دعای روز بیست و ششم

• دعای روز بیست و ششم ماه مبارک رمضان •

أَللّهُمَّ اجْعَلْ سَعْیى فیهِ مَشْکُورا وَ ذَنْبى فیهِ مَغْفُوراً وَ عَمَلى فیهِ مَقْبُولاً وَ عَیْبى فیهِ مَسْتُوراً یا أَسْمَعَ السّامِعینَ؛

«خدایا کوششم را امروز پاداش بده، و گناهم را مورد بخشایش قرار بده، و عمل مرا قبول کن، و عیبم را بپوشان، اى شنواترین شنوایان».

تلاش هاى ثمربخش و مورد سپاس

قرآن کریم مى گوید: «اى پیامبر! بگو: آیا به شما خبر دهم که زیانکارترین افراد چه کسانى اند؟ آنانکه در زندگى دنیا، تلاششان گُم و نابود مى شود و در عین حال، خیال مى کنند که نیکو عمل مى کنند…»[۱] گاهى انسان مى رود، ولى نمى رسد، مى جوید، لیکن نمى یابد، عمل مى کند، ولى بى نتیجه مى ماند، مى دود، ولى دوندگیش بى اثر است. زحمتِ بى پاداش، تلاش بى فایده، رنج بى گنج، و «سعى» بدون «شکر».

این، خسران است. زیانکار کسى است که در «بیراهه» حرکت کند، ولى فکر کند در «راه» است. رو به «تباهى» برود، ولى خیال کند رو به «رشد» است. «زیان» کند، ولى پندارد در حال «سود» بردن است. اینان، «اَخسرین»اند: زیانکارترین افراد… ولى اگر عمل انسان، نتیجه بخش و مفید بود، و به هدف مورد نظر نزدیک مى کرد، آنگاه، عمل از «خسران» بیرون آمده و «فایده» خواهد داشت.

«سعى مشکور» چیست؟

نیازمان این است که خدایا سعى ما را مشکور قرار بده. «سعى» چیست؟ سعى، تلاش و فعالیّت پرشتاب و جدّى است. همچنانکه رفت و آمد بین دو کوه صفا و مروه را در اعمال حجّ، «سعى» گویند. حاجى، سعى بین صفا و مروه مى کند. در قرآن کریم مى خوانیم: «اى مؤمنان! هرگاه که در روز جمعه، به نماز جمعه ندا دهند، پس بشتابید به سوى ذکر خدا و خرید و فروش را رها کنید.»[۲]

مى بینیم که به این حرکت پرشتاب به سوى میعادگاه نماز جمعه، و حضور در این مراسم سیاسى ـ عبادى، تعبیر «سعى» اطلاق شده است… «فَاسعَوا اِلى ذِکرِاللّه ».

پس، تلاشى که از طرف خداوند، مورد پذیرش و قبول واقع شود و پروردگار به آن توجّه کند، و از ضایع شدن آن مانع گردد و نوعى سپاس، از تلاشگر به عمل آورده، پاداش نیکو بدهد چنین عملى «سعى مشکور» است. امّا تلاش و سعى چه کسانى مورد «شُکران» و سپاس قرار مى گیرد؟ «سعى» چه کسانى «مشکور» است؟ تلاش و عمل، خود به خود، برانگیزاننده پاداش و جزا و شکر و سپاس نیست. باید آمیزه هایى داشته باشد، از «خیر»، «خلوص»، «صدق» تا به عمل، رنگ خدایى بزند… ـ «صبغه اللّه»!…

قرآن، سعى چه کسانى را مشکور مى داند؟ یک جا مى گوید: «هر کس «آخرت» را بجوید و بطلبد و براى آن تلاش و «سعى» شایسته کند و داراى «ایمان» هم باشد، چنین کسانى سعیشان «مشکور» است…»[۳] در جاى دیگر، پس از بیان عملکرد «ابرار» و پاداش هاى مفصّل آنان در بهشت و نعمت هاى گسترده آن جایگاه جاودانه، مى گوید: «تمام اینها «جزا»ى عمل است و «سعى» شما «مشکور» است!»[۴] و در جاى دیگرى: «هر که داراى «ایمان» باشد و «عمل صالح» کند، سعى او «کفران» نمى شود.»[۵]

از مجموع این آیات، به دست مى آید که سعى کسانى مشکور و مورد سپاس خداوند و قدردانى مردم قرار مى گیرد که:

۱ ـ «ایمان» داشته باشند.
۲ ـ «عمل صالح» کنند.
۳ ـ «آخرت طلب» باشند.
۴ ـ از نیکان و «ابرار» به حساب آیند.

