وظایف عاطفی و اخلاقی شوهر نسبت به زن

وظایف شوهر نسبت به زن(۱)

پیوند زناشویی و زندگی مشترک از شیرین ‏‌ترین پیوندها در روابط انسان ‏هاست و «خانواده»، کانونی است برای امنیت، آرامش، مودّت و آسایش هر زن و مرد.

برخورداری از همسر خوب و شایسته در زندگی، یکی از نعمت ‏‌های بزرگ است که خداوند متعال به بندگان خویش عنایت می‌کند و برای اکتساب چنین نعمتی، تعالیم عالیه اسلام علاوه بر آن که ملاک ‏ها و معیارها را در «انتخاب همسر» بیان می نماید، دارای رهنمودها و دستوراتی است که بدون شک باید بر روابط خانوادگی هر فرد مسلمان حاکم باشد. و شک نیست کسانی که در زندگی زناشویی جویای سعادت، نشاط، شادابی، طراوت، معنویت و خوشبختی هستند، هم در «انتخاب همسر» و هم در «نحوه تنظیم روابط خانوادگی» بایستی به این تعالیم ارزشمند تاسی کنند.

رابطه زن و شوهر

رابطه زن و شوهر، رابطه عاشق و معشوق، رابطه تن و تن‌‏پوش، رابطه همرهان طریق کمال و معناگر محبّت و ایثار است. زن، مرادش را در حسن رابطه با شوهر، می‏‌یابد و شوهر آرامش را در گرو وجود زن می‌‏داند. در این رابطه صمیمی درون خانوادگی، هر یک از زن و شوهر و سایر اعضای خانواده، وظایفی نسبت به یکدیگر دارند که علاوه بر این فصل، در فصل‏‌های بعدی به آنها اشاره خواهد شد.

وظایف مرد نسبت به زن

۱- سرپرستی

خداوند حکیم در قرآن کریم می‌‏فرمایند: «مردان، سرپرست و نگهبان زنانند….»

واگذاری مسئولیت و مدیریت نهایی خانواده به مرد، به معنی برخورداری از قدرت تصمیم گیری در مسائل کلی و اساسی خانواده است، نه ترجیح و مزیّت و اعمال قدرت و زور و سوء استفاده از اختیار و مرد سالاری. لذا مردان باید در مدیریت خانواده به تصمیم ‏گیری عاقلانه بپردازند و اداره خانواده را بر محور عقل و منطق استوار سازند و به طور جدی از هوی و هوس بپرهیزند.

«زن» و «شوهر»، دو رکن اساسی خانواده هستند، لیکن مرد بدان جهت که آفرینش ویژه ‏ای دارد و از جنبه جسمی و عقلانی قوی‏‌تر است، رکن بزرگ و سرپرست خانواده محسوب می‌‏شود. اوست که می‏‌تواند با تدبیر عاقلانه خویش خانواده را به بهترین وجه اداره کند و اسباب خوشبختی و سعادت آنان را فراهم سازد و محیط خانه را همانند «بوستانی سرسبز» معطر، شاداب، مرتب و منظم گرداند و همسرش را به صورت فرشته ای درآورد.

زنان نیز در امور داخلی خانه و تدبیر در امور خانواده و فراهم کردن فضای مناسب عاطفی و محیط نشاط‌ آمیز و لذتبخش و تربیت فرزندان و بهسازی اقتصاد خانواده سهم زیادی دارند و مردان باید نسبت به جایگاه و نقش زنان در امور خانه آگاه باشند و به سهم آنان در این زمینه توجّه نمایند.

مردی که مدیر خانواده است، باید بدین نکته توجه داشته باشد که «زن» نیز انسانی است مانند «مرد». خواسته‌‏ها و آرزوها و حق حیات و آزادی دارد. باید بداند که زن گرفتن به معنای میز‏ گرفتن نیست، بلکه به معنای انتخاب شریک در زندگی و یار و مونس و غمخوار گرفتن است. باید به خواسته‏ های درونی و آرزو‌های او نیز توجه داشته باشد. چنان نیست که مرد مالک مطلق زن باشد. زن نیز حقوقی بر گردن شوهر دارد که به آنها اشاره خواهد شد.

شوهر، لایق و شایسته کسی است که جز با زبان محبّت و تکریم، با همسرش سخن نمی‏‌گوید.

