نوجوانان را دریابیم و از آنها را حمایت کنیم

نوجوانان را دریابیم

به نظر روان شناسان، نوجوانی، یک دوره عاطفی و هیجانی طولانی است و رشد و تکامل فرد در این مرحله، بیشتر تحت تاثیر هیجان‌ ها و عواطف است که تغییرات رشدی از یک طرف و عوامل محیطی از سوی دیگر، باعث پیدایش این وضع می شوند، همچنین بیشتر ناراحتی‌ های دوران نوجوانی، عاطفی هستند. از هیجان‌ها و عواطف مهم دوران نوجوانی، می توان ترس، خشم، محبت را نام برد.

ترس‌های نوجوان عبارتند از: ترس‌های مربوط به مدرسه و تحصیل، بهداشتی، خانوادگی به ویژه در کیفیت ارتباط با والدین و نیاز به استقلال فکری و عملی، اقتصادی (انتخاب شغل)، اخلاقی، روابط اجتماعی و ترس‌های جنسی و کیفیت تشکیل خانواده. نشانه‌های ترس در این دوره را می توان در اضطراب، کمرویی، درماندگی و افسردگی خلاصه کرد.

همچنین عوامل محرک خشم نوجوان عبارتند از: ناکامی، احساس ظلم یا ستمدیدگی و محرومیت. نوجوان وقتی عصبانی یا خشمگین می شود با پاسخ‌های حرکتی، کلامی، تغییر قیافه، سرزنش خود و گفتگوی درونی (با خود حرف زدن) خشم را اظهار می کند.

محبت

نوجوان، ابتدا به خودش متوجه است و به تدریج می تواند دیگران را دوست بدارد. همچنین نوجوان برای خود قهرمانی انتخاب می کند و او را در حد پرستش دوست می دارد و می کوشد خود را از هر لحاظ حتی وضع ظاهر و لباس پوشیدن همانند قهرمانش گرداند. فعالیت‌های بدنی و اجتماعی سودمند از بهترین عوامل موثر در رشد و تکامل عاطفی نوجوان می باشند.

اشاره به این نکته مهم ضروری است که هر نوجوان، بلکه هر انسان در این دنیا ناگزیر با مسائل و مشکلاتی مواجه خواهد شد. امکان ندارد که یک نفر، در هر شرایطی که باشد، بتواند به همه هدف هایش برسد و همه نیازهایش را به دلخواه خود ارضا کند. خوشبختی، سلامت بدنی و سلامت روانی همگی امور نسبی هستند نه مطلق، خود زندگی از یک رشته مشکلات ترکیب یافته است که همه مردم برای حل آن می کوشند و به موفقیت‌های متفاوتی دست می یابند.

خلاصه، زندگی بدون مسائل و مشکلات وجود ندارد. مشکلات نوجوان از لحاظ سادگی و پیچیدگی، آسانی و دشواری و تعداد و نوع متفاوتند. از سوی دیگر، دید نوجوانان نسبت به اهمیت و ارزش مسائل معمولا از عوامل سن، شناخت و هوش، جنس، فرهنگ خانواده و جامعه، موقعیت اجتماعی – اقتصادی، سن و شرایط کلی والدین و محیط طبیعی متاثر می شود.

نوجوانان همانند همه مردم در برخورد با مسائل و مشکلات واکنش‌ های متفاوتی از خود نشان می دهند، چنان که بعضی از آنها به گریه و زاری متوسل می شوند و برخی برای پیدا کردن علت‌های آنها می کوشند، نوع برخورد با مسائل معمولا تحت تاثیر نوع برخورد والدین قرار می گیرد. وقتی بحث از مشکلات نوجوان به میان می آید، شاید این پرسش مطرح شود که مسئولیت حل این مشکلات به عهده کیست؟ خانواده، مدرسه، دولت و….

در پاسخ باید گفت مسئله نوجوان، یک مسئله ریاضی نیست که بتوان با قواعد مشخصی آن را حل کرد، زیرا هر نوجوان علاوه بر مسائل مشترک، مسائل اختصاصی نیز دارد و همین جنبه است که شناخت دقیق نوجوان را برای موفقیت در کمک به او ایجاب می کند.

