که نزد خداوند، دارای مقام و ارزش والای معنوی است تا از طریق واسطه قراردادن او در درگاه خدا، ضمن تقرب بیشتر به پروردگار، حاجت ها نیز برآورده شود. توسل با موضوع شفاعت، پیوند نزدیکی دارد و این دو آموزه، معمولا همراه یکدیگر ذکر می شوند. توسل، اختصاص به شیعیان ندارد و یکی از آموزه های اعتقادی اکثریت مسلمانان است.

دعای توسل به چند دعا اطلاق می شود:

۱-دعای توسل معروف که با عبارت «اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُک وَ أَتَوَجَّهُ إِلَیک بِنَبِیک نَبِی الرَّحْمَهِ» شروع می شود.[۱]

۲-دعای توسل نقل شده از سید علیخان در الکلِمُ الطیب از قبس المصباح شیخ صَهْرَشتی.[۲]

۳-دعای توسل نقل شده از کفعمی در کتاب البلد الامین. کفعمی این دعا را بدون ذکر سند، به عنوان دعایی که از ائمه معصومین (علیهم السلام) روایت شده، معرفی می کند. در بندهای پایانی این دعای توسل، خواننده دعا با قسم دادن به حق چهارده معصوم (علیهم السلام)، از خداوند حاجات خود را می طلبد.[۳]

سند و منبع دعای توسل معروف

سند و منبع دعای توسل مشهور که در مفاتیح الجنان آمده، کتاب بحارالانوار مرحوم علامه محمد باقر مجلسی (ره) است. علامه مجلسی (ره) این دعا را در یکی از نسخه های کتب قدیمی یافته و در آن، این دعا از شیخ صدوق (محمد بن علی‌ بن حسین‌ بن موسی‌ بن بابویه‌ قمی‌) از یکی از امامان معصوم (علیهم السلام) روایت شده بدون آن که به سند و سلسله راویان روایت اشاره شده باشد.

مرحوم علامه مجلسی (ره) پیرامون دعای توسل تصریح نموده که: این دعا را در یکی از نسخه های قدیمی که تالیف یکی از اصحابمان می باشد یافتم و در آن کتاب این گونه آمده بود: «این دعا را محمد بن بابویه از ائمه (علیهم السلام) روایت کرده و من آن را برای هر چیز خواندم، فورا اجابت شد. و دعا این است…»[۴]

محتوای دعای توسل

محتوای دعای توسل، دعا و درخواست حاجت از درگاه خداوند است به این صورت که هنگام دعا، خدا را به حق چهارده معصوم (ع) که از مقرب ترین بندگان نزد او هستند قسم می دهیم و از می خواهیم که به حق مقام و منزلت آنان، حاجت و دعای ما را برآورده فرماید. چنین درخواستی، بیانگر مقام اولیای الهی نزد خداوند است و هیچ گونه منافاتی با توحید ندارد.[۵]

زمان و مکان خواندن دعای توسل

زمان و مکان مشخصی برای خواندن و قرائت این دعا گفته نشده است؛ ولی در بین شیعیان ایران رسم بر این است که دعای توسل در شب های چهارشنبه بعد از نماز مغرب و عشا در مکان های مذهبی و به صورت گروهی خوانده شود.

در دعای توسل، بعد از نام بردن و توسل به هر یک از معصومان (علیهم السلام) با عبارت «یا حُجَّهَ اللّهِ عَلی خَلْقِهِ یا سَیدَنا وَ مَوْلینا اِنّا تَوَجَّهْنا وَ اسْتَشْفَعْنا وَ تَوَسَّلْنا بِک اِلَی اللّهِ وَ قَدَّمْناک بَینَ یدَی حاجاتِنا»، جمله «یا وَجیهاً عِنْدَ اللّهِ اِشْفَعْ لَنا عِنْدَ اللّهِ‌» در هر بند تکرار می شود. لازم به ذکر است که این عبارت در فراز توسل به حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها) با جمله خطابی مونث خوانده می شود.

