تفسیر مخزن العرفان

بانو نصرت امین (۱۲۶۵ – ۱۳۶۲ ش) .

مجتهده و از دانشمندان زن مسلمان ایرانی معاصر .

(یا : بانوی اصفهانی) بانونصرت امین ، فرزند حاج سید علی امین التجار ، اهل اصفهان . دروس اولیۀ فقه را نزد میرسید علی اصفهانی نجف آبادی وشیخ مظاهری اصفهانی آموخت . ادب عرب وبلاغت وعلوم قرآنی وحدیث وفقه واصول وفلسفه را آموخت وتوانست به درجۀ اجتهاد نائل آید . بسیاری ازبزرگان ونام آوران آن عصر درشمارمشایخ اجازۀ اوبودند که ازجمله می توان به شیخ عبدالکریم حائری و آیت الله شیخ محمد کاظم شیرازی وآیت الله محمد رضا نجفی اصفهانی وآیت الله مرعشی نجفی وآیت الله شیخ ابراهیم اصطهباناتی اشاره کرد . افزون براین ، بانوی امین درعلوم عقلی بسیارتوانمند بود ودرهیئت وحکمت وفلسفه مطالعات فراوان کرده بود و تألیفاتی نیزدراین موضوعات داشته است . به ویژه باید ازآثاراودرزمینه های اعتقادی واخلاقی وحدیثی وتفسیری یاد کرد . آنچه درمقدمۀ اثرارزشمند النفحات الرحمانیه  ازایشان باقی مانده نشان دهندۀ طبع سرشار ولطیف وتوانایی علمی اوست . دریاد کرد ازآثاراوست نفحات الرحمانیه ، جامع الشتات ، اخلاق ، مخزن اللثالی ، معاد یا آخرین سیربشر ، روش خوشبختی ، تفسیرقرآن ، تفسیرفارسی بانوی اصفهانی با عنوان مخزن العرفان دربردارندۀ همۀ سوره های قرآن است ودرآن به سبک بیانی وتحلیلی به تفسیرآیات پرداخته شده است . مؤلف خود با تواضع بسیار درمقدمه آورده است که این تفسیربیش تردرحد ترجمه وبیان تحت اللفظی آیات الهی است ، اما این سخن نشان ازتواضع اوست ؛ چه ، تفسیرمخزن العرفان ومشحون ازلطایف اخلاقی و روایی وکلامی وجزآن و ، درواقع ، تفسیری استدلالی است . وی آیات ومفاهیم آن ها را ساده و شیوا تبیین کرده ، اما توانمندی اودرفلسفه وکلام سبب شده تا دربسیاری ازموارد تفسیرازمسیروصف ساده خارج شود وبه سبک کاملاً تخصصی درآید . روی هم رفته ، مشی تفسیری بانوی اصفهانی آمیخته ای ازعلوم عقلی وشهودی است و ، به فراخورموضوع ، نمونه های نقلی نیزدرآن مشاهده می شود (طیبی ، ص ۳۸ ؛ غروی ، ص ۴۵ – ۵۴) . ازآن جا که این تفسیرمحصول تدریس بانوامین درجمع بانوان بوده است ، دربارۀ نگاه تفسیری او به « زن » اطلاعاتی دراختیارمی گذارد ودرموضوعات تربیتی می توان ازآن بهره جست (ایازی ، شناخت نامۀ تفاسیر ، ص ۲۴۸ ؛ مهریزی ، « زن درتفسیرمخزن العرفان . . . » ، ص ۱۶ – ۲۳) .

پی نوشت ها:

ایازی ، محمد علی (۱۳۷۹) . « علامۀ همدان وانواردرخشان » ، گلستان قرآن ، ش ۲۷ .

مهریزی ، مهدی (۱۳۸۵) .«زن درتفسیرمخزن العرفان بانوامین اصفهانی» ، آینۀ پژوهش ، ش ۹۸ – ۹۹ .