وقتی ساعت خواب نوجوان به هم می ریزد

او قبلا این طور نبود با قوانینی که ما به عنوان والدینش، برای ساعات خواب تعیین کرده بودیم، هماهنگ بود. اما مدتی است که شبها وقتی به رختخواب می رود، مدتها طول می کشد تا به خواب برود و صبح هم وقتی بیدارش می کنیم، مدتها غر می زند و این پهلو و آن پهلو می شود تا از جایش بلند شود.

برای والدینی که با چنین فرزندانی مواجه هستند، روزهای غیرتعطیل و روزهای مدرسه، بسیار سخت است. واقعا چه اتفاقی افتاده؟ حتی وقتی که موقع بیدار شدن از خواب، مشغول غر زدن است، چیزهایی می گوید که ما به سختی معنی آنها را می فهمیم.

این تغییرات، به دنبال تغییرات فیزیکی و جسمی دیگری که در گذر این دوران کودکی به نوجوانی ایجاد می شود رخ می دهد. این تغییرات، بر ساعت بیولوژیکی بدن که تنظیم کننده زمان خواب و بیداری فرد است نیز تاثیر می گذارد. در ضمن در این دوره، فرزندان با دنیای دیگری رو به رو شده اند که شامل کارهای نیمه وقت، تکالیف آخر وقت، رایانه، تلویزیون و بازیهای رایانه ای است و بدیهی است که وجود همه اینها، ساعت خواب را به تاخیر می اندازد.

اما مسئله دیگر این است که در این دوره هم آنها به اندازه سالهای دبستان، تقریبا به ۸ الی ۹ ساعت خواب نیاز دارند اما کمتر می خوابند و این می تواند بر رفتارهایشان تاثیر گذارد.

خواب و بازده تحصیلی

محققان در یک تحقیق که روی بیش از ۳۰۰۰ نوجوان انجام داده اند دریافتند که بسیاری افرادی که در مرحله نوجوانی قرار می گیرند، به طور متوسط ۷٫۳ ساعت در شبانه روز می خوابند و فقط ۱۵درصد از آنها ۸٫۵ ساعت می خوابند. از طرف دیگر در حدود ۲۶ درصد نیز کمتر از ۶٫۵ ساعت می خوابند.

این در حالی است که دانش‌آموزانی که بهتر و بیشتر و به عبارت دیگر به اندازه کافی می خوابند، از نظر درسی نیز بازده بهتری داشته و نمرات بهتری می گیرند و حتی در مورد نوشتن گزارشات و مقالات نیز بهتر عمل می کنند. در ضمن دانش‌آموزانی که به اندازه کافی نمی خوابند، به اندازه کافی نیز سرحال در کلاسها و تمرینات شرکت نمی کنند و همین امر مقدمه ای برای عدم کارآمدی آنهاست.

چنانچه این امر ادامه یابد، تاثیرات ناخوشایندی بر دیگر جنبه‌های زندگی نیز می گذارد؛ پس بهتر است والدین به نکات لازم توجه داشته باشند تا این مسائل به حداقل برسد. ما در این بخش، مهم ترین نکات را به شما ارائه می کنیم:

ساعت خواب باید معین و مشخص باشد.

موضوع این است که اگر از بسیاری از والدین بپرسیم که فرزندتان شبها به طور منظم چه زمانی می خوابد، پاسخ مشخصی ندارند زیرا در منزل، ساعت خواب مشخصی برای فرزندان وجود ندارد. وقتی ساعت خواب وجود داشته باشد و تکرار شود، مغز به طور منظم خود را با آن هماهنگ می کند.

عادت های سالم زندگی را الگو قرار دهید.

این عادتها شامل این است که فرزندتان از عصر به بعد، مواد دارای کافئین ننوشد. تماشای تلویزیون و بازی های رایانه ای و ویدئویی هم که موجب تحریک بیشتر سیستم عصبی و جلوگیری از آرامش فکری و ذهنی می شود، قبل از خواب ممنوع شود.

مدیریت زمان را به فرزندانمان بیاموزیم.

گاهی اوقات فرزندانمان کارهایی را شروع می کنند که اتمام آن به درازا می کشد و تا پاسی از شب ادامه می یابد. بدیهی است که در خواب فرد نیز اختلال ایجاد می شود. چنانچه زمان‌بندیهای منظم و صحیح را به فرزندانمان بیاموزیم، این گونه مشکلات به حداقل می رسند.

فعالیت‌های فرزندان را محدود کنیم.

چنانچه فرزندانمان از صبح تا بعدازظهر در مدرسه باشند و پس از آن هم به بازی پرداخته و مقداری به تکالیف برسند و سپس شب هم به مهمانی بروند، طبیعی است که با فعالیتهای زیاد و نامتعادل خوابشان برهم خواهد خورد. در چنین مواردی می توانید از فعالیتهای غیرضروری بکاهید تا دانش‌آموز سر فرصت به کارها و تکالیف و غذا خوردن و نهایتا خواب بپردازد.

شب باید اتاق تاریک باشد و صبح روشن.

در بسیاری موارد دیده شده که تا پاسی از شب، چراغ اتاق روشن است و هنگام صبح نیز به دلیل کشیده بودن پرده ها مشخص نیست که واقعا صبح شده یا خیر. چنین وضعی بر سیستم مغزی و جسمی و خواب فرزندتان تاثیر می گذارد. سعی کنید زمان خواب اتاق تاریک باشد و از چراغ های گوناگون استفاده نشود و صبح نیز پرده‌ها را کنار بزنید تا نور خورشید به اتاق راه یابد و ساعات خواب تنظیم شود.

از چرت زدن های دیرهنگام جلوگیری نمایید.

چنانچه فرزندتان عادت به خواب یا چرت بعدازظهر دارد، سعی کنید زمان آن کمی بعد از صرف نهار باشد و مدت آن هم بین نیم ساعت الی یک ساعت باشد. بدین ترتیب هم خستگی از تن او به در می رود و هم این که از خواب شبش گرفته نمی شود. در ضمن دقت داشته باشید که زمان این خواب کوتاه، از عصر به بعد نباشد زیرا هر چه دیرتر باشد، شب دیرتر خوابش خواهد گرفت.

خواب در روزهای تعطیل نباید بیش از حد باشد.

با توجه به این که افراد در روزهای تعطیل تمایل دارند با خیال راحت بیشتر بخوابند، از این امر جلوگیری نکنید اما نگذارید فرزندتان بیش از حد بخوابد زیرا اینکار از خواب کامل شبانه او جلوگیری کرده و دوباره چرخه خواب او برهم خواهد خورد. کارشناسان عقید دارند که حداکثر ۲ ساعت خواب بیشتر در روزهای تعطیل، کافی است.

مطالعه غیردرسی یا گوش دادن به موسیقی هم مفید است.

بسیاری افراد به ویژه در سنین قبل از نوجوانی با مطالعه و ورق زدن چند صفحه کتاب یا گوش دادن به یک موسیقی آشنا و ملایم بسیار بهتر و سریع تر به خواب می روند می توانید این موارد را به فرزندتان پیشنهاد کنید تا در صورت موثر بودن از آنها نیز برای خواب راحت تر و جلوگیری از بیدار ماندنهای طولانی استفاده کند.

امیدواریم با توجه به مسائل فوق خواب فرزندان تان همواره کافی و خوب باشد تا هم از نظر جسمی و روحی، در وضعیت بهتری به سر برند و هم در زمان تحصیل بازده فکری و درسی‌شان افزایش یابد.

منبع: روزنامه کیهان؛ سحر کمالی نفر