متن دعای توسل

اللّٰهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُکَ وَ أَتَوَجَّهُ إِلَیْکَ بِنَبِیِّکَ نَبِیِّ الرَّحْمَهِ مُحَمَّدٍ صَلَّى اللّٰهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلّمَ، یَا أَبَا الْقاسِمِ، یَا رَسُولَ اللّٰهِ، یَا إِمامَ الرَّحْمَهِ، یَا سَیِّدَنا وَ مَوْلَانَا إِنَّا تَوَجَّهْنا وَ اسْتَشْفَعْنا وَ تَوَسَّلْنا بِکَ إِلَى اللّٰهِ وَ قَدَّمْناکَ بَیْنَ یَدَیْ حَاجاتِنا، یَا وَجِیهاً عِنْدَ اللّٰهِ اشْفَعْ لَنا عِنْدَ اللّٰهِ؛

خدایا از تو می‌خواهم و به سویت روی آوردم به وسیله پیامبرت، پیامبر رحمت محمد (درود خدا بر او و خاندانش) ای ابا القاسم، ای فرستاده خدا، ای پیشوای رحمت، ای آقا و مولای ما، به تو رو آوردیم و تو را واسطه قرار دادیم و به سوی خدا به تو متوسل شدیم و تو را پیش روی حاجاتمان نهادیم، ای آبرومند نزد خدا، برای ما نزد خدا شفاعت کن؛

یَا أَبَا الْحَسَنِ، یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ، یَا عَلِىَّ بْنَ أَبِى طالِبٍ، یَا حُجَّهَ اللّٰهِ عَلىٰ خَلْقِهِ، یَا سَیِّدَنا وَ مَوْلانا إِنَّا تَوَجَّهْنا وَ اسْتَشْفَعْنا وَ تَوَسَّلْنا بِکَ إِلَى اللّٰهِ وَ قَدَّمْناکَ بَیْنَ یَدَیْ حاجاتِنا، یا وَجِیهاً عِنْدَ اللّٰهِ اشْفَعْ لَنا عِنْدَ اللّٰهِ؛

ای ابا الحسن، ای امیر مومنان، ای علی بن ابیطالب، ای حجت خدا بر بندگان، ای آقا و مولای ما، به تو روی آوردیم و تو را واسطه قرار دادیم و به سوی خدا به تو متوسل شدیم و تو را پیش روی حاجاتمان نهادیم، ای آبرومند نزد خدا، برای ما نزد خدا شفاعت کن؛

یا فاطِمَهُ الزَّهْراءُ، یَا بِنْتَ مُحَمَّدٍ، یَا قُرَّهَ عَیْنِ الرَّسُولِ، یَا سَیِّدَتَنا وَ مَوْلاتَنا إِنَّا تَوَجَّهْنا وَ اسْتَشْفَعْنا وَ تَوَسَّلْنا بِکِ إِلَى اللّٰهِ وَ قَدَّمْناکِ بَیْنَ یَدَیْ حاجاتِنا، یَا وَجِیهَهً عِنْدَ اللّٰهِ اشْفَعِی لَنا عِنْدَ اللّٰهِ؛

ای فاطمه زهرا، ای دختر دلبند محمد، ای نور چشم رسول خدا، ای سرور و بانوی ما، به تو روی آوردیم و تو را واسطه قرار دادیم و به سوی خدا به تو متوسل شدیم و تو را پیش روی حاجاتمان نهادیم، ای آبرومند نزد خدا، برای ما نزد خدا شفاعت کن؛

یَا أَبا مُحَمَّدٍ، یَا حَسَنَ بْنَ عَلِیٍّ، أَیُّهَا الْمُجْتَبىٰ، یَا ابْنَ رَسُولِ اللّٰهِ، یَا حُجَّهَ اللّٰهِ عَلىٰ خَلْقِهِ، یَا سَیِّدَنا وَ مَوْلانا إِنَّا تَوَجَّهْنا وَ اسْتَشْفَعْنا وَ تَوَسَّلْنا بِکَ إِلَى اللّٰهِ وَ قَدَّمْناکَ بَیْنَ یَدَیْ حاجاتِنا، یَا وَجِیهاً عِنْدَ اللّٰهِ اشْفَعْ لَنا عِنْدَ اللّٰهِ؛

ای ابا محمد، ای حسن بن علی‌، ای برگزیده‌، ای فرزند فرستاده خدا، ای حجت خدا بر بندگان، ای آقا و مولای ما، به تو روی آوردیم و تو را واسطه قرار دادیم و به سوی خدا به تو متوسل شدیم و تو را پیش روی حاجاتمان نهادیم، ای آبرومند نزد خدا، برای ما نزد خدا شفاعت کن؛