در نتیجه، دعا و طلب از خدا، مبنى بر مشکور بودن «سعى» در این روز و این ماه، ایمان و عمل صالح و آخرت گرایى و نیکوکارى مى طلبد. در مقابل این مشکور بودن سعى، گم شدن نتیجه تلاش و بى اثر بودن زحمات است و این، کیفر و فرجام زیانکارانى است که کوشش آنان در باتلاقى از «ریا» و مردابى از «کبر» و گردابى از «غرور» فرو مى رود و منجرّ به بى نتیجه شدن عمل ها در دنیا و آخرت، نزد خالق و خلق مى گردد.

«عمل مقبول» کدام است؟

گفتیم صِرف عمل، ملاک نیست، بلکه پذیرفته شدن در پیشگاه خداوند، میزان است. تا چه قبول افتد و چه در نظر آید. در دعاى امروز هم خواسته ایم خداوند، عملمان را «مقبول» قرار دهد. باز از قرآن کریم استمداد بجوییم، در فهم معنا و مورد «عمل مقبول»:

یک جا از کار زن عمران یاد نیکو مى کند که وقتى «مریم» را به دنیا آورد و آن را به خدا سپرد و براى محافظت از گزند شیطان، در پناه پروردگار قرار داد، خداوند هم «قبول» کرد و به بهترین وجهى این فرزند را در مسیر رویش و رشد و تعالى قرار داد و سرپرستى همچون «زکریّا» براى آن مقرّر فرمود.[۶]

در آیه اى دیگر، سخن از کسانى است که طبق سفارش و توصیه خداوند، به پدر و مادر خویش، نیکى مى کنند و در سنّ چهل سالگى، از خداوند توفیق شکرگزارى نسبت به نعمت هاى الهى مى طلبند و از خداوند مى خواهند که عملى انجام دهند که رضایت حق در آن است و به صلاح و اصلاح نسل و ذرّیه خود مى انجامد و چنین کسانى اهل «توبه» و «تسلیم»اند. پس از ذکر این مطالب، خداوند مى فرماید: «اینانند کسانى که بهترین اعمالشان را مى پذیریم و از خطاها و سیّئات آنان در مى گذریم و طبق وعده راست خود، در بهشت جایشان مى دهیم»[۷]

آیه اى دیگر: در مورد قربانى کردن دو پسر آدم در پیشگاه خداوند که قربانى یکى پذیرفته درگاه خداوند قرار گرفت و دیگرى نه، آنکه قربانى اش قبول نشده بود، برادر را تهدید به قتل کرد، آنگاه برادرش هابیل، در مقابل این تهدید گفت: «فقط و فقط، خداوند از متّقین قبول مى کند»[۸]

در آیه دیگرى هم در مورد قبول نشدن انفاق ها و کمک هاى مالى منافقین به جبهه و جهاد سخن گفته، آنگاه رمز عدم قبول انفاقشان را در پیشگاه خدا، «فسق»، «کفر» به خدا و رسول، «سستى و کسالت در نماز»، «اکراه و بى میلى در انفاق» بیان کرده است.[۹]

باز هم یک جمع بندى از آیات: عمل هاى صالح و انفاق ها و خیرات کسانى مورد قبول قرار مى گیرد که:

۱ ـ توکّل و پناه بردن به خدا داشته باشند.
۲ ـ به پدر و مادر خود نیکى کنند.
۳ ـ کارهاى «خداپسند» انجام دهند.
۴ ـ خواهان ذرّیه اى پاک و صالح باشند.
۵ ـ اهل توبه و تسلیم باشند.
۶ ـ متّقى و پرواپیشه باشند.
۷ ـ از فسق و کفر و اکراه و کسالت، دورى کنند.

پس شرط قبول عمل، توکّل و اخلاص و نیّت پاک و جلب رضاى خداست. غیر از مسائل یاد شده، نیازهاى درخواستى دیگر در دعاى امروز، عبارت است از: ـ بخشوده شدن گناه و پوشیده ماندن عیب، خداوند هم کریم و خطاپوش است، آمرزنده گناه و بخشنده خطاست. خواسته ما را نیز مى داند و دعایمان را هم مى شنود. چرا که «اسمع السّامعین» است، شنواترین شنوندگان. امید است که لبّیک اجابتى گفته و عملمان را بپذیرد و گناهمان را ببخشاید و عیبمان را بپوشد ـ آمین.

پی نوشت ها
[۱] ـ کهف، آیه ۱۰۴؛
[۲] ـ جمعه، آیه ۹ فاسعوا الى ذکراللّه.
[۳] ـ اسراء، آیه ۱۹؛
[۴] ـ انسان، آیه ۲۲؛
[۵] ـ انبیاء، آیه ۹۴؛
[۶] ـ آل عمران، آیه ۳۷ (فتقبّلها ربّها بقبولٍ حسن…».
[۷] ـ احقاف، آیه ۱۶ (اولئک الذّین نتقبّل عنهم احسن ما عملوا…).
[۸] ـ مائده، آیه ۲۷ (انما یتقبلّ اللّه ُمن المتقین).
[۹] ـ سوره توبه، آیه هاى ۵۳ و ۵۴؛
منبع: سینای نیاز؛ جواد محدثی