تاریخ زندگانی حضرت خدیجه (س)

اشاره:

حضرت خدیجه (سلام الله علیها) اولین همسر پیامبر اسلام (صلی‌الله علیه و آله) و مادر گرامی حضرت فاطمه سلام الله علیها است. همچنین حضرت خدیجه اولین زنی بود که به نبوت پیامبر گرامی اسلام (صلی‌الله علیه و آله) ایمان آورد. در این نوشته به صورت مختصر به زندگینامه ان حضرت اشاره شده است.

حضرت خدیجه دختر خویلد بن اسد بن عبدالعزّی بن قصی بن كلاب از تیره بنی اسد قبیله قرشی مخزوم بود. نام مادر او فاطمه دختر زائده بن اصم بود.

از زندگی او تا قبل از ازدواج با پیامبر (صلی‌الله علیه و آله) خبرهای چندانی در دست نیست ولی همه اخبار حاكی از آن است كه وی زنی ثروتمند بود و در تجارت مكه نقش فعالی داشت. همچنین به پاكی و شرافت شهره بود از این رو او را طاهره می‌خواندند.(1)

خدیجه قبل از ازدواج با محمد(صلی‌الله علیه و آله) ابتدا با عتیق بن عائذ مخزومی ازدواج نمود و از او صاحب پسری به نام هند شد. پس از مرگ عتیق با مالك بن نباش تمیمی ازدواج كرد و از او نیز صاحب پسری به نام هند و دختری به نام هاله شد، برخی ازدواج با مالك (ابوهاله) را مقدم بر ازدواج با عتیق می‌دانند.(2)

حضرت خدیجه قبل از ازدواج با محمد(صلی‌الله علیه و آله) با توجه به ثروت فراوانی كه داشت با تأمین سرمایه تجاری بسیاری از مردم در سود تجارت آنان شریك می‌شد. در این میان با توجه به شهرت محمد(صلی‌الله علیه و آله) در دوره جوانی به امانتداری و صداقت، محمد (صلی‌الله علیه و آله) نیز در یك سفر تجاری با سرمایه خدیجه و به همراه غلامش میسره به تجارت شام رفت.

با اخباری كه خدیجه از طریق میسره در خصوص اخلاق و سیره محمد(صلی‌الله علیه و آله) در طول این سفر كسب كرد به ازدواج با او مشتاق شد(3)و اشتیاق خود را به این ازدواج توسط عمویش به اطلاع محمد(صلی‌الله علیه و آله) رساند(4) آن حضرت نیز به همراه حمزه(س) به خواستگاری خدیجه ـ كه در این زمان40 سال داشت ـ رفت. البته بنابر نقلی محمد(صلی‌الله علیه و آله) به نزد خویلد پدر خدیجه (س) رفت(5) و با جلب نظر او با خدیجه ازدواج نمود.

با شروع زندگی خدیجه در كنار محمد(صلی‌الله علیه و آله) زندگی او دچار تحوّل شد، زیرا از این پس در كنار شوهری بود كه حتی در میان قریش به پاكی و درستی معروف بود و همه به صداقت و حسن خلق او ایمان داشتند. پس خدیجه از این پس ثروت خود را در اختیار حضرت قرار داد تا آنها را در راه كمك به تهیدستان و مستمندان مصرف نماید.

با بعثت پیامبر (صلی‌الله علیه و آله) خدیجه (س) به عنوان اولین ایمان آورنده، آن حضرت را در تمام مراحل رسالت یاری نمود.(6) ابن اثیر به نقل از ابن اسحاق آورده است كه: خدیجه نخستین مسلمان بود پس خدا بدین امر بار اندوه رسولش را سبك كرد. وقتی پیامبر (صلی‌الله علیه و آله) با خدیجه راز دل می‌گفت، خدیجه از اندوه او می‌كاست و او را تصدیق می‌كرد و كار مردم را بر او آسان می‌كرد.(7) ابن حجَر آورده است كه از امتیازات خدیجه آن بود كه پیامبر (صلی‌الله علیه و آله) را همیشه گرامی می‌داشت و سخن او را قبل و بعد از بعثت تصدیق می‌كرد. خدیجه چون احساس كرد پیامبر (صلی‌الله علیه و آله) نسبت به زید بن حارثه تمایل خاصی دارد او را به حضرت بخشید.(8) نیز آمده است كه وقتی مسلمانان بنی هاشم در مكه مورد تحریم اقتصادی و اجتماعی مشركان قریش قرار گرفتند و در محله شعب ابی طالب جمع شدند تا در كنار هم مشكلات این تحریم را سپری نمایند، خدیجه تمامی اموال خود را در طول سه سال بین آنان انفاق كرد.(9)

