آداب روز اول ماه مبارک رمضان

براى روز اوّل ماه رمضان اعمالى به شرح زیر نقل شده است:
۱ـ غسل کند.۱
۲ـ خود را خوشبو سازد.۳ـ دو رکعت نماز بگزارد و در رکعت اوّل سوره حمد و سوره انّا فتحنا و در رکعت دوم حمد و هر سوره اى که خواست، بخواند. در روایتى آمده است هر کس این نماز را بخواند خداوند بدى ها را در آن سال از وى دفع کند و تا سال آینده در پناه حمایت خدا باشد.۲
۴ـ دو رکعت نماز اوّل ماه را (که در مفاتیح آمده است) بجا آورد و صدقه بپردازد.
۵ـ بعد از طلوع فجر این دعا را بخواند:
اَللّهُمَّ قَدْ حَضَرَ شَهْرُ رَمَضانَ، وَقَدِ افْتَرَضْتَ عَلَیْنا صِیامَهُ، وَاَنْزَلْتَ فیهِ
خدایا ماه رمضان آمد و تو روزه آن را بر ما واجب کرده اى و نازل فرموده اى در آن
الْقُرآنَ، هُدىً لِلنّاسِ وَبَیِّنات مِنَ الْهُدى وَالْفُرْقانِ، اَللّهُمَّ اَعِنّا عَلى
قرآن را که راهنماى مردم و حجتهایى از هدایت و تمیز (میان حق و باطل) است خدایا کمک ده ما را بر گرفتن
صِیامِهِ، وَتَقَبَّلْهُ مِنّا، وَتَسَلَّمْهُ مِنّا، وَسَلِّمْهُ لَنا فى یُسْر مِنْکَ وَعافِیَه، اِنَّکَ
روزه اش و آن را از ما بپذیر و بخوبى از ما دریافتش کن و سالمش گردان براى ما در آسودگى و عافیت خودت که همانا تو
عَلى کُلِّ شَىْء قَدیرٌ. بر هر چیز توانائى.۳
۶ـ علاّمه مجلسى در «زادالمعاد» فرموده است: «شیخ کلینى» و «شیخ طوسى» و دیگران به سند صحیح روایت کرده اند که حضرت امام موسى کاظم(علیه السلام) فرمود: در روز اوّل ماه مبارک رمضان این دعا را بخوان و فرمود: هر کس این دعا را از براى رضاى خدا و بدون شائبه اغراض فاسد و ریا، بخواند، در آن سال فتنه و گمراهى به او نرسد و آفتى که به دین، یا بدن او ضرر رساند، متوجّه او نخواهد شد و خداوند متعال او را از شرّ بلاهاى آن سال حفظ کند، و آن دعا این است:
اَللّـهُمَّ اِنّى اَسْئَلُکَ بِاسْمِکَ الَّذى دانَ لَهُ کُلُّ شَىْء، وَبِرَحْمَتِکَ الَّتى
خدایا من از تو خواهم به حق آن نامت که گردن نهاد در برابرش هر چیز و بدان رحمتت که
وَسِعَتْ کُلَّ شَىْء، وَبِعَظَمَتِکَ الَّتى تَواضَعَ لَها کُلُّ شَىْء، وَبِعِزَّتِکَ الَّتى
فراگرفت هر چیز را و بدان بزرگیت که فروتن شد در برابرش هر چیز و بدان عزتت که
قَهَرْتَ کُلَّ شَىْء، وَبِقُوَّتِکَ الَّتى خَضَعَ لَها کُلُّ شَىْء، وَبِجَبَرُوتِکَ الَّتى
مقهور کرد هر چیز را و بدان نیرویت که خاضع شد در برابرش هر چیز و به جبروتت که
غَلَبَتْ کُلَّ شَىْء، وَبِعِلْمِکَ الَّذى اَحاطَ بِکُلِّ شَىْء، یا نُورُ یا قُدُّوسُ، یا
