شبهه ابن تیمیه در واژه «فى القُربى» چیست؟

شبهه

ابن تیمیه برای اینکه شأن نزول آیه مودت را در باره اهل بیت منکر شود شبهه ای در مورد واژه «فی القربی»ایجاد کرده است. او گفته است:

چرا خداوند نفرمود: «الاّ الموده لذوى القربى»، بلکه فرمود: ( إِلاَّ الْمَوَدَّهَ فِى الْقُرْبى)، و اگر مقصود خداوند خویشاوندان پیامبر(صلى الله علیه وآله) بود. باید «للقربى» یا «لذوى القربى» مى گفت، همان گونه که در آیه خمس فرمود: ( وَاعْلَمُوا أَنَّما غَنِمْتُمْ مِنْ شَیْء فَأَنَّ للهِِ خُمُسَهُ وَلِلرَّسُولِ وَلِذِى الْقُرْبى).(۱)

پاسخ

 با مراجعه به کتب تفسیر پى خواهیم برد که مفسّران درصدد پاسخ از این سؤال برآمده و جواب آن را داده اند.

زمخشرى مى گوید:

«اگر گفته شود: چرا گفته نشد: الاّ موده القربى، یا گفته نشد: الاّ الموده للقربى؟ و به طور کلّى ( إِلاَّ الْمَوَدَّهَ فِى الْقُرْبى) معنایش چیست؟ در جواب مى گوییم: در این آیه، اهل بیت، محلّ و مکان مودّت و مقرّ آن قرار گرفته اند. به عنوان مثال، عرب مى گوید: «لى فى آل فلان مودّه»، براى من در آل فلان مودّت است. مقصود آن است که من آنان را دوست دارم و آنان مکان و محلّ حبّ من هستند. در مورد آیه ( فِی) متعلّق به مودّت نیست، بلکه متعلّق به محذوف است مثل این که مى گوییم: «المال فى الکیس»(مال در کیسه است) که تقدیر آن چنین است «المال موجودٌ فى الکیس». در مورد آیه نیز این چنین است: «الاّ الموده ثابتهٌ فى القربى» مگر مودّتى که در خویشاوندان رسول ثابت است.»(۲)

همین تفسیر نیز از فخررازى(۳) و ابوحیان(۴) و نیشابورى(۵) و ابوالسعود(۶) رسیده است.(۷)

پی نوشتها:

۱ ـ منهاج السنه، ج ۴، ص ۲۵ ـ ۲۷٫

۲ ـ کشاف، زمخشرى، ج ۴، ص ۲۱۹ و ۲۲۰٫

۳ ـ التفسیر الکبیر، ج ۲۷، ص ۱۶۷٫

۴ ـ البحر المحیط، ج ۷، ص ۵۱۶٫

۵ ـ تفسیر نیشابورى در حاشیه تفسیر طبرى، ج ۲۵، ص ۳۳٫

۶ ـ تفسیر ابوالسعود، ج ۸، ص ۳۰٫

۷ ـ على اصغر رضوانى، امام شناسى و پاسخ به شبهات (۱)، ص ۴۷۵٫