۲- خوش اخلاقی و خوش‏رفتاری

شوهر، لایق و شایسته کسی است که جز با زبان محبّت و تکریم با همسرش سخن نمی‌‏گوید و همواره از خزانه دلش، کلام زرّین و خوشایند و گفتار شفابخش و درمان‏گر جان و آرامش‏گر روان را برگزیده، در فضای سرشار از نشاط و آرامش تقدیم همسرش نماید.

رابطه شوهر برتر با همسرش به گونه ‏ای است که هرگز نسبت به او زبان تهدید، تنبیه، تحقیر و تخریب شخصیت ندارد. هر چه هست زبان محبّت، صداقت و صمیمیت‏، ایثار و احسان، تشکر و سپاس و تایید و تکریم است.

پیامبر اکرم (صلی ‏الله علیه و آله و سلم) می‌‏فرمایند: «شایسته ‏ترین مردم از نظر ایمان، خوش ‏‌اخلاق ‏‌ترین آنان و مهربان‏ترین آنها با خانواده ‏اش است. و من مهربان‏ترین شما با خانواده ام هستم.»

و در جای دیگر می‌‏فرمایند: «با زنان مهربانی کنید و دل‏هایشان را به دست آورید تا با شما همراهی کنند و آنان را مجبور و خشمگین نکنید.» و در همین رابطه امیر خوبان حضرت امام علی (علیه‏ السلام) می‌‏فرمایند: «همیشه با همسرت مدارا کن و با او به نیکی معاشرت نما، تا زندگیت با صفا شود.»

بنابراین مرد عاقل و بردبار، با تلاش و کوشش و تدبیر امور زندگی بر همه مشکلات احتمالی روزمره در محیط کاری و بیرون از منزل پیروز می‌‏گردد و حوادث کوچک، ناملایمات روزگار و گاهاً رفتار ناپسند بعضی از مردم او را ناراحت نخواهد کرد و وقتی وارد کانون گرم خانواده می‏ شود، با چهره ‏ای خندان و شاداب و قلبی مالامال از عشق، مهر، صفا و دوستی و زبانی گرم و گیرا و جذّاب، محیط زیبای خانه را با وجود خود معطر و نورانی می‌‏کند و با برخورد شایسته و سخنان دلپذیرش، جسم و روح همسر و فرزندان را آرامش می‏‌دهد.

امام علی (علیه‏ السلام) می‌‏فرمایند: «… کاری که برتر از توانایی زن است به او وامگذار، که زن گل بهاری است، نه پهلوانی سخت کوش….»

۳- اظهار محبّت و دوستی

شوهر فهیم و آگاه، به خوبی می‏‌داند که باید محبت و دوستی و مهرورزی ‏‌اش را نسبت به همسر بر زبان آورده و مهربانی را در قالب واژه‏‌های زیبا و پر مفهوم عینیّت بخشد، چرا که صرف محبّت قلبی کافی نیست.

پیامبر اسلام (صلی ‏الله علیه و آله و سلم) می‌‏فرمایند: «این گفتار شوهر به همسرش که «من تو را دوست دارم»، هرگز از قلب زن بیرون رفتنی نیست.»

حضرت امیرالمومنین (علیه‏ السلام) می‌‏فرمایند: «با زنان (همسرتان) خوش‏ گفتار باشید که ایشان هم، خوش‏رفتار شوند.» و در جای دیگر می‌‏فرمایند: «زیبا سخن گویید، تا پاسخ زیبا بشنوید.» و در همین رابطه امام صادق (علیه‏ السلام) می‌‏فرمایند: «کسی را که دوست می‏‌داری به او بگو، زیرا این اظهار دوستی، عشق و علاقه شما را نسبت به هم افزون‌تر و مستحکم‏تر می‏‌کند.»

با توجّه به کلام گهربار و نورانی معصومین (علیهم ‏السلام)، باید دقت داشت که مهم‏تر از کلمات و واژه‌‏ها، در ایجاد محبّت یا نفرت، آهنگ صدا و حرکات دست و چشم و لب و ابرو هنگام سخن گفتن است. آهنگ نرم و ملایم، ایجاد محبّت می‌‏کند، چنانچه صدای کلفت و خشن، ملال و نفرت می‌‏آورد. لب خندان و چهره شکفته و باز، همسر و فرزندان را جلب می‌‏کند، چنانچه ترشرویی و اخم هنگام سخن گفتن، آن را دلسرد و افسرده می‌‏کند.