غالب آمد بر هر چیزو بدانشت که هر چیز را احاطه کرده اى نور و اى منزه از هر عیب اى
اَوَّلَ قَبْلَ کُلِّ شَىْء، وَ باقِىَ بَعْدَ کُلِّ شَىْء، یااَللهُ یارَحْمنُ، صَلِّ عَلى
نخست پیش از هر چیز و باقى پس از هر چیز اى بخشاینده درود فرست بر
مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد، وَاغْفِرْ لِىَ الذُّنُوبَ الَّتى تُغَیِّرُ النِّعَمَ، وَاغْفِرْ لِىَ الذُّنُوبَ
محمّد و آل محمّد و بیامرز از من گناهانى را که نعمتها را تغییر دهد و بیامرز از من گناهانى را
الَّتى تُنْزِلُ النِّقَمَ، وَاغْفِرْلِىَ الذُّنُوبَ الَّتى تَقْطَعُ الرَّجآءَ، وَاغْفِرْ لِىَ الذُّنُوبَ
که رنج و عذاب فرو ریزد و بیامرز از من گناهانى را که امید را قطع کند و بیامرز از من گناهانى را
الَّتى تُدیلُ الاَْعْدآءَ، وَاغْفِرْ لِىَ الذُّنُوبَ الَّتى تَرُدُّ الدُّعآءَ، وَاغْفِرْ لِىَ
که دشمنان را چیره کند و بیامرز از من گناهانى را که دعا را باز گرداند و بیامرز از من
الذُّنُوبَ الَّتى یُسْتَحَقُّ بِها نُزُولُ الْبَلاءِ، وَاغْفِرْ لِىَ الذُّنُوبَ الَّتى تَحْبِسُ
گناهانى که مردم را مستحق نزول بلا گرداند و بیامرز از من گناهانى را که
غَیْثَ السَّمآءِ، وَاغْفِرْ لِىَ الذُّنُوبَ الَّتى تَکْشِفُ الْغِطآءَ، وَاغْفِرْلِىَ الذُّنُوبَ
باران آسمان را جلوگیرى کند و بیامرز از من گناهانى را که پرده را بالا زند و بیامرز از من گناهانى را
الَّتى تُعَجِّلُ الْفَنآءَ، وَاغْفِرْ لِىَ الذُّنُوبَ الَّتى تُورِثُ النَّدَمَ، وَاغْفِرْ لِىَ
که در نابودى شتاب کند و بیامرز از من گناهانى را که پشیمانى آرد و بیامرز از من گناهانى را که
الذُّنُوبَ الَّتى تَهْتِکُ الْعِصَمَ، وَاَلْبِسْنى دِرْعَکَ الْحَصینَهَ الَّتى لا تُرامُ،
پرده ها را بدرد و زره محکمت را که پاره شدنى نیست بر من بپوشان
وَعافِنى مِنْ شَرِّ ما اُحاذِرُ بِاللَّیْلِ وَالنَّهارِ فى مُسْتَقْبَلِ سَنَتى هذِهِ، اَللّـهُمَّ
و سلامتم بدار از شر آنچه حذر مى کنم از آن در شب و روز در روزهاى آینده امسال من خدایا
رَبَّ السَّمواتِ السَّبْعِ، وَرَبَّ الاَْرَضینَ السَّبْعِ، وَما فیهِنَّ وَما بَیْنَهُنَّ،
اى پروردگار آسمانهاى هفتگانه و اى پروردگار زمینهاى هفتگانه و آنچه در آنها و آنچه مابین آنهاست
وَرَبَّ الْعَرْشِ الْعَظیمِ، وَ رَبَّ السَّبْعِ الْمَثانى، وَالْقُرْآنِ الْعَظیمِ، وَرَبَّ
و اى پروردگار عرش عظیم و پروردگار هفت آیه (یعنى سوره حمد یا هفت سوره) و قرآن بزرگ و پروردگار
اِسْرافیلَ وَمیکآئیلَ وَجَبْرَئیلَ، وَرَبَّ مُحَمَّد صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَآلِهِ، سَیِّدِ