در ضمن طرح مسئله نوجوان نباید آن چنان باشد که در او وحشت ایجاد کند و در او این تصور نادرست پیدا شود که او یک بیمار یا یک شخص نابهنجار است که همه اطرافیان متوجه او شده‌اند و برای درمان او می کوشند. بلکه باید از طرق مختلف و غیر مستقیم از قبیل وسایل ارتباط جمعی، کتاب‌های درسی و … نوجوان را از وجود مشکلات سنی خود مطلع کرد و در او این اعتقاد را به وجود آورد که همه مردم در دوران نوجوانی، با این مسائل مواجه شده‌اند و می توان آنها را با تدبیر حل کرد و حتی حل نشدن بعضی از آنها تقریبا طبیعی و همگانی است و هیچ گونه خطری برای شخص در حال و آینده ندارد.

همیشه در هر فرصتی باید نوجوان را به این حقیقت متوجه ساخت که نخستین مسئول حل مشکلات و مسائل او، خودش است و نه دیگری. اوست که باید برای حل آنها، فعالیت کند و بزرگترها (والدین، معلمان و…) فقط وظیفه راهنمایی دارند، در غیر این صورت، به استقلال و اعتماد به نفس نوجوان لطمه خواهد خورد.

نوجوان برای حل مسائل و مشکلات سنی خویش، می تواند فعالیت‌های زیر را انجام دهد:

۱-تغییرات بدنی و فیزیولوژیک خود را به درستی بشناسد و بپذیرد.

۲-والدین را بهترین و نزدیکترین دوستان خود بشمارد و با ایشان به راحتی درددل کند و راهنمایی بخواهد.

۳-با مدیر مدرسه یا بعضی از معلمان خود، که آنها را بیشتر دوست دارد، مشاوره کند و مسائل و مشکلاتش را با ایشان در میان بگذارد.

۴-در انتخاب دوست دقت و احتیاط کند.

۵-اوقات فراغت خود را به مطالعه و فعالیت‌های خلاق هنری صرف کند.

۶-فلسفه ای در زندگی داشته باشد.

۷-حقایق دینی را عمیقا مطالعه کند و با شخص مطلع و معتمد درباره آنها بحث و گفتگو کند.

۸-کتاب‌هایی درباره مشاغل گوناگون و شرایط و چگونگی موفقیت در آنها مطالعه کند.

۹-غذای کافی بخورد و از خواب کافی بهره‌مند شود.

۱۰-حتما از روی برنامه مطالعه و کارکند.

۱۱-هرگز فراموش نکند که دیگران نیز همانند او مشکلاتی دارند.

۱۲-این واقعیت را بداند و بپذیرد که یک مشکل ممکن است چند راه حل داشته باشد، پس اگر در یکی توفیق نیافت به جستجوی راه حل‌های دیگر بپردازد.

۱۳-از بهداشت بدنی غفلت نکند.

۱۴-حتما در فعالیت‌های فوق برنامه مدرسه‌اش مشارکت کند

۱۵-هر وقت احساس ناراحتی می کند فورا به گردش در هوای آزاد بپردازد.

۱۶-برای خرج کردن پول، برنامه داشته باشد.

۱۷-تا می تواند والدین را در اداره امور خانه، یاری کند.

۱۸-در مقایسه خود با دیگران، از تفاوت‌های والدین، خانواده و محیط تربیتی خود با ایشان، غافل نباشد.

بدیهی است موفقیت در موارد مذکور هنگامی مقدور خواهد بود که محیط خانه، مدرسه، جامعه سالم باشند و همگی برای کمک به نوجوان درحل مسائلش با همدیگر همکاری کنند و خانواده، مدرسه و جامعه هیچ کدام خود را تنها مسئول تربیت کودکان و نوجوانان تصور نکنند یا همدیگر رامحکوم نکنند.

منبع: مجله دیدار آشنا؛ سیده سعیده بیدوا

راسخون