بسیار نیکو و بجاست که مرد در مکالمات روزمره خود با همسر و فرزندانش، علاوه بر اظهار عشق و علاقه و مهرورزی، مراقب حرکات دست و صورت و لحن صدای خود نیز باشد.

۴- احترام به زن

شوهر باید در زندگی مشترک خود، به همسرش احترام بگذارد و هرگز او را اذیّت و آزار نرساند و ایشان را تحقیر و تمسخر نکند.

خداوند در قرآن کریم می‌‏فرمایند: «… و با آنان، به طور شایسته رفتار کنید….»

پیامبراکرم (صلی ‏الله علیه و آله و سلم) می‌‏فرمایند: «برادرم جبرئیل به من خبر می‏‌داد و همواره سفارش زنان را می‏‌کرد تا آنجا که گمان کردم برای شوهر جایز نیست به زنش حتی «اف» هم بگوید.» و امام علی (علیه‏ السلام) می‌‏فرمایند: «… کاری که برتر از توانایی زن است به او وامگذار، که زن گل بهاری است، نه پهلوانی سخت کوش….»

آری، امام علی (علیه ‏‏السلام) زن را به شاخه گل تشبیه کرده، چه تشبیه بجا و زیبایی، ریحان لطیف و ظریف. بنابراین نباید کار‌های مشکل و طاقت‌فرسا را از زن انتظار داشت و نباید او را با الفاظ مخرّب و ناامید کننده رنجاند و موجب افسردگی و پژمردگی او شد. بلکه باید مانند باغبانی آگاه، دلسوز و مهربان با شیوه‏‌های صحیح مراقب جسم و روح ایشان بود تا او نیز با عطر وجود خود، زینت بخش کانون گرم خانواده باشد.

امام علی (علیه‏ السلام) می‌‏فرمایند: «… زنان، امانت الهی در دست شما هستند. به آنان زیان نرسانید و بر ایشان، سخت نگیرید.»

۵- پرهیز از تنبیه و توهین به همسر

زن نیز مانند مرد خودش را دوست دارد و به حفظ شخصیّت خویش علاقمند است. دوست دارد محترم و گرامی باشد. از تحقیر و توهین رنجیده خاطر می‏ گردد. از توهین و توهین کننده متنفر است.

خداوند در قرآن کریم از تمثیل و تشبیه «همسران» به «لباس» استفاده کرده و می‌‏فرمایند: «… آنها لباس شما هستند، و شما لباس آنها، (هر دو زینت هم و سبب حفظ یکدیگرند….»

به راستی این زیباترین، کامل ‏ترین و نیکوترین تعبیری است که خالق منّان، در ارتباط با «همسران» فرموده است.

«زوجین» زیباترین، آراسته ترین، فاخرترین و مقاوم ‏ترین لباس و پوشش فطری و روانی حمایتی یکدیگر هستند. هر یک از زوجین، باید از وجود ارزشمند خویش، لباسی از جنس «عشق و محبّت» به یکدیگر هدیه دهند، چنان لباسی که به تمام نیاز‌های فطری، کشش‏ های غزیزی، احساس مهرطلبی، تعلّق عاطفی و تشویق ‏پذیری آن پاسخ گفته و آنان را در برابر همه محرک ‏‌های ناخوشایند زندگی و آسیب ‏‏‌های روانی و اجتماعی ایمن سازد.

متاسفانه در برخی از خانواده‌‏ها، مردانی وجود دارند که ناآگاهانه همسر خود را، اذیت و آزار و تنبیه می‏ کنند و نمی ‏‌دانند که این کار چه عواقب و خیمی خواهد داشت.

پیامبر بزرگ اسلام (صلی‏ الله علیه و آله و سلم) می‌‏فرمایند: «هر مردی که همسرش را بیش از سه بار در عمرش بزند، خداوند او را میان تمام مردم محشر چنان رسوا کند که اولین و آخرین به وی بنگرند.»

منبع: کتاب «راز شاد زیستن در کانون خانواده»