اسرافیل و میکائیل و جبرئیل و پروردگار محمّد صلى الله علیه و آله آقاى
الْمُرْسَلینَ، وَخاتَمِ النَّبِیّینَ، اَسْئَلُکَ بِکَ وَبِما سَمَّیْتَ بِهِ نَفْسَکَ، یا عَظیمُ
رسولان و خاتم پیمبران از تو خواهم به حق خودت و به حق آنچه خود را بدان نام نهاده اى اى خداى بزرگ
اَنْتَ الَّذى تَمُنُّ بِالْعَظیمِ، وَتَدْفَعُ کُلَّ مَحْذُور، وَتُعْطى کُلَّ جَزِیل،
تویى که به نعمت عظیم منّت نهى و هر محذور را دفع کنى و هر عطاى شایانى را تو عطا کنى
وَتُضاعِفُ الْحَسَناتِ بِالْقَلیلِ وَبِالْکَثیرِ، وَتَفْعَلُ ما تَشآءُ یا قَدیرُ، یا اَللهُ یا
و دو چندان کنى کارهاى نیک را به کم و زیادو مى کنى هر کارى را بخواهى اى توانا اى خدا اى
رَحْمنُ، صَلِّ عَلى مُحَمَّد وَاَهْلِ بَیْتِهِ، وَاَلْبِسْنى فى مُسْتَقْبَلِ سَنَتى هذِهِ
بخشاینده درود فرست بر محمّد و خاندانش و بپوشان بر من در آینده این سال
سِتْرَکَ، وَنَضِّرْ وَجْهى بِنُورِکَ، وَاَحِبَّنى بِمَحبَّتِکَ، وَبَلِّغْنى رِضْوانَکَ
پرده خویش را و چهره ام را به نور خویش منور گردان و به محبت خویش دوستم بدار و مرا به مقام خشنودى خود
وَشَریفَ کَرامَتِکَ، وَجَسیمَ عَطِیَّتِکَ، وَاَعْطِنى مِنْ خَیْرِ ما عِنْدَکَ، وَمِنْ
و بزرگوارى شریفت و عطاى بزرگت نائل گردان و عطا کن به من از
خَیْرِ ما اَنْتَ مُعْطیهِ اَحَداً مِنْ خَلْقِکَ، وَاَلْبِسْنى مَعَ ذلِکَ عافِیَتَکَ، یا
بهترین چیزى که نزد توست و از بهتر چیزى که عطا مى کنى بر یکى از خلق خویش و با آنها لباس عافیتت را هم بر من بپوشان اى
مَوْضِعَ کُلِّ شَکْوى، وَیا شاهِدَ کُلِّ نَجْوى، وَیا عالِمَ کُلِّ خَفِیَّه، وَیا دافِعَ
مرجع هر شکایت و اى گواه بر هر راز و اى داناى هر پنهان و اى جلوگیرنده
ما تَشآءُ مِنْ بَلِیَّه، یا کَریمَ الْعَفْوِ، یا حَسَنَ التَّجاوُزِ، تَوَفَّنى عَلى مِلَّهِ
از هر بلا که خواهى اى بزرگوار گذشت اى نیکو درگذر بمیران مرا بر کیش
اِبْراهیمَ وَفِطْرَتِهِ، وَعَلى دینِ مُحَمَّد صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ و آلِهِ وَسُنَّتِهِ، وَعَلى
ابراهیم و فطرت او و بر دین محمّد صلى الله علیه و آله و طریقه اش و بر
خَیْرِ الْوَفاهِ، فَتَوَفَّنى مُوالِیاً لاَِوْلِیآئِکَ، وَمُعادِیاً لاَِعْدآئِکَ، اَللّـهُمَّ
بهترین مردنها پس بمیرانم در آن حال که دوست دار دوستانت و دشمن دشمنانت باشم خدایا
وَجَنِّبْنى فى هذِهِ السَّنَهِ کُلَّ عَمَل اَوْ قَوْل اَوْ فِعْل یُباعِدُنى مِنْکَ،
