عواقب ناآگاهی نسبت به حقوق همسر

امام سجاد (علیه السلام) می‌‎فرمایند: «اِنَّ لله عَزَّوَجَلَّ عَلَیکَ حُقُوقاً مُحیطَهً بِکَ فی کلَّ حرکهٍ تَحَرّکَتها». (۱) ای انسان، پروردگار بزرگ در هر حرکتی که انجام می‌‎دهی، بر تو حقی دارد، اگر از همه امکانات نیز محروم باشی و تک و تنها در گوشه ی بیابان زندگی کنی، باز خداوند بر تو حقی دارد که باید از عهده ی آن حقوق بر آیی.

در دنیایی که در آن زندگی می‌‎کنیم، همه ی انسان‌ها اعم از عالی و دانی، تحصیل کرده و بی‌سواد و ثروتمند و فقیر نسبت به یکدیگر دارای حقوقی هستند.

ابر و باد و مه و خورشید و فلک در کارند *** تا تو نانی به کف آری و به غفلت نخوری

حق و حقوق طرفینی است، یعنی همان طور که ما در ارتباط با دیگران دارای حقوقی هستیم، افراد دیگر نیز نسبت به ما حق و حقوقی دارند.
یکی از عوامل تزلزل خانواده، عدم آشنایی زن و مرد به حقوق یکدیگر است، در مناسبات اجتماعی و معاملات، معمولاً برای عقد یک قرار داد اجازه، ما خود را موظف می‌‎دانیم نسبت به حقوق یکدیگر آشنا باشیم که هیچ یک از طرفین متضرر نگردد.

در ازدواج‌هایی که امروزه صورت می‌‎گیرد، واقعاً طرفین چه مقدار نسبت به حقوق هم آشنا هستند؟

حقوق زن و مرد دو نوع است: حقوق مشترک زن و مرد و حقوق اختصاصی زن و مرد. به اعتماد ما باید دختران و پسران، قبل از ازدواج با این حقوق آشنا شوند و بدانند در مقابل یکدیگر چه وظیفه‌ای دارند. در مقابل هم چه مسئولیتی دارند. مسلماً با آشنایی زن و مرد نسبت به حقوق یکدیگر سطح توقعات آنان پایین خواهد آمد. در اینجا ابتدا به حقوق اختصاصی و سپس به حقوق مشترک زن و مرد می‌‎پردازیم.

الف: حقوق اختصاصی زن

۱- تأمین لباس، خوراک، مسکن، و وسایل منزل به طوری که مطابق با شأن و آبروی زن باشد.
رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند: «خوراک و لباس زن به طور معمول بر مرد واجب است». (۲)

۲- آمیزش و مباشرت را بیشتر از چهار ماه ترک نکند؛ مگر این که خود زن به ترک آن راضی باشد و یا مرد مسافرت واجب و لازمی رفته باشد؛ مثل حج و کسب معاش.
علی (علیه السلام) فرمودند: «آری ترک آمیزش بیش از چهار ماه گناه می‌‎باشد».(۳)

۳- وسایل راحتی و سعادت خانواده را فراهم کند.
امام رضا (علیه السلام) فرمودند: «شایسته است مرد بر زن و فرزند خود، سخت نگیرد تا این که آنها، مرگ او را از خدا نخواهند». (۴)

۴- احترام به زن و دوری از حرف‌های زشت و ناسزا.
علی (علیه السلام) فرمودند: «زنها ضعیف و ناتوانند، در دست شما امانتند، بر آنها سخت نگیرید و آنها را حیران و بلا تکلیف نگذارید». (۵)

۵- خارج از توانایی زن، از زن توقع نداشته باشید.
علی (علیه السلام) می‌‎فرمایند: «حسن جانم! کارهایی که خارج از طاقت زن است به او واگذار نکن، زیرا زن مانند شاخه گلی است و قهرمان و کارآزموده نیست». (۶)

۶- صبور بودن مرد در برابر بداخلاقی زن
پیامبر صلی الله علیه واله وسلم فرمود: «کسی که با بد اخلاقی زن خود بسازد، برای هر نوبت صبر خداوند ثواب صبر ایوب به او می‌‎دهد». (۷)

۷- مرد خود را در مقابل زن پاکیزه و نظیف گرداند.
امام هفتم فرمودند: «زینت مرد، موجب افزایش عفت و پاکدامنی زن می‌‎گردد». (۸)

۸- خوش زبانی با همسر

۹- امر به معروف و نهی از منکر
(یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا قُوا أَنفُسَکُمْ وَ أَهْلِیکُمْ نَارًا) (۹) ای کسانی که ایمان آورده‌اید! خودتان و کسانتان را از آتش نگه دارید.

