خزانه و گنجینه حرم امام حسین (علیه السلام)

زمان مطالعه : 5 دقیقه

توسط : حمید الله رفیعی

0 نظر

گنجینه حرم امام حسین (علیه السلام) در نزدیکى حرم مطهر و در سمت شرق قرار گرفته و اتاقى کوچک است که درى کوچک از چوب ساج دارد و ظاهراً فاقد پنجره است و در آن به خوبى از اشیاى موجود نگهدارى نمى شود؛ براى نمونه، نگارنده خود در میان اشیاى این گنجینه پرده هایى گران قیمت و نفیس یافته که برخى در اثر رطوبت آسیب دیده است.

به هر روى، مهمترین اشیاى این گنجینه، تا حدى که نگارنده به یاد دارد، از قرار زیراست:
۱ ـ تاجى از قطیفه سبز رنگ که در شش گوشه آن نوارهایى قرار دارد و بر روى هر نوار ۹۴ مروارید متوسط است. این تاج داراى یک طوق طلا است که خود ۱۶ کنگره دارد و هر کنگره، خود، به دانه هاى مروارید و دو نگین قرمز رنگ از سنگهاى قیمتى تزیین یافته است. مجموع مرواریدهایى که در این کنگره ها به کار رفته۳۸۳ قطعه است.
در قسمت پایین کنگره ها نوارى بر گرد این تاج است که ۱۲۵ مروارید آن را زینت داده و در پایین آن هم کمربند دیگرى است که ۱۳۷ مروارید بزرگ بر روى آن قرار گرفته است. در اسکلت تاج هم ۳۱ قطعه سنک لعل سرخ است و از این تعداد، ۸قطعه بزرگ و مسطح و دیگر قطعه ها متوسط یا کوچک هستند. این تاج در صندوقچه اى نقره اى به شکل فانوس محافظت مى شود.
۲ ـ دوال تیغىکه حسن على خان فرمانرواى طابور آن را به حرم امام هدیه کرده است. این دوال در داخل شش گل طلایى نهاده شده که در میان هر یک از گلها دانه اى زمرد سبز جالب قرار داده اند. و در آن سه چهارگوش طلایى است که یکى به شکل مستطیل مى باشد و در آن دانه هاى زمرد و یاقوت کوچک به کاررفته و دیگرى چهارگوش مربع است که با سه عدد یاقوت و سه عدد زمرد تزیین گردیده و سوّمى از دوتاى پیشین کوچکتر است و در آن یک عدد یاقوت کوچک و یک عدد زمرد کار گذاشته اند. گفتنى است تمامى این دانه هاى قیمتى از نوع بسیار خوب است.
۳ ـ شمشیرى کهن از جنس طلاکه آن را نیز امیر حسن على خان اهدا کرده و شامل تیغه، قبضه طلا و غلافى است که با دوازده قطعه زمرد درشت و مرغوب و همچنین سه قطعه یاقوت سرخ مرغوب تزیین شده و در نوک غلاف قطعه طلایى وجود دارد که به دوازده قطعه زمرد درشت و مرغوب و همچنین بیست و دو قطعه یاقوت سرخ مرغوب آذین یافته و بر قبضه شمشیر هم نقش هایى وجود دارد و علاوه بر این، بر روى آن نگین هایى از سنگهاى قیمتى و نگینى از زمرد اعلا کار شده است.
۴ ـ زینى از طلا، همراه با لگام، قلاده، دهنه و جلیقه طلا کارى شده. آسترى این زین هم از قطیفه اى سبز رنگ است و این قطیفه از سه جانب زین آویزان است و حاشیه هاى آن به طلا دوزى تزیین شده و رکابهاى این زین هم از نقره است.
۵ ـآینه اى بلند که در اطراف آن ورقهایى از جنس طلا قرار گرفتهو این ورقها نیز خود در جمع به ۷۷ قطعه یاقوت سرخ آذین یافته و بر بالاى آن تاجى از ورق طلاست که با سنگهاى یاقوت و زمرد و الماس عادى تزیین شده است.
۶ ـ بازوبند تعویذى که در میان آن دایره اى تزیین یافته به الماس وجود داردو از سمت بالا داراى بندکى است که به الماس تزیین شده و خود نیز به دو قطعه زمرد آذین شده است.
۷ ـ دو جفت گوشواره طلاکه در روى هر کدام نگینهایى از یاقوت و زمرد کار شده و اطراف آنها نیز با دانه هاى مروارید تزیین شده است.
۸ ـ سینه زرهى مشبککه کناره هایش با نگینهایى از الماس و یاقوت تزیین شده است. در وسط آن یک نگین گران قیمت زمرد قرار دارد. داراى سه شاخه است و سر هر شاخه نیز با یک نگین زمرد زینت یافته و در میانه هر شاخه نیز نگینى از فیروزه قرار دارد.
۹ ـ تندیسى طلایى به شکل سر خروسکه به یاقوت زینت یافته و بر آن نوشته شده است: «وقف روضه شهداء کربلا سنه ۱۲۷۶».
۱۰ ـ کمربندى که به سى و سه قطعه طلاو همچنین به نگین هاى یاقوت و فیروزه زینت یافته است.
۱۱ ـ گردنبند مرواریدى به وزن ۱۵ مثقالکه در آن نگینهایى از زمرد و یاقوت هم به کار رفته است.