یَا أَبا عَبْدِاللّٰهِ، یَا حُسَیْنَ بْنَ عَلِیٍّ، أَیُّهَا الشَّهِیدُ، یَا ابْنَ رَسُولِ اللّٰهِ، یَا حُجَّهَ اللّٰهِ عَلىٰ خَلْقِهِ، یَا سَیِّدَنا وَ مَوْلانا إِنَّا تَوَجَّهْنا وَ اسْتَشْفَعْنا وَ تَوَسَّلْنا بِکَ إِلَى اللّٰهِ وَ قَدَّمْناکَ بَیْنَ یَدَیْ حاجاتِنا، یَا وَجِیهاً عِنْدَ اللّٰهِ، اشْفَعْ لَنا عِنْدَ اللّٰهِ؛

ای ابا عبدالله، ای حسین بن علی، ای شهید، ای فرزند فرستاده خدا، ای حجت خدا بر بندگان، ای آقا و مولای ما، به تو روی آوردیم و تو را واسطه قرار دادیم و به سوی خدا به تو متوسل شدیم و تو را پیش روی حاجاتمان نهادیم، ای آبرومند نزد خدا، برای ما نزد خدا شفاعت کن؛

یا اَبَا الْحَسَنِ، یا عَلِىَّ بْنَ الْحُسَیْنِ، یَا زَیْنَ الْعابِدِینَ، یَا ابْنَ رَسُولِ اللّٰهِ، یَا حُجَّهَ اللّٰهِ عَلىٰ خَلْقِهِ، یَا سَیِّدَنا وَ مَوْلانا إِنَّا تَوَجَّهْنا وَ اسْتَشْفَعْنا وَ تَوَسَّلْنا بِکَ إِلَى اللّٰهِ وَ قَدَّمْناکَ بَیْنَ یَدَیْ حاجاتِنا، یَا وَجِیهاً عِنْدَ اللّٰهِ اشْفَعْ لَنا عِنْدَ اللّٰهِ؛

ای ابا الحسن، ای علی بن الحسین، ای زین العابدین، ای فرزند فرستاده خدا، ای حجت خدا بر بندگان، ای آقا و مولای ما، به تو روی آوردیم و تو را واسطه قرار دادیم و به سوی خدا به تو متوسل شدیم و تو را پیش روی حاجاتمان نهادیم، ای آبرومند نزد خدا، برای ما نزد خدا شفاعت کن؛

یَا أَبا جَعْفَرٍ، یَا مُحَمَّدَ بْنَ عَلِیٍّ، أَیُّهَا الْباقِرُ، یَا ابْنَ رَسُولِ اللّٰهِ، یَا حُجَّهَ اللّٰهِ عَلىٰ خَلْقِهِ، یَا سَیِّدَنا وَ مَوْلانا إِنَّا تَوَجَّهْنا وَ اسْتَشْفَعْنا وَ تَوَسَّلْنا بِکَ إِلَى اللّٰهِ وَ قَدَّمْناکَ بَیْنَ یَدَیْ حَاجَاتِنا، یَا وَجِیهاً عِنْدَ اللّٰهِ اشْفَعْ لَنا عِنْدَ اللّٰهِ؛

ای ابا جعفر، ای محمد بن علی، ای باقر، ای فرزند فرستاده خدا، ای حجت خدا بر بندگان، ای آقا و مولای ما، به تو روی آوردیم و تو را واسطه قرار دادیم و به سوی خدا به تو متوسل شدیم و تو را پیش روی حاجاتمان نهادیم، ای آبرومند نزد خدا، برای ما نزد خدا شفاعت کن؛

یَا أَبا عَبْدِ اللّٰهِ، یَا جَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّدٍ، أَیُّهَا الصَّادِقُ، یَا ابْنَ رَسُولِ اللّٰهِ، یَا حُجَّهَ اللّٰهِ عَلىٰ خَلْقِهِ، یَا سَیِّدَنا وَ مَوْلانَا إِنَّا تَوَجَّهْنا وَ اسْتَشْفَعْنا وَ تَوَسَّلْنا بِکَ إِلَى اللّٰهِ وَ قَدَّمْناکَ بَیْنَ یَدَیْ حاجاتِنا، یَا وَجِیهاً عِنْدَ اللّٰهِ اشْفَعْ لَنا عِنْدَ اللّٰهِ؛