۱۰- اگر زن صاحب دختر شد مرد، زن را به خاطر تولد دخترش سرزنش نکند.
پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند: «کسی که دو دختر و یا سه دختر را سرپرستی کند، در بهشت همنشین من است». (۱۰)

ب) حقوق اختصاصی مرد

۱- تسلیم بودن در برابر تمایل جنسی مرد ( تمکین کردن ). «نماز را زیاد طولانی نکنید، تا این که شوهر، از تصمیم آمیزش منصرف شود».(۱۱)

۲- برای شوهر آرایش و خودآرایی نماید. امام باقر (علیه السلام) فرمود: «زن هر گونه آرایش و زینتی برای شوهر کند، جایز است و مانعی ندارد». (۱۲)

۳- بدون اجازه از خانه بیرون نرود. پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند: «اگر زنی بی‌اجازه شوهر از خانه بیرون رود، تمام فرشتگان آسمان و زمین تا به خانه بر می‌‎گردد او را لعن و نفرین می‌‎کنند». (۱۳)

۴- شوهر خود را آزار و اذیت نکند. پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند: «معلون است معلون است زنی که همسرش را بیازارد و سعادتمند است کسی که شویش را احترام کند و او را آزار ندهد و در همه حال مطیع او باشد». (۱۴)

مقام معظم رهبری می‌‎فرمایند: «بعضی از زن‌ها نسبت به مرده،ا سخت‌گیری می‌‎کنند. مثلاً: باید این را حتماً بخری، باید این جور خانه ای حتماً فراهم کنی، فلان کس این طور خریده، من هم اگر نخرم، مایه ی سرشکستگی می‌‎شود. با این حرف‌ها، شوهر خود را اذیت می‌‎کنند که این درست نیست». (۱۵)

۵- خانه‌داری و خدمت به شوهر. پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند: «هر زنی غذای خوشمزه و گوارا برای شوهرش تهیه کند، خداوند در بهشت خوراکی‌های رنگارنگ برایش تهیه می‌‎کند». (۱۶)

۶- احترام به شوهر و خوشرفتاری با وی.

۷- بدون اجازه و اطلاع شوهر در مال او تصرف نکند. پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند: «زن نباید بدون اجازه، مال شوهرش را به کسی بدهد، اگر چنین کند. گناهش مال زن است و ثوابش از آن شوهر». (۱۷)

ج) حقوق مشترک زن و مرد

۱- حق احترام متقابل زن و مرد به یکدیگر؛
۲- حق محبت و عشق ورزی به هم و صمیمیت دو جانبه؛
۳- حق تراضی جنسی؛
۴- حق عیب پوشی؛
۵- حق راز داری و حفظ اسرار یکدیگر؛
۶- حق مشورت کردن؛
۷- حق تشکر از زحمات یکدیگر؛
۸- حق احترام به والدین و اقوام یکدیگر؛
۹- حق رسیدن به وضع ظاهر؛
۱۰- حق پایبندی به اصول اخلاقی؛
( راستگویی، صداقت، وفای به عهد، امانت داری)
۱۱- حق تعدیل خواسته ها؛
۱۲- حق دینداری و حفظ ارزش‌های دینی و اخلاقی؛
۱۳- حق اعتماد متقابل؛
۱۴- حق حفظ شخصیت یکدیگر؛
۱۵- حق تربیت فرزندان.

پی‌نوشت‌ها

۱- بحارالا نوار، ج ۷۱ ، ص ۲
۲- جامع السعادات، ج ۲، ۱۴۱
۳- وسایل الشیعه، مقدمات نکاح، باب ۷۱ ، خ ۱
۴- جامع السعادات، ج ۲، ص ۱۴۱
۵- نکاح مستدرک، باب ۶۵
۶- نهج البلاغه، نامه ۳۱
۷- وسایل الشیعه، ج ۷، ۱۶
۸- همان، ج ۷، ص ۱۶
۹- سوره ی تحریم، آیه ی ۶
۱۰- مستدرک ابواب الاولاد، ب ۳، خ ۱
۱۱- وسایل الشیعه، ج ۷، ص ۱۱۷
۱۲- همان، ج ۷، ص ۱۳۵
۱۳- وسایل الشیعه، ج ،۷، ص ۱۱۷
۱۴- نکاح مستدرک، باب ۶۰، خ ۱۲
۱۵- مطلع عشق، خطبه عقد، ۱۸\۵ \۷۴
۱۶- مستدرک الوسائل، ج۱۴ ، ص ۲۴۷
۱۷- وسایل الشیعه، ج ۷ ، ص ۱۱۲

منبع: رفیعی محمدی، علی محمد؛ (۱۳۸۹)، نسیم عشق: عوامل تحکیم و تزلزل خانواده، قم: انتشارات رسول اعظم ( صلی الله علیه و آله و سلم )، چاپ هفتم.