هدف فاطمه از وصیت دفن شبانه

سوال : هدف حضرت زهرا (سلام الله علیها) از وصیت به دفن مخفیانه چه بود؟

جواب :

آن حضرت در حقیقت با این اقدام خویش چندین پرسش را در مقابل نگاه تاریخ و آیندگان قرار می دهد تا همواره این سؤالات مطرح باشد: که چرا قبر فاطمه (سلام الله علیها) پنهان است؟ چرا دختر پیامبر خاتم(صلّی الله علیه وآله) شبانه و پنهانی دفن شد؟ چرا علی (علیه السلام)، بدون اطلاع ابوبکر و عمر بر وی نماز خواند؟ آیا کسی که جانشین پیامبر(صلّی الله علیه وآله) بود، شایستگی نماز خواندن بر وی را نداشت؟ و چراهای دیگر… .

آری، فاطمه (سلام الله علیها) وصیت کرد که او را شبانه دفن نموده و هیچ یک از کسانی را که بر وی ستم کرده اند را خبر نکنند و این بهترین سند مظلومیت آن حضرت است تا ثابت گردد که ایشان مورد ظلم قرار گرفته و شهیده از دنیا رفته اند و از افرادی که بر وی ستم کرده اند هرگز راضی نشده و بدون رضایت از خلفا از دنیا رفته اند.

برای اثبات این ادعا روایات فراوانی در کتب شیعه و سنی وارد شده است که به برخی از آن ها اشاره می کنیم:

۱-محمد بن اسماعیل بخارى مى‌نویسد:

وَعَاشَتْ بَعْدَ النبی صلى الله علیه وسلم سِتَّهَ أَشْهُرٍ فلما تُوُفِّیَتْ دَفَنَهَا زَوْجُهَا عَلِیٌّ لَیْلًا ولم یُؤْذِنْ بها أَبَا بَکْرٍ وَصَلَّى علیها.[۱]

فاطمه زهرا سلام الله علیها، شش ماه پس از رسول خدا (صلی الله علیه واله) زنده بود، زمانى که از دنیا رفت، شوهرش علی علیه السلام او را شبانه دفن کرد و ابوبکر را با خبر نساخت.

محل دفن حضرت زهرا

این روایت به اصل دفن مخفیانه دلالت دارد.

اما درباره ی علت دفن مخفیانه:

۲- ابن قتیبه دینورى در تأویل مختلف الحدیث مى‌نویسد:

“وَقَدْ طَالَبَتْ فَاطِمَهُ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهَا أَبَا بَکْرٍ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ بِمِیرَاثِ أَبِیهَا رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ فَلَمَّا لَمْ یُعْطِهَا إِیَّاهُ، حَلَفَتْ لَا تُکَلِّمُهُ أَبَدًا، وَأَوْصَتْ أَنْ تُدْفَنَ لَیْلًا، لِئَلَّا یَحْضُرَهَا، فَدُفِنَتْ لَیْلًا”[۲]

فاطمه از ابوبکر میراث پدرش را خواست، ابوبکر نپذیرفت، قسم خورد که دیگر با او (ابو بکر) سخن نگوید و وصیت کرد که شبانه دفن شود تا او (ابوبکر) در دفن وى حاضر نشود.

۳- عبد الرزاق صنعانى مى‌نویسد:

۶۵۵۴ – عَنِ ابْنِ جُرَیْجٍ، وَعَمْرِو بْنِ دِینَارٍ أَنَّ حَسَنَ بْنَ مُحَمَّدٍ، أَخْبَرَهُ، «أَنَّ فَاطِمَهَ بِنْتَ النَّبِیِّ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ دُفِنَتْ بِاللَّیْلِ» قَالَ: فَرَّ بِهَا عَلِیٌّ مِنْ أَبِی بَکْرٍ أَنْ یُصَلِّیَ عَلَیْهَا، کَانَ بَیْنَهُمَا شَیْءٌ “

فاطمه دختر پیامبر شانه به خاک سپرده شد، تا ابوبکر بر وى نماز نخواند؛ چون بین آن دو اتفاقاتى افتاده بود.

و در ادامه نیز مى‌گوید:

۶۵۵۵ – عَنِ ابْنِ عُیَیْنَهَ، عَنْ عَمْرِو بْنِ دِینَارٍ، عَنْ حَسَنِ بْنِ مُحَمَّدٍ مِثْلَهُ، إِلَّا أَنَّهُ قَالَ: أَوْصَتْهُ بِذَلِکَ

از حسن بن محمد بن نیز همانند این روایت نقل شده است؛ مگر این که در این روایت قید شده است که خود فاطمه این چنین وصیت کرده بود.[۳]

مظلومیت حضرت زهرا

۴- ابن أبی‌الحدید به نقل از جاحظ (متوفاى ۲۵۵) مى‌نویسد:

وظهرت الشکیه، واشتدت الموجده، وقد بلغ ذلک من فاطمه ( علیها السلام ) أنها أوصت أن لا یصلی علیها أبوبکر.[۴]

شکایت و ناراحتى فاطمه (از دست غاصبین) به حدى رسید که وصیت کرد ابوبکر بر وى نماز نخواند.