عفیف كندی می‌گوید: در جاهلیت به مكه آمدم و چون خواستم برای خانواده ام عطر و لباس تهیه نمایم به نزد عباس بن عبدالمطلب رفتم به كعبه نگاه كردم كه دیدم جوانی به طرف كعبه آمد و رو به كعبه ایستاد، پس نوجوانی و زنی به دنبال او آمدند و در كنار و پشت او ایستادند و چون او به ركوع و سجود رفت آنان نیز چنین كردند، چون از عباس در خصوص آنها پرسیدم، گفت: محمد، علی و خدیجه هستند.(10)

هم چنین آمده است كه چون جبرئیل بر پیامبر (صلی‌الله علیه و آله) نازل شد و وضو گرفتن و نماز خواندن را به حضرت آموخت، پیامبر نیز به خدیجه آموخت پس خدیجه وضو گرفت و نماز خواند.(11)

تمام فرزندان پیامبر ـ غیر از ابراهیم ـ از خدیجه بودند.(12) برای خدیجه 4 دختر به نام‌های رقیه، زینب، ام كلثوم و فاطمه و یك پسر به نام قاسم و بنابر نقلی دو پسر به نام‌های قاسم و عبدالله نام برده‌اند.(13)

پس از آنكه محاصره مشركان علیه مسلمانان در اول سال دهم بعثت پایان یافت، خدیجه (س) كه مشقات فراوانی را متحمل شده بود در سن 65 سالگی مریض شد. پیامبر (صلی‌الله علیه و آله) در آخرین لحظات بر بستر خدیجه حاضر شد و او را به همنشینی با مریم دختر عمران، آسیه دختر مزاحم و كلثوم دختر موسی در بهشت بشارت داد.(14)

سرانجام آن حضرت در رمضان سال دهم وفات نمود، چند روز پس از آن ابوطالب نیز رحلت كرد. چون خبر رحلت ابوطالب نیز به پیامبر (صلی‌الله علیه و آله) رسید فرمود: دو مصیبت بر من در این ایام وارد شده است و من نمی‌دانم كه كدام یك از این دو برایم سخت تر است.(15)

از رسول خدا نقل شده كه حضرت جبرئیل نزد من آمد و گفت كه از سوی پروردگار و از سوی من به خدیجه سلام بده و او را به خانه ای از زبرجد در بهشت كه هیچ سر و صدا و رنجی در آن نیست بشارت بده.(16)

به همین خاطر پیامبر (صلی‌الله علیه و آله) : درباره مقام و شأن حضرت خدیجه می‌فرماید: بهترین زنان عالم مریم، آسیه، خدیجه و فاطمه است. خدیجه افضل زنان بهشت است. (17) وقتی مردم كافر بودند خدیجه به من ایمان آورد، وقتی مرا تكذیب می‌كردند او مرا تصدیق می‌كرد، وقتی مرا محروم كردند او مالش را در اختیار من قرار داد. (18)

پی نوشت:

1. ابن اثیر، اسدالغابه فی معرفه الصحابه، تهران، اسماعیلیان، ج 5، ص 434. ابن حجر، الاصابه فی تمییز الصحابه، تحقیق: عبدالموجود، بیروت: دارالكتب العملیه، اول 1415 هجری، ج 8، ص 99.
2. ابن اثیر، ج 5، ص 434.
3. ابن اثیر، ج 5، ص 435، ابن حجر، ج 8، ص 99.
4. ابن اثیر، ج 5. ص 435.
5. یعقوبی، تاریخ، نشر فرهنگ اهل بیت ـ علیه السّلام ـ، ج 2، ص 20 – 21.
6. ابن حجر،ج8،ص100. ابن اثیر،ج5، ص434 .
7. ابن اثیر،ج5، ص 437 .
8. ابن حجر،ج8، ص102 .
9. یعقوبی، ج2، ص31 .
10. ابن حجر، ج4، ص 425 .
11. یعقوبی، ج2، ص 23 .
12. یعقوبی، ج2، ص 84 ، ابن حجرج8، ص100 .
13. ابن حجر، ج8، ص 100، یعقوبی، ج2، ص 20 .
14. یعقوبی، ج2، ص 35.
15. ابن اثیر، ج5، ص 439 ، یعقوبی، ج2، ص 35 .
16. ابن حجر، ج8، ص 102 .
17. ابن اثیر، ج5، ص 438 .
18. ابن حجر، ج8، ص 103، ابن اثیر، ج5، ص 438 .

منبع: سایت اندیشه قم.