آیا سجده بر مهر مساوی با مهرپرستی نیست؟

شبهه:

وهابی ها و اهل سنت به شیعه اتهام مهر پرستی می زنند به این معنا که شیعان به بهانه سجده بر مهر در حقیقت مهر را که از خاک کربلا می سازند می پرستند.یدر حقیقت آنان می گویند شیعیان مهر پرست هستند و مهررا عبادت می کنند.

پاسخ:

بین سجده بر مهر و پرستش مهر فرق وجود دارد به عبارت دیگر بین چیزی که برآن سجده انجام می گیر و بین کسی که برای آن سجده انجام می گیرد تفاوت بسیار است. این مطلب به قدری واضح است که خود آنان هم می دانند شیعیان مهر پرست نیستند اما  متأسفانه وهابی‌ها فقط به دنبال این هستند که با کوچکترین بهانه مشرک بودن شیعیان را در میان مردم القا کنند؛ اگر قرار باشد که سجده بر مهر شرک باشد، قطعاً سجده بر فرش، عمامه، لباس، سجاده و… نیز شرک خواهد بود. اگر نعوذ بالله شیعیان مهری را که از پاک‌ترین مکان‌های روی زمین تهیه کرده‌اند، عبادت می‌کنند، وهابی‌ها فرش و سجاده را عبادت می‌کنند. چه فرقی است بین سجده بر مهر و سجده بر فرش؟

شیعیان به دلیل احادیث نبوی سجده نماز را فقط بر زمین و چیزی که از اجزای زمین باشد و پوشیدنی و خوردنی و از سنگهای قیمت بها و فلز نباشد صحیح می داند.شیعه و سنی اتفاق دارند که رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم بر زمین سجده می‌کرده و می‌فرموده است: أُعْطِیتُ خَمْسًا لَمْ یُعْطَهُنَّ أَحَدٌ قَبْلِی: نُصِرْتُ بِالرُّعْبِ مَسِیرَهَ شَهْرٍ، وَجُعِلَتْ لِی الأَرْضُ مَسْجِدًا وَطَهُورًا؛ خداوند، زمین را برای من هم سجده گاه قرار داده است و هم محل تیمم.[۱] لذا شیعیان به تاسى از پیغمبر خود که سجده بر زمین را واجب مى دانند، بر زمین سجده مى کنند.

به دلیل آن که اغلب خانه ها، منازل و مساجد، مفروش مى باشد و دسترسى به زمین آسان نیست و از طرفى جمع کردن فرش ها در وقت نماز ممکن و مقدور نمى باشد، لذا شیعیان قطعاتى از زمین و خاک پاک را که مهر یا تربت نامیده مى شود با خود همراه دارند تا براى سجده کردن به زحمت نیفتند.

بنابراین شیعیان همواره مهرى را به نیت قطعه اى از زمین همراه دارند تا بتوانند مطابق دستور قرآن مجید سجده نمایند. این قطعه از زمین، آن طور که مغرضان بر ضد شیعیان تبلیغ مى کنند به نیت بت نمى باشد.چون شیعه در مقابل این تکه خاک نماز نمی خواند بلکه در پیشگاه خداوند، پیشانی روی یک قطعه زمین پاک می گذارد، یعنی همان چیزی که قرآن وسنت صحیح دستور داده است.

سجده بر تربت کربلا

اخبارى از اهل بیت طهارت رسیده است که سجده بر تربت پاک حسین که به خاک کربلا معروف است، موجب فضیلت بیشتر و ثواب زیادتر مى شود. بدیهى است که سجده بر تربت کربلا مستحب است و واجب نیست.

حاکم نیشابوری در المستدرک، می‌نویسد:

 أَخْبَرَنَا أَبُو عَبْدِ اللَّهِ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ الْجَوْهَرِیُّ بِبَغْدَادَ، ثنا أَبُو الْأَحْوَصِ مُحَمَّدُ بْنُ الْهَیْثَمِ الْقَاضِی، ثنا مُحَمَّدُ بْنُ مُصْعَبٍ، ثنا الْأَوْزَاعِیُّ، عَنْ أَبِی عَمَّارٍ شَدَّادُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ، عَنْ أُمِّ الْفَضْلِ بِنْتِ الْحَارِثِ، أَنَّهَا دَخَلَتْ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ فَقَالَتْ: یَا رَسُولَ اللَّهِ، إِنِّی رَأَیْتُ حُلْمًا مُنْکَرًا اللَّیْلَهَ، قَالَ: «مَا هُوَ؟» قَالَتْ: إِنَّهُ شَدِیدٌ، قَالَ: «مَا هُوَ؟» قَالَتْ: رَأَیْتُ کَأَنَّ قِطْعَهً مِنْ جَسَدِکَ قُطِعَتْ وَوُضِعَتْ فِی حِجْرِی، فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ: «رَأَیْتِ خَیْرًا، تَلِدُ فَاطِمَهُ إِنْ شَاءَ اللَّهُ غُلَامًا، فَیَکُونُ فِی حِجْرِکِ» فَوَلَدَتْ فَاطِمَهُ الْحُسَیْنَ فَکَانَ فِی حِجْرِی کَمَا قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ، فَدَخَلْتُ یَوْمًا إِلَى رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ فَوَضَعْتُهُ فِی حِجْرِهِ، ثُمَّ حَانَتْ مِنِّی الْتِفَاتَهٌ، فَإِذَا عَیْنَا رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ تُهْرِیقَانِ مِنَ الدُّمُوعِ، قَالَتْ: فَقُلْتُ: یَا نَبِیَّ اللَّهِ، بِأَبِی أَنْتَ وَأُمِّی مَا لَکَ؟ قَالَ: «أَتَانِی جِبْرِیلُ عَلَیْهِ الصَّلَاهُ وَالسَّلَامُ، فَأَخْبَرَنِی أَنَّ أُمَّتِی سَتَقْتُلُ ابْنِی هَذَا» فَقُلْتُ: هَذَا؟ فَقَالَ: «نَعَمْ، وَأَتَانِی بِتُرْبَهٍ مِنْ تُرْبَتِهِ حَمْرَاءَ» هَذَا حَدِیثٌ صَحِیحٌ عَلَى شَرْطِ الشَّیْخَیْنِ، وَلَمْ یُخَرِّجَاهُ “[۲]

ام الفضل دختر حارث محضر رسول الله(صلی الله علیه واله) رسید وعرض کرد: دیشب خواب بدی دیدم، فرمود: چگونه بود ؟ گفت: خیلی بد بود، فرمود: برایم نقل کن. عرض کرد: درخواب دیدم قطعه ای از گوشت بدنت جدا شد و بر دامن من گذاشته شد. فرمود: تو خواب خوبی دیده ای، به امید خداوند فاطمه صاحب فرزندی می شود که تو او را بردامن و آغوشت می‌گیری. ام الفضل می گوید: فاطمه حسین را بدنیا آورد که من او را بردامنم می گذاشتم همانگونه که پیامبر فرموده بود. روزی محضرش رسیدم و حسین را بر زانوانش قرار دادم، نگاهی به او نمود، دیدم چشمانش پر از اشک است، گفتم: پدر و مادرم به فدایت چه شده است ؟ فرمود: جبرئیل نزد من آمد و به من خیر داد که افرادی از امتم این فرزندم را خواهند کشت، سپس خاکی سرخرنگ از محل شهادت حسین به من داد.

 روایات فراوانی از طریق خاصه و عامه نقل شده است که رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم تربت امام حسین علیه السلام را استشمام کرده و آن را می‌بوسید:

 أَخْبَرْنَاهُ أَبُو الْحُسَیْنِ عَلِیُّ بْنُ عَبْدِ الرَّحْمَنِ الشَّیْبَانِیُّ بِالْکُوفَهِ، ثَنَا أَحْمَدُ بْنُ حَازِمٍ الْغِفَارِیُّ، ثَنَا خَالِدُ بْنُ مَخْلَدٍ الْقَطَوَانِیُّ، قَالَ: حَدَّثَنِی مُوسَى بْنُ یَعْقُوبَ الزَّمْعِیُّ، أَخْبَرَنِی هَاشِمُ بْنُ هَاشِمِ بْنِ عُتْبَهَ بْنِ أَبِی وَقَّاصٍ، عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ وَهْبِ بْنِ زَمْعَهَ، قَالَ: أَخْبَرَتْنِی أُمُّ سَلَمَهَ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهَا، أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ اضْطَجَعَ ذَاتَ لَیْلَهٍ لِلنَّوْمِ فَاسْتَیْقَظَ وَهُوَ حَائِرٌ، ثُمَّ اضْطَجَعَ فَرَقَدَ، ثُمَّ اسْتَیْقَظَ وَهُوَ حَائِرٌ، دُونَ مَا رَأَیْتُ بِهِ الْمَرَّهَ الْأُولَى، ثُمَّ اضْطَجَعَ فَاسْتَیْقَظَ وَفِی یَدِهِ تُرْبَهٌ حَمْرَاءُ یُقَبِّلُهَا، فَقُلْتُ: مَا هَذِهِ التُّرْبَهُ یَا رَسُولَ اللَّهِ؟ قَالَ: ” أَخْبَرَنِی جِبْرِیلُ عَلَیْهِ الصَّلَاهُ وَالسَّلَامُ أَنَّ هَذَا یُقْتَلُ بِأَرْضِ الْعِرَاقِ – لِلْحُسَیْنِ – فَقُلْتُ لِجِبْرِیلَ: أَرِنِی تُرْبَهَ الْأَرْضِ الَّتِی یُقْتَلُ بِهَا فَهَذِهِ تُرْبَتُهَا «هَذَا حَدِیثٌ صَحِیحٌ عَلَى شَرْطِ الشَّیْخَیْنِ، وَلَمْ یُخْرِجَاهُ» هذ حدیث صحیح على شرط الشیخین ولم یخرجاه.[۳]

