خجالتی بودن کودکان و روش های کاربردی در درمان آنها

خجالتی هاى بالفطره

به عقیده کارشناسان، اکثر کودکان کمرو، ذاتا خجالتى به دنیا می آیند. به نظر می رسد آسیب پذیرى آنها در برابر افراد و موقعیت های جدید ارثى است و علایم آن در ظاهرشان همان گونه که از روش های روان شناسى مشخص می شود، نمایان است.

تحقیقات اخیر نشان می دهد که قسمت خاکسترى مغز افراد خجالتى فوق العاده فعالی است که این قسمت از مغز واکنش هاى عاطفى بسیار دقیق را کنترل می کند. دقیقا مانند عکس العمل هاى سریعی که افراد عادى هنگام خطر از خود نشان می دهند و از آن می گریزند، افراد خجالتى نیز هنگام قرار گرفتن در موقعیت هاى اجتماعی احساس نگرانى می کنند.

برای این که کودکان پیش دبستانى کمرو و خجالتى به تشویق زیادى نیاز دارند، لذا ترتیب دادن و هماهنگ کردن وقایع ساده‌اى مانند تعیین زمان مشخص بازی، آنها را بیشتر آماده مى کند. البته براى این که یک کودک خجالتى را بتوان از پوست خود بیرون آورد، راه ساده‌اى وجود ندارد، به عقیده یکى از کارشناسان: «اگر شما به زور و اجبار او را وادار به این کار کنید، فرزندتان بیش از پیش در کارش پافشارى می کند.»

روش‌های کمک به کودک خجالتى

۱ـ مدرسه خوب و بزرگى انتخاب کنید. کودکان خجالتى در محیط مناسب می توانند شکوفا شوند. بکوشید مدرسه‌اى انتخاب کنید که نسبت معلم به دانش آموزان بیشتر از یک به ۲۰ نباشد. قبل از شروع کلاس ها فرزندتان را به مدت چند روز به مدرسه جدیدش ببرید.

همچنین او مى تواند معلم ها را از نزدیک ببیند و با محیط مدرسه آشنا شود. به معلمش بگویید که او خجالتى است و با کم یکدیگر برنامه‌اى طراحى کنید تا فرزندتان احساس راحتى بیشتری کند و با آموزگار او در طول سال تحصیلى ارتباط نزدیک داشته باشید  تا بدین وسیله بتوانید در حل مشکلاتش راحت‌تر برخورد کنید.

۲ـ به فرزندتان فرصت آمادگى دهید. اگر کودکتان بداند که در تمام موقعیت ها چه اتفاقى میافتد، نگرانى او کم می شود، به عنوان نمونه، چند روز قبل از یک جشن تولد، شما او را به خانه دوستش ببرید تا با والدین او آشنا و همچنین وقایعى که قرار است در این جشن اتفاق افتد آگاه شود. به نظر روان شناسان بهتر است کودک را از یک هفته قبل براى انجام کارى یا تجربه جدیدى آماده کرد؛ مثلا اگر قرار است فرزندتان را به دندانپزشکى ببرید یک هفته زودتر او را به مطب برده تا محیط آنجا را ببیند و احساس راحتى بیشتری کند.

۳ـ به حرفه اى او با صبر و حوصله گوش کنید. کودکتان را تشویق کنید تا درباره آنچه او از آن واهمه دارد صحبت کند و بکوشید بدون این که نگرانیاش را فراموش کند روى تجربیاتش تاکید کنید. باید بگویید: بعضى اوقات، من هم این احساس را دارم.