ای اباعبدالله، ای جعفر بن محمد، ای صادق، ای فرزند رسول خدا، ای حجت خدا بر بندگان، ای آقا و مولای ما، به تو روی آوردیم و تو را واسطه قرار دادیم و به سوی خدا به تو متوسل شدیم و تو را پیش روی حاجاتمان نهادیم، ای آبرومند نزد خدا، برای ما نزد خدا شفاعت کن؛

یَا أَبَا الْحَسَنِ، یَا مُوسَى بْنَ جَعْفَرٍ، أَیُّهَا الْکاظِمُ، یَا ابْنَ رَسُولِ اللّٰهِ، یَا حُجَّهَ اللّٰهِ عَلىٰ خَلْقِهِ، یَا سَیِّدَنا وَ مَوْلانَا إِنَّا تَوَجَّهْنا وَ اسْتَشْفَعْنا وَ تَوَسَّلْنا بِکَ إِلَى اللّٰهِ وَ قَدَّمْناکَ بَیْنَ یَدَیْ حَاجَاتِنا، یَا وَجِیهاً عِنْدَ اللّٰهِ اشْفَعْ لَنا عِنْدَ اللّٰهِ؛

ای ابا الحسن، ای موسی بن جعفر، ای کاظم، ای فرزند فرستاده خدا، ای حجت خدا بر بندگان، ای آقا و مولای ما، به تو روی آوردیم و تو را واسطه قرار دادیم و به سوی خدا به تو متوسل شدیم و تو را پیش روی حاجاتمان نهادیم، ای آبرومند نزد خدا، برای ما نزد خدا شفاعت کن؛

یَا أَبَا الْحَسَنِ یَا عَلِىَّ بْنَ مُوسىٰ، أَیُّهَا الرِّضا، یَا ابْنَ رَسُولِ اللّٰهِ، یَا حُجَّهَ اللّٰهِ عَلىٰ خَلْقِهِ، یَا سَیِّدَنا وَ مَوْلانا إِنَّا تَوَجَّهْنا وَ اسْتَشْفَعْنا وَ تَوَسَّلْنا بِکَ إِلَى اللّٰهِ وَ قَدَّمْناکَ بَیْنَ یَدَیْ حَاجَاتِنا، یَا وَجِیهاً عِنْدَ اللّٰهِ اشْفَعْ لَنا عِنْدَ اللّٰهِ؛

ای ابا الحسن، ای علی بن موسی، ای رضا، ای فرزند فرستاده خدا، ای حجت خدا بر بندگان، ای آقا و مولای ما، به تو روی آوردیم و تو را واسطه قرار دادیم و به سوی خدا به تو متوسل شدیم و تو را پیش روی حاجاتمان نهادیم، ای آبرومند نزد خدا، برای ما نزد خدا شفاعت کن؛

یَا أَبا جَعْفَرٍ یَا مُحَمَّدَ بْنَ عَلِیٍّ، أَیُّهَا التَّقِىُّ الْجَوادُ، یَا ابْنَ رَسُولِ اللّٰهِ، یَا حُجَّهَ اللّٰهِ عَلىٰ خَلْقِهِ، یَا سَیِّدَنا وَ مَوْلانَا إِنَّا تَوَجَّهْنا وَ اسْتَشْفَعْنا وَ تَوَسَّلْنا بِکَ إِلَى اللّٰهِ وَ قَدَّمْناکَ بَیْنَ یَدَیْ حَاجَاتِنا، یَا وَجِیهاً عِنْدَ اللّٰهِ اشْفَعْ لَنا عِنْدَ اللّٰهِ؛

ای ابا جعفر، ای محمد بن علی‌، ای تقی جواد، ای فرزند فرستاده خدا، ای حجت خدا بر بندگان، ای آقا و مولای ما، به تو روی آوردیم و تو را واسطه قرار دادیم و به سوی خدا به تو متوسل شدیم و تو را پیش روی حاجاتمان نهادیم، ای آبرومند نزد خدا، برای ما نزد خدا شفاعت کن؛