ام السلمه گوید:

در یکی از شب ها رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم ) مشغول استراحت بود ناگهان نگران و مضطرب از جایش حرکت کرد، سپس نشست و دراز کشید که باز هم از جایش با ناراحتی حرکت کرد که از دفعه قبل شدیدتر بود، باز هم دراز کشید در حالی که خاکی سرخرنگ در دستهایش بود و آن می بوسید، گفتم: این خاک چیست ؟ فرمود: جبرئیل به من خبر داد که بر این خاک حسین مرا می کشند، از او درخواست کردم تا آن خاک را به من نشان دهد، جبرئیل این خاک را برایم آورد.

بر این اساس، اعتقاد شیعیان که گرفته از نص قرآن و سنت پیامبر و توضیحات ائمه معصومین (عترت پیامبر و ثقل اصغر) است، سجده بر وجه الارض است، یعنى خود زمین و هرچه مصداق زمین باشد، مانند سنگ بشرط آن که نظیر طلا و نقره (و سایر فلزات و سنگهاى قیمتى) معدنى نباشد و چیزهایى که از زمین مى روید، (بشرط آن که خوراکى و پوشاکى نظیر پنبه نباشد). لذا لازم است سجده بر خاک کند و فرش و آسفالت (قیر) و نظایر آن ها چون از مواد معدنى است نمى توان بر آن سجده کرد.

سجده بر خاک کربلا (با حکمت هایى که ائمه فرموده اند) فضیلت بیشترى دارد، چون شهادت امام حسین نمونه کامل بندگى است ودر کربلا سر به خاک بندگى نهاد و در این راه خون او بر زمین ریخته شد. لذا سجده بر خاک کربلا نه تنها شرک نیست، بلکه توحید کامل است و سجده براى امام حسین نیست، سجده بر بهترین خاک است براى خدا.

اگر سجده بر تربت امام حسین شرک باشد، سجده ملائکه بر خاک آدم هم شرک است. در حالى که خداوند هرگز دستور به شرک نمى دهد، بلکه به توحید کامل دستور مى دهد. شیطان که ظرفیت توحید کامل را نداشت، سجده نکرد. لذا سجده ما، سجده بر خاک کامل ترین خلیفه خدا در زمان خود و به امر خدا و براى خدا است.

پی نوشت:

[۱]. صحیح البخاری ج۱ ص۷۴ المؤلف: محمد بن إسماعیل أبو عبدالله البخاری الجعفی، المحقق: محمد زهیر بن ناصر الناصر، الناشر: دار طوق النجاه، الطبعه: الأولى، ۱۴۲۲هـ، عدد الأجزاء: ۹.

[۲]. المستدرک على الصحیحین ج۳ ص۱۹۴ المؤلف: أبو عبد الله الحاکم محمد بن عبد الله بن محمد بن حمدویه بن نُعیم بن الحکم الضبی الطهمانی النیسابوری المعروف بابن البیع (المتوفى: ۴۰۵هـ)، تحقیق: مصطفى عبد القادر عطا، الناشر: دار الکتب العلمیه – بیروت، الطبعه: الأولى، ۱۴۱۱ – ۱۹۹۰، عدد الأجزاء: ۴.

[۳]. المستدرک على الصحیحین ج۴ ص۴۴۰ المؤلف: أبو عبد الله الحاکم محمد بن عبد الله بن محمد بن حمدویه بن نُعیم بن الحکم الضبی الطهمانی النیسابوری المعروف بابن البیع (المتوفى: ۴۰۵هـ)، تحقیق: مصطفى عبد القادر عطا، الناشر: دار الکتب العلمیه – بیروت، الطبعه: الأولى، ۱۴۱۱ – ۱۹۹۰، عدد الأجزاء: ۴.