و در جاى دیگر مى‌نویسد:

وأما إخفاء القبر، وکتمان الموت، وعدم الصلاه، وکل ما ذکره المرتضى فیه، فهو الذی یظهر ویقوی عندی، لأن الروایات به أکثر وأصح من غیرها، وکذلک القول فی موجدتها وغضبها.شرح نهج البلاغه، ج ۱۶، ص ۱۷۰٫

مخفى کردن مرگ فاطمه (سلام الله علیها) و محل دفن او و نماز نخواندن ابوبکر و عمر و هر آن چه که سید مرتضى گفته است، مورد تأیید و قبول من است؛‌ زیرا روایات بر اثبات این موارد صحیح‌تر و بیشتر است و هم چنین ناراحتى و خشم فاطمه بر شیخین نزد من از اقوال دیگر اعتبار بیشترى دارد.

علت دفن شبانه

۱- شیخ صدوق در علت دفن شبانه آن حضرت مى‌نویسد:

عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَهَ عَنْ أَبِیهِ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام لِأَیِّ عِلَّهٍ دُفِنَتْ فَاطِمَهُ (علیها السلام) بِاللَّیْلِ وَ لَمْ تُدْفَنْ بِالنَّهَارِ قَالَ لِأَنَّهَا أَوْصَتْ أَنْ لا یُصَلِّیَ عَلَیْهَا رِجَالٌ [الرَّجُلانِ‏].

الصدوق، أبو جعفر محمد بن علی بن الحسین (متوفای۳۸۱هـ)، علل الشرایع، ج‏۱، ص۱۸۵، تحقیق: تقدیم: السید محمد صادق بحر العلوم، ناشر: منشورات المکتبه الحیدریه ومطبعتها – النجف الأشرف، ۱۳۸۵ – ۱۹۶۶ م

علی بن ابوحمزه از امام صادق علیه السلام پرسید:

چرا فاطمه را شب دفن کردند نه روز؟ فرمود: فاطمه سلام الله علیها وصیت کرده بود تا در شب وى را دفن کنند تا ابوبکر و عمر بر جنازه آن حضرت نماز نخوانند.

شهادت مادرم افسانه نیست

با توجه به این روایات و اعتراف بزرگان اهل سنت، دلیل دفن شبانه آن حضرت، وصیت آن حضرت بود که نمی خواست افرادی که به حضرتش ستم روا داشته اند بر جنازه اش نماز بخوانند.

نتیجه این که:

حضرت زهرا (سلام الله علیها)، با این عمل خود خواستند تا این لکه ننگ تا ابد در پیشانی تاریخ بماند که دختر پیامبر خدا(صلّی الله علیه وآله) با نارضایتی و ناراحتی از عمر و ابوبکر از دنیا رفته اند و این خود شاهدی است جاودانه بر ظلم ها و ستم های فراوانی که از سوی خلفا بر آنحضرت روا داشته شد، به طوری که حتی سانسورهای فراوان عامه در کتاب هایشان نیز نمی تواند این پرسش ها را از ذهن حقیقت جویان پاک کند.

پی نوشت ها:

[۱] . البخاری الجعفی، محمد بن إسماعیل أبو عبدالله (متوفای۲۵۶هـ)، صحیح البخاری، ج ۴، ص ۱۵۴۹، ح۳۹۹۸، کتاب المغازی، باب غزوه خیبر، تحقیق د. مصطفى دیب البغا، ناشر: دار ابن کثیر، الیمامه – بیروت، الطبعه: الثالثه، ۱۴۰۷ – ۱۹۸۷٫

[۲] . الدینوری، أبو محمد عبد الله بن مسلم ابن قتیبه (متوفای۲۷۶هـ)، تأویل مختلف الحدیث، ج ۱، ص ۳۰۰، تحقیق: محمد زهری النجار، ناشر: دار الجیل، بیروت، ۱۳۹۳هـ، ۱۹۷۲م.

[۳] . الصنعانی، أبو بکر عبد الرزاق بن همام (متوفای۲۱۱هـ)، المصنف، ج ۳، ص ۵۲۱، حدیث شماره ۶۵۵۴ و حدیث شماره: ۶۵۵۵، تحقیق حبیب الرحمن الأعظمی، ناشر: المکتب الإسلامی – بیروت، الطبعه: الثانیه، ۱۴۰۳هـ.

[۴] . إبن أبی الحدید المدائنی المعتزلی، أبو حامد عز الدین بن هبه الله بن محمد بن محمد (متوفای۶۵۵ هـ)، شرح نهج البلاغه، ج ۱۶، ص ۱۵۷، تحقیق محمد عبد الکریم النمری، ناشر: دار الکتب العلمیه – بیروت / لبنان، الطبعه: الأولى، ۱۴۱۸هـ – ۱۹۹۸م.

منبع: سایت سنت