یَا أَبَا الْحَسَنِ، یَا عَلِىَّ بْنَ مُحَمَّدٍ، أَیُّهَا الْهادِى النَّقِىُّ، یَا ابْنَ رَسُولِ اللّٰهِ، یَا حُجَّهَ اللّٰهِ عَلىٰ خَلْقِهِ، یَا سَیِّدَنا وَ مَوْلانا إِنَّا تَوَجَّهْنا وَ اسْتَشْفَعْنا وَ تَوَسَّلْنا بِکَ إِلَى اللّٰهِ وَ قَدَّمْناکَ بَیْنَ یَدَیْ حاجاتِنا، یَا وَجِیهاً عِنْدَ اللّٰهِ اشْفَعْ لَنا عِنْدَ اللّٰهِ؛

ای ابا الحسن، ای علی بن محمد، ای هادی نقی، ای فرزند فرستاده خدا، ای حجت خدا بر بندگان، ای آقا و مولای ما، به تو روی آوردیم و تو را واسطه قرار دادیم و به سوی خدا به تو متوسل شدیم و تو را پیش روی حاجاتمان نهادیم، ای آبرومند نزد خدا، برای ما نزد خدا شفاعت کن؛

یَا أَبا مُحَمَّدٍ، یَا حَسَنَ بْنَ عَلِیٍّ أَیُّهَا الزَّکِىُّ الْعَسْکَرِىُّ، یَا ابْنَ رَسُولِ اللّٰهِ، یَا حُجَّهَ اللّٰهِ عَلىٰ خَلْقِهِ، یَا سَیِّدَنا وَ مَوْلانا إِنَّا تَوَجَّهْنا وَ اسْتَشْفَعْنا وَ تَوَسَّلْنا بِکَ إِلَى اللّٰهِ وَ قَدَّمْناکَ بَیْنَ یَدَیْ حاجاتِنا، یَا وَجِیهاً عِنْدَ اللّٰهِ اشْفَعْ لَنا عِنْدَ اللّٰهِ؛

ای ابا محمد، ای حسن بن علی، ای پاک نهاد عسکری، ای فرزند فرستاده خدا، ای حجت خدا بر بندگان، ای آقا و مولای ما، به تو روی آوردیم و تو را واسطه قرار دادیم و به سوی خدا به تو متوسل شدیم و تو را پیش روی حاجاتمان نهادیم، ای آبرومند نزد خدا، برای ما نزد خدا شفاعت کن؛

یَا وَصِىَّ الْحَسَنِ، وَ الْخَلَفَ الْحُجَّهُ، أَیُّهَا الْقائِمُ الْمُنْتَظَرُ الْمَهْدِىُّ، یَا ابْنَ رَسُولِ اللّٰهِ، یَا حُجَّهَ اللّٰهِ عَلىٰ خَلْقِهِ، یَا سَیِّدَنا وَ مَوْلانا إِنَّا تَوَجَّهْنا وَ اسْتَشْفَعْنا وَ تَوَسَّلْنا بِکَ إِلَى اللّٰهِ وَ قَدَّمْناکَ بَیْنَ یَدَیْ حاجاتِنا، یَا وَجِیهاً عِنْدَ اللّٰهِ اشْفَعْ لَنا عِنْدَ اللّٰهِ.

ای جانشین حسن، ای یادگار شایسته، ای پایدار مورد امید، ای مهدی‌، ای فرزند فرستاده خدا، ای حجت خدا بر بندگان، ای آقا و مولای ما، به تو روی آوردیم و تو را واسطه قرار دادیم و به سوی خدا به تو متوسل شدیم و تو را پیش روی حاجاتمان نهادیم، ای آبرومند نزد خدا، برای ما نزد خدا شفاعت کن.

در پایان دعای توسل، خواننده دعا، حاجات خود را از خداوند بخواهد که ان شاء الله برآورده می شود.