و مرا در این سال از هر کارى یا گفتارى یا عملى که مرا از تو دور کند
وَاجْلُبْنى اِلَى کُلِّ عَمَل اَوْ قَوْل اَوْ فِعْل یُقَرِّبُنى مِنْکَ فى هذِهِ السَّنَهِ، یا
دورم بدار و بسوى کار یا گفتار یا عملى که مرا در این سال به تو نزدیک سازد بکشانم اى
اَرْحَمَ الرّاحِمینَ، وَامْنَعْنى مِنْ کُلِّ عَمَل اَوْ قَوْل اَوْ فِعْل یَکُونُ مِنّى
مهربانترین مهربانان و بازم دار از هر کارى یا گفتارى یا کردارى که از من سر زند
اَخافُ ضَرَرَ عاقِبَتِهِ، وَاَخافُ مَقْتَکَ اِیّاىَ عَلَیْهِ حِذارَ اَنْ تَصْرِفَ وَجْهَکَ
و از سرانجام زیان آورش بیمناک باشم و از خشمت بخاطر آن بر خویش بترسم، بترسم از این که توجه
الْکَریمَ عَنّى، فَاَسْتَوجِبَ بِهِ نَقْصاً مِنْ حَظٍّ لى عِنْدَکَ، یا رَؤُفُ یا رَحیمُ،
کریمانه ات را از من بگردانى و بدان جهت مستوجب نقصانى از بهره اى که پیش تو دارم گردم اى با عطوفت اى مهربان
اَللّـهُمَّ اجْعَلْنى فى مُسْتَقْبَلِ سَنَتى هذِهِ فى حِفْظِکَ، وَ فى جِوارِکَ وَفى
خدایا در آینده امسال مرا در حفظ و پناه
کَنَفِکَ، وَجَلِّلْنى سِتْرَ عافِیَتِکَ، وَهَبْ لى کَرامَتَکَ، عَزَّ جارُکَ، وَجَلَّ
و کنف خودت قرارم ده و پرده عافیت خود را بر من بپوشان و از بزرگوارى خویش بر من ببخش عزیز است پناهنده به تو و والاست
ثَنآؤُکَ، وَلا اِلـهَ غَیْرُکَ، اَللّـهُمَّ اجْعَلْنى تابِعاً لِصالِحى مَنْ مَضى مِنْ
ستایشت و معبودى جز تو نیست خدایا مرا پیرو شایستگان از اولیاى گذشته ات قرارم ده
اَوْلِیآئِکَ، وَاَلْحِقْنى بِهِمْ، وَاجْعَلْنى مُسَلِّماً لِمَنْ قالَ بِالصِّدْقِ عَلَیْکَ مِنْهُمْ،
و بدانها ملحقم کن و چنانم کن که براى آنان که از جانب تو به حقیقت سخن گفتند تسلیم باشم
وَاَعُوذُ بِکَ اللّـهُمَّ اَنْ تُحیطَ بى خَطیئَتى، وَظُلْمى وَاِسْرافى عَلى نَفْسى،
و پناه مى برم به تو خدایا از این که فرا گیردم خطا و ستم و زیاده رویم بر خویشتن
وَاتِّباعى لِهَواىَ، وَ اشْتِغالى بِشَهَواتى، فَیَحُولُ ذلِکَ بَیْنى وَبَیْنَ رَحْمَتِکَ
و پیرویم از هواى نفس و سرگرمیم به شهوات و در نتیجه آنها میان من و رحمت
وَرِضْوانِکَ، فَاَکُونُ مَنْسِیّاً عِنْدَکَ، مُتَعَرِّضاً لِسَخَطِکَ وَنِقْمَتِکَ، اَللّـهُمَّ
و خشنودى تو حائل گردد و کار بدانجا کشد که فراموش درگاهت شوم و بدانچه موجب خشم و عقوبت توست دست زنم خدایا
وَفِّقْنى لِکُلِّ عَمَل صالِـح تَرْضى بِهِ عَنّى، وَقَرِّبْنى اِلَیْکَ زُلْفى، اَللّهُمَّ کَما
موفقم بدار براى هر عمل شایسته اى که به وسیله آن از من خشنود شوى و مرا به مقام قرب خویش نزدیک کن خدایا چنانچه