۴ـ در خانه با او تمرین کنید، بازی هاى مختلفى خارج از فعالیت‌هاى روزمره فرزندتان انجام دهید، مانند ملاقات با یک شاگرد جدید در مدرسه، کارها و بازی هایى کنید تا او بتواند به طور یکسان همه موقعیت هاى اجتماعى را تجربه کند. به فرزندتان کمک کنید‌ آنچه را که انجام می دهد، تجربه کند؛ به طور نمونه اگر کودک دیگرى عروسکش را میخواهد، با هم بازی کنند یا اگر پسر بچه‌اى سعى در گرفتن اسباب بازیاش دارد، با همدیگر از آن وسیله استفاده کنند و لذت ببرند.

به عقیده روان شناسان تکرار بعضى از بازی ها و نقش ها کمک مى کند فرزندانتان کمتر احساس ترس و نگرانى کند و راحت‌تر دوستى صمیانه‌ای با دیگران داشته باشند.

۵ـ بدبینى او را از میان ببرید. خجالتى بودن معمولا از الگوها و تفکرهاى منفى که باعث بدبینى می شود نشات می گیرد (مانند بچه‌ها مرا دوست ندارند) و با تقویت و جایگزین کردن افکار مثبت به فرزندتان در از میان بردن بدبینى و تفکرهای منفى ذهنى او کمک کنید.(شما خیلى خوب بازی کند و کارى انجام دهد.

اگرچه معمولا فکر می کنیم خجالتى بودن یک معضل اجتماعی است، ولى این گونه افراد در آینده بزرگسالانى حساس و سرشار از حس همدردى هستند.

یکى از روان‌شناسان می گوید: «آنها یک دنیاى غنى و پربار مخصوص به خود را دارند. آنها وقتشان را در تجزیه و تحلیل می گذرانند که چرا مردم کارهایی می کنند که آنها انجام می دهند و به طور کلى تصورات و افکار عجیب و غریبى دارند.» در حقیقت برخى از بازیگران معروف، از دوران بچگى تاکنون با مشکل کمرویى و خجالتى بودنشان مبارزه می کنند.

در پایان، به دلیل این که کودکان خجالتى آمادگى زیادی در گوشه گیرى دارند، پس بهتر است بزرگسالان مواظب رفتار خود باشند و به کودکشان اجازه دهند تا نظاره گر کارهاى اجتماعى آنها به عنوان بخشی از زندگى روزمره‌شان باشند. با این وجود، بهتر است که صبور باشید. اگرچه به فرزندتان کمک مى کنید تا با یک برنامه ریزی صحیح در موقعیت هاى جدید احساس خوب و راحتى داشته باشد، ولى نتایج کارتان به مرور زمان خود را نشان می دهد.

چگونه کودکانى مستقل داشته باشیم

ممکن است کودکانى که در بیرون از خانه عادى رفتار می کنند، در موقعیت هاى خاصى خجالتى و کم رو شوند. به عنوان مثال اگر فرزندتان دوست دارد تا در جشن تولد کنار شما بماند، مشکلى نیست، ولی باید در چارچوب قوانین مشخص شده اى قرار گیرد.(به او بگویید تو می توانى براى چند دقیقه پیش من باشی، ولی من دوست دارم با بچه‌هاى دیگر بازى کنى و در جشن تولد روی پاى من ننشینی).

در طول مسیرى که به جشن تولد میروید، او را از اوضاع و احوال آنجا آگاه کنید. بگویید ما الان داریم به جشن تولد یکی از دوستانت می رویم. وقتى به آنجا برسیم، می بینی که همه بچه‌ها با یکدیگر بازى می کنند. سپس به شما یک آب نبات می دهند و قبل از این که به خانه بیایى همه با هم کیک مى خورند. اگر قرار است او را در آن جا بگذارید و سپس خودتان بروید، بگویید که چه وقت برمیگردید. بعد از این که همگى کیک خوردند، دنبالت می آیم.

همچنین اگر قرار است در چشن تولد بمانید ولى فرزندتان میترسد که شما او را ترک کنید، کودک را از این که جایى نمی روید، مطمئن کنید.

منبع: بانک اطلاعاتى مقالات؛ رُزیتا شاهرخ