۱۲ ـ سینه ریزى از جنس مرواریدکه داراى سیزده رشته است و در هر رشته آن ۲۴ دانه مروارید وجود دارد.
۱۳ ـ لوح زیارتنامه اى که با نگین هایى از یاقوت، زمرد و فیروزه تزیین شده است.
۱۴ ـ پیشانى پوش اسبکه قسمت بالاى آن به شکل حصیرى بافته شده و در آن یازده قطعه طلایى به کار رفته و در هر قطعه نیز نگینهایى از یاقوت و زمرد جاى داده شده است.
۱۵ ـ پرده اى پارچه اىکه با نوارهایى رنگى نقش و نگار یافته و همچنین با قطعه هایى مروارید که در کناره و وسط آن دوخته اند تزیین شده است.
۱۶ ـ پرده اى پارچه اىکه با دانه هاى مروارید زینت یافته و بر آن نوشته است : «تقدیم أنیس الدوله».
۱۷ ـ دو شمعدان بزرگ که پایه آنها از جنس نقره و قسمت بالایى آنها از طلاستو وزن تقریبى طلاى به کار رفته در هر کدام، به ۱۵۰۰ مثقال مى رسد. این دو شمعدان که هدیه مادر سلطان عبدالعزیز بن سلطان محمود عثمانى است در زیر گنبد حرم مطهر امام حسین (علیه السلام) آویخته شده است.
۱۸ ـ چلچراغى از طلاکه وزن مجموع اجزاى آن ؛ اعم از طلا و غیر طلا، به ۴۰۰مثقال مى رسد.
۱۹ ـ گلابدانى از طلا و آبگینه که وزن آن ۱۲۷ مثقال است و قطعه هایى از مروارید در آن به کار رفته و به گونه اى چشم نواز تزیین شده است، ظاهراً داراى قدمت و قیمت فراوان است.
۲۰ ـ جعبه قرآنى از جنس طلاو به وزن ۱۳۱ مثقال.
۲۱ ـ شمشیرى گرانقیمت از جنس طلاکه میرزا محمد خان آن را به حرم امام هدیه کرده و آن را در داخل مشبک ضریح مطهر نهاده اند.
۲۲ ـ دو سجاده که در آنها دانه هایى از مروارید بافتهو عبارت «سُبْحانَ رَبِّىَ الاَْعْلى وَبِحَمْدِهِ» بر آن نوشته شده است.
۲۳ ـ سجاده اى سفید رنگکه نامهاى امامان دوازده گانه بر آن نوشته شده است.
۲۴ ـ مجموعه اى از سپرها، شمشیرها، تیشه ها، خنجرها، قمه هاو شمعدان هاى قدیمى که داراى ارزش تاریخى است.
۲۵ ـ سپرى ظاهراً کهن که میخهایى از جنس طلا بر آن پرچ شده و به نگین هایى از یاقوت زینت یافته است. این سپر را در درون ضریح امام (علیه السلام) آویخته اند.
۲۶ ـ قطعه هاى گلیم در اندازه هاى مختلفو با قدمت و قیمت بسیار.
۲۷ ـ افزون بر صد پرده بسیار قدیمى و پر قیمتدر اندازه هاى مختلف که میانگین آنها سه در چهار متر است. این پرده هـا که ساخت ایران و هند و دیگر کشورهاى اسلامى است، برخى به رشته هایى از مروارید یا سنگهـاى قیمتى که بر آنها دوخته شـده، زینـت یافته و بر برخى هم عبارتهایى زربافت همانند «بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیم» و «لا اِلهَ اِلالله» به چشم مى خورد.
۲۸ ـ هشت بغچه که دربردارنده پرده هاو پرچمهاى کهن و گوناگون هندى و ایرانى است و بسیارى از آنها به سبب آسیبى که از رطوبت و دیگر عوامل طبیعى دیده قابل استفاده نیست.
۲۹ ـ گلى طلایى که بر آن نقشى از یک پرنده نقش بستهو داراى پنج شاخه مرصّع به دانه هاى الماس است. از این دانه ها، پنج تاى آنها بزرگ و گران و شش تاى دیگر متوسط است.
۳۰ ـ چهار تعویذ گران قیمت که با مرواریدهاى ریز زینت یافته است.
۳۱ ـ ده تندیس جغه، از جنس طلاکه با قطعه هایى از سنگهاى قیمتى ؛ از قبیل مروارید و الماس تزیین شده است.
۳۲ ـ گردنبندها و گردن آویزهاى طلاکه با نگینهایى از مروارید و همانند آن تزیین شده است.
۳۳ ـ قطعه هایى طلایى و نقره اى به شکل کف دست، که بسیارى از آنها با اشکال ونقوش و برخى هم با نگین هایى از سنگهاى قیمتى تزیین شده است. گفتنى است مجموعه این نفایس، هدیه هایى است که به حرم امام (علیه السلام) رسیده و با توجه به قدمت، داراى ارزش فراوانى است.
در غرب خزانه نیز کتاب خانه حرم قرار دارد که میراث گران بهاى فرهنگ و تمدن اسلامى را در خود جاى داده است و قرآن‏هاى خطى نفیس و کهن در آن نگه‏دارى مى ‏شود.[۱] قرآنى به خط امام سجاد علیه السلام و دست خطى از على علیه السلام در آن جا بود که روى قبر گذاشته بودند و ناصرالدین شاه شخصاً آن‏ها را در داخل ضریح دیده است.[۲]