کَفَیْتَ نَبِیَّکَ مُحَمَّداً صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ هَوْلَ عَدُوِّهِ، وَفَرَّجْتَ هَمَّهُ،
هراس دشمن را از پیامبرت محمّد صلى الله علیه و آله کفایت فرمودى و اندوهش را برطرف کردى
وَکَشَفْتَ غَمَّهُ، وَصَدَقْتَهُ وَعْدَکَ، وَاَنْجَزْتَ لَهُ عَهْدَکَ، اَللّهُمَّ فَبِذلِکَ
و غمش را زدودى و به وعده ات درباره اش وفا کردى و پیمانت را با او به پایان رساندى خدایا به همان
فَاکْفِنى هَوْلَ هذِهِ السَّنَهِ، وَآفاتِها وَاَسْقامَها، وَفِتْنَتَها وَشُرُورَها
ترتیب هراس این سال و آفات و امراض و بلاها و شرور
وَاَحْزانَها، وَضیقَ الْمَعاشِ فیها، وَبَلِّغْنى بِرَحْمَتِکَ کَمالَ الْعافِیَهِ، بِتَمامِ
و اندوهها و تنگى و فشار زندگى را از من دور فرما و به رحمت خویش برسان مرا به کمال عافیت بوسیله
دَوامِ النِّعْمَهِ عِنْدى اِلى مُنْتَهى اَجَلى، اَسْئَلُکَ سُؤالَ مَنْ اَسآءَ وَظَلَمَ،
ادامه نعمتت که پیش من دارى تا پایان عمرم، و از تو خواهم خواستن کسى که گناه کرده و بر خویش ستم کرده
وَاسْتَکانَ وَاعْتَرَفَ، وَاَسْئَلُکَ اَنْ تَغْفِرَ لى ما مَضى مِنَ الذُّنُوبِ الَّتى
و به حال بیچارگى افتاده و به گناه خویش معترف است از تو خواهم که بیامرزى گناهان گذشته مرا آنها را که
حَصَرَتْها حَفَظَتُکَ، وَاَحْصَتْها کِرامُ مَلائِکَتِکَ عَلَىَّ، وَاَنْ تَعْصِمَنى اِلـهى
نگهبانانت ثبت کرده و فرشتگان بزرگوارت شماره کرده اند و نگاهم دارى خدایا
مِنَ الذُّنُوبِ فیما بَقِىَ مِنْ عُمْرى اِلى مُنْتَهى اَجَلى، یا اَللهُ یا رَحْمنُ یا
از گناهان در آینده عمرم تا پایان عمرم اى خدا اى بخشاینده اى
رَحیمُ، صَلِّ عَلَى مُحمَّد وَآلِ مُحَمَّد وَاَهْلِ بَیْتِ مُحَمَّد، وَ اتِنى کُلَّ ما
مهربان درود فرست برمحمّد و آل محمّد و خاندان محمّد و بده به من همه آنچه را از
سَئَلْتُکَ وَرَغِبْتُ اِلَیْکَ فیهِ، فَاِنَّکَ اَمَرْتَنى بِالدُّعاءِ، وَتَکَفَّلْتَ لى بِالاِْجابَهِ،
تو خواستم و درباره اش مشتاقانه به درگاهت آمدم زیرا تو خود دستور دعایم دادى و اجابت آن را نیز برایم به عهده گرفتى
یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ.
اى مهربانترین مهربانان.
مناسب است این دعا در اوّل سال قمرى، و اوّل سال شمسى نیز به قصد قربت مطلقه خوانده شود.

پی نوشت ها

۱.اقبال، صفحه ۸۶.
۲. همان مدرک.
۳. همان مدرک، صفحه ۸۷.

منبع:پایگاه اطلاع رسانی دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی مدظلعه عالی