محل نزاع اصلی میان شیعه و اهل سنت در مسئله امامت چیست ؟

اعتقادی

زمان مطالعه : 3 دقیقه

توسط : رحمت الله ضیایی

0 نظر

شبهه اول

محل نزاع اصلی میان شیعه و اهل سنت در مسئله امامت چیست ؟

پاسخ :

تبیین محل نزاع میان فریقین از اهمیت فوق العاده ایی برخوردار است زیرا گاهی چیزی به عنوان محل نزاع مطرح می شود که حقیقتا محل نزاع نیست و یا اگر هست محل اصلی نزاع نیست برخی خیال می کنند که اختلاف میان شیعه و سنی در یک مسئله تاریخی است و آن اینکه آیا پیامبر برای بعد از خویش کسی را به عنوان جانشین خود جهت زمامداری و حکومت بر مردم تعیین کرده است یا نه و یا برخی خیال می کنند اختلاف اصلی در این است که آیا جامعه اسلامی پس از پیامبر نیاز به حاکم و خلیفه و امام دارد یا نه ؟ یا برخی خیال می کنند اختلاف میان شیعه و سنی یک اختلاف فقهی و فرعی است و آن اینکه آیا از جانب خداوند برای مردم حاکم که واجب الاطاعه باشد تعیین شده است یا نه ؟

به نظر میرسد هیچ کدام از این نظریات پذیرفتنی نیست اختلاف شیعه و سنی یک اختلاف تاریخی و فقهی و یا در نیازمندی جامعه اسلامی به حاکم و امام نیست بلکه اختلاف در یک مسئله مهم کلامی و اعتقادی است و آن این است که آیا پس از پیامبر مناصب و اختیارات و مسئولیت های او باید ادامه پیدا کند یا نه . آیا جامعه اسلامی پس از ایشان همانند زمان خودشان نیاز به مرجعیت دینی و حجت الهی و ولایت آسمانی دارد یا نه ؟ شیعه به این سوال پاسخ مثبت می دهد و اهل سنت پاسخ منفی .

بر این اساس شیعه معتقد است که امام و خلیفه پس از پیامبر باید همانند پیامبر دارای سه ویژگی اصلی یعنی علم غیبی لدنی و عصمت الهی و تعیین از جانب خدا و رسول خدا باشد اما اهل سنت به این سه ویژگی اعتقاد ندارد آنها حد اکثر به عدالت خلیفه و انتخاب مردم (بیعت) عقیده دارند

پیامبر اکرم علاوه بر منصب نبوت و رسالت و منصب تعلیم و تبیین احکام الهی منصب الهی دیگری به عنوان فرمانروایی جامعه اسلامی نیز داشتند که منصب های فرعی قضاوت و فرماندهی نظامی و … از آن اشتقاق می یافت و همان گونه که دین اسلام علاوه بر وظائف عبادی و اخلاقی دارای احکام سیاسی و اقتصادی وحقوقی و … بود پیامبر اسلام هم علاوه بر وظائف تعلیم و تربیت و تبلیغ از طرف خدای متعال عهده دار اجرای احکام و قوانین الهی و دارای همه مقامات حکومتی بودند .

بدیهی است دینی که ادعای رهبری همه جوامع بشری تا پایان جهان را دارد نمی تواند نسبت به اینگونه مسائل بی تفاوت باشد و جامعه ایی که بر اساس این دین بوجود می آید نمی تواند فاقد چنین مناصب سیاسی و حکومتی باشد مناصبی تحت عنوان ” امامت ” مندرج می شود

اما سخن در این است که بعد از رحلت پیامبر چه کسی باید عهده دار این مقام شود ؟ و آن را از چه کسی دریافت کند ؟

آیا همان گونه که خدای متعال این منصب را به پیامبر عطا فرمود به کسان دیگری نیز داده است و تصدی این مقام تنها در سایه نصب الهی مشروعیت می یابد یا اعطاء این مقام از طرف خدای متعال اختصاص به پیامبر اکرم داشته و بعد از آن حضرت مردم هستند که می توانند امامی برای خودشان برگزینند و او را فرمانروای خودشان قرار دهند ؟ و این درست همان نقطه اصلی اختلاف میان شیعه و سنی است[۱]

جالب اینجاست که برخی از فقهای بزرگ اهل سنت مانند احمد بن حنبل در لزوم اطاعت از زمامدار و حاکم دو شرط عدالت و بیعت را هم لازم نمی شمارند و معتقدند هر کسی به هر شیوه ایی به حکومت رسید اطاعت از او واجب است .

بسیاری از فقهای اهل سنت هر حاکمی را اولی الامر و واجب الاطاعه میدانند (۱)

از این گذشته ما معتقدیم که شرط بیعت و انتخاب مردم هم در مورد خلفاء سه گانه تحقق پیدا نکرد .

نسبت به عمر و عثمان بسیار روشن است زیرا عمر به اعتراف علمای اهل سنت با نصب و تعیین و وصیت ابوبکر به خلافت رسید و عثمان نیز به وسیله شورای شش نفره که عمر آنها را تعیین کرد آن هم با یک سوم آراء این شورا به خلافت رسید .

درباره ابوبکر نیز :

اولا اجماع و بیعتی در کار نبود زیرا اولا بسیاری از صحابه بزرگ پیامبر مانند حضرت علی علیه السلام و سلمان و ابوذر و عمار و مقداد و حتی بعضی از کسانی که در سقیفه حاضر بودند به خلافت ابوبکر رضایت ندادند . سعد بن عباده تا آخر عمر با ابوبکر بیعت نکرد و مخفیانه ترور شد و به نام قتیل الجن معروف شد .

ثانیا انتخاب ابوبکر در سقیفه بدون اطلاع از صحابه و مسلمانان دیگر صورت در حالی که مسلمانان مشغول تجهیز بدن مطهر پیامبر بودند این کار به صورت عجولانه و در یک جمع محدود انجام شد و ثالثا بر فرض ایکه مسلمانان مدینه با ابوبکر بیعت کرده باشند مسلمانان نقاط دیگر مانند طائف و مکه و … از این امر بی اطلاع بودند.[۲]