در روایت دیگری وارد شده است که بعد از خواندن دعا چنین گوید:

یَا سادَتِى وَ مَوالِىَّ، إِنِّى تَوَجَّهْتُ بِکُمْ أَئِمَّتِى وَ عُدَّتِى لِیَوْمِ فَقْرِى وَ حاجَتِى إِلَى اللّٰهِ، وَ تَوَسَّلْتُ بِکُمْ إِلَى اللّٰهِ، وَ اسْتَشْفَعْتُ بِکُمْ إِلَى اللّٰهِ، فَاشْفَعُوا لِى عِنْدَ اللّٰهِ، وَ اسْتَنْقِذُونِى مِنْ ذُنُوبِى عِنْدَ اللّٰهِ، فَإِنَّکُمْ وَسِیلَتِى إِلَى اللّٰهِ، وَ بِحُبِّکُمْ وَ بِقُرْبِکُمْ أَرْجُو نَجاهً مِنَ اللّٰهِ، فَکُونُوا عِنْدَ اللّٰهِ رَجائِى، یَا سادَتِى یَا أَوْلِیاءَ اللّٰهِ، صَلَّى اللّٰهُ عَلَیْهِمْ أَجْمَعِینَ، وَ لَعَنَ اللّٰهُ أَعْداءَ اللّٰهِ ظالِمِیهِمْ مِنَ الْأَوَّلِینَ وَ الْآخِرِینَ، آمِینَ رَبَّ الْعالَمِینَ.

ای آقایان و سرورانم، من به شما پیشوایان و توشه هایم برای روز تنگدستی روی آوردم و نیازم به سوی خداست و به‌ وسیله شما توسل جستم به سوی خدا، پس در نزد خدا واسطه من شوید و مرا پیش خدا از گناهانم رهایی بخشید که تنها شما وسیله من به‌ سوی خدا هستید، من با دوستی با شما و نزدیک شدن به شما امیدوار نجات از سوی خدا هستم، پس نزد خدا امید من باشید، ای آقایان من و دوستداران خدا؛

خدایا بر همه آنان درود فرست و لعنت خدا بر دشمنان خدا باد، آن ستمگران به محمد و خاندان محمد، از پیشینیان و پسینیان؛ ای پروردگار جهانیان، دعایم را اجابت کن.

جمع بندی

دعای توسل، یکی از مشهورترین دعاها در بین شیعیان است که از طریق شیخ صدوق نقل شده و حاوی فرازهای ارزشمندی از نیایش به درگاه خدا و توسل به چهارده معصوم (علیهم السلام) می باشد. یکی از مهمترین آثار خواندن دعای توسل، اجابت فوری حاجات ذکر شده است.

هر چند دعای توسل به زمان و مکان خاصی اختصاص ندارد، با این حال در بین شیعیان ایران مرسوم است که آن را در شب های چهارشنبه در مساجد و اماکن مذهبی به صورت گروهی می خوانند.

گردآوری و تنظیم: حسین فاضلی

پی نوشت ها

[۱] . قمی، مفاتیح الجنان، ذیل دعای توسل؛ کفعمی در بلد الامین، دعای مفصلی به نام دعای فرج نقل کرده و در ضمن آن دعای توسل را نیز آورده است. رجوع کنید: کفعمی، البلد الامین، ص۴۵۲-۴۴۹. این دعای منقول از کفعمی، غیر از مورد سوم از اقسام دعای توسل است که در متن به آن اشاره کردیم.

[۲] . قمی، مفاتیح الجنان، ذیل دعای توسل

[۳] . کفعمی، البلد الامین، ص۵۰۳

[۴] . علامه مجلسی، بحارالانوار، ج۹۹، ص۲۴۷

[۵] . کاشفى، پرسش و پاسخ های دانشجویی، ص۵۹

منابع

• کفعمی، ابراهیم بن علی، البلد الامین و الدرع الحصین؛ بیروت؛ علاءالدین اعلمی؛ ۱۴۱۸/۱۹۹۷ ق.
• علامه مجلسی، محمد باقر؛ بحارالانوار؛ بیروت؛ دار احیاء التراث العربی؛ چاپ دوم؛ ۱۹۸۳ م.
• قمی، شیخ عباس؛ مفاتیح الجنان؛ قم؛ مرکز نشر فرهنگی رجا؛ ۱۳۶۹ ش.
• کاشفى، محمدرضا و سیدمحمدکاظم روحانى؛ پرسش و پاسخ های دانشجویی؛ دفتر چهاردهم؛ شفاعت و توسل؛ دفتر نشر معارف؛ ۱۳۸۳ ش.