- زمان مطالعه : 6 دقیقه
- توسط : رحمت الله ضیایی
- 0 نظر
علل غیبت امام زمان (ع) چیست؟
درطول تاریخ، مسئله ی غیبت ،برای پیامبران وبرخی از اولیاء روی داده ازاینروی غیبت امام زمان مسئله ی تازه وناشناخته برای مسلمانان ودیگرامتها نیست، برای آن دلایل فراوانی وجوددارد ،چنانکه برای غیبت دیگراولیا دلایل فراوانی وجود داشته ، شیخ صدوق درکتاب کمال الدین که آنرا به اشاره ی آن حضرت نوشته درباره غیبت پیامبران وعمرطولانی آنها وعلل غیبتشان مطالب جالبی نوشته است .
غیبت امام زمان (ع) از اموری است که عقل بشر به تنهایی از کشف همه اسرار آن ناتوان است و پیوسته مورد سؤال قرارگرفته و فکرها را مشغول نموده است، ولی باید توجّه داشت که بر اساس برخی روایات علّت و فلسفه واقعی غیبت امام مهدی(ع) سرّی از اسرار الهی است که حکمت آن بر بندگان پوشیده است و جز خدا و امامان معصوم(ع) کسی نسبت به آن اطلاع کافی و کامل ندارد و تنها بعد از ظهور آن حضرت این مطلب روشن خواهد شد. لذا پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله) می‌فرماید: (یا جابر! ان‌ّهذا لامر من أمراللّه و سرّ من سرّ اللّه، مطوّی عن عباده فایّاک و الشّک فی أمر اللّه فهو کفر)
«ای جابر! (غیبت امام زمان) سرّی از اسرار الهی می‌باشد که بر بندگان پوشیده است، مبادا در امر خدا شک کنی، چرا که‌تردید در امر خدا کفر است.»
چنانکه عبداللّه بن فضل هاشمی روایت کرده که از امام صادق(علیه السلام) شنیدم که می‌فرمود: «همانا برای «صاحب الامر» غیبتی تخلف ناپذیر است، به طوری که اهل باطل در آن تردید می‌کنند.
عرض کردم: یابن رسول اللّه! چرا غیبت می‌کند؟
فرمود: به علّتی که به ما اجازه نداده‌اند ان را آشکار سازیم.
عرض کردم: چه حکمتی در غیبت اوست؟
فرمود: همان حکمتی که در غیبت حجّت های پیش از او بوده است. حکمت غیبت قائم بعد از آمدن خود او ظاهر می‌شود،چنانکه حکمت سوراخ کردن کشتی توسط خضر(ع) و کشتن آن بچه و تعمیر دیوار، برای حضرت موسی(علیه السلام) ظاهر نگشت، مگرموقعی که خواستند از هم جدا شوند.»
بنابراین هر چند نمی‌توان به همه اسرار غیبت آن حضرت پی‌برد، امّا با استفاده از روایات معصومین(علیهم السلام) به برخی از این علل وحکمت ها اشاره می‌کنیم:
الف) آزمایش مردم
چنان که می‌دانیم یکی از سنت های ثابت الهی آزمایش بندگان و گزینش صالحان و پاکان است، به طوری که صحنه زندگی همواره صحنه امتحان و آزمایش است تا بندگان از این راه در پرتو ایمان و استقامت و تسلیم خویش در پیروی از اوامر خداوند تربیت یافته و به کمال برسند و استعدادهای نهفته آنان شکوفا گردد. لذا در برخی از روایات آمده است که فلسفه غیبت امام زمان (ع) آزمایش مردم است. در این زمینه به چند روایت توجه فرمائید:
۱) رسول اکرم(صلی الله علیه وآله) می‌فرماید: «ذاک الّذی یغیب عن شیعته و اوْلیائه غیْبه‌ً، لا یثْبت فیها علی القوْل بامامته الاّ من امْتحن‌اللّه قلْبه للاْیمان».
او (امام زمان ـ علیه السلام ـ ) کسی است که از یاران و شیعیانش غایب می‌شود، غیبتی که در آن غیبت کسی در اعتقاد به امامت حضرت ثابت نمی‌ماند، مگر کسی که خدا قلبش را به ایمان آزموده باشد.
۲) امام علی(علیه السلام) می‌فرماید:
(اما و اللّه لاقتلن‌ّ انا و ابنای هذان، ولیبعثن‌ّ اللّه من ولدی فی آخر الزمان یطالب بدمائنا، و لیبعثن‌ّ عنهم تمییزاً لأهل‌الضلاله حتی یقول الجاهل: ما للّه فی آل محمد من حاجه)
«به خدا قسم من، و این دو فرزندم (حسن و حسین) شهید خواهیم شد، خداوند در آخر الزمان مردی از فرزندانم را به خون خواهی ما بر خواهد انگیخت و او مدتی غایب خواهد شد تا مردم آزمایش شوند و گمراهان جدا گردند، تا جایی که نادان‌می‌گوید: خداوند دیگر نیازی به آل محمد ندارد.»
۳ـ امام حسین(علیه السلام) می‌فرماید: «برای امام مهدی (ع) غیبتی است. در این غیبت برخی از دین بر می‌گردند و برخی ثابت قدم‌می‌مانند. هر کس در این غیبت صبر کند و بر مشکلاتی که از سوی دشمنان ایجاد می‌شود استقامت کند، به قدری از اجر خداوند بهره‌مند می‌گردد که انگار در کنار پیامبر(ص) به وسیله شمشیر با دشمنان جنگیده است.»
۴ـ پیامبر اسلام(صلی الله علیه وآله) ضمن حدیث مفصلی می‌فرماید: «مهدی از دیدگان پیروانش غایب می‌شود و جز کسانی که خدا دل های‌آنان را جهت ایمان، شایسته قرار داده، در اعتقاد و امامت او استوار نمی‌مانند.»
۵ـ امام صادق(علیه السلام) فرمود: این غیبت امام مهدی (ع) امتحان پیروان و شیعیان است. (ان اللّه عزوجل‌ّ یحب‌ّ أن‌ْ یمتحن‌الشیعه)
۶ـ امام موسی بن جعفر(علیه السلام) می‌فرماید: هنگامی که پنجمین فرزندم غایب شد مواظب دین خود باشید، مبادا کسی شما را ازدین خارج کند. او ناگزیر غیبتی خواهد داشت، به طوری که گروهی از مؤمنان از عقیده خویش بر می‌گردند. خداوند به وسیله غیبت، بندگان خویش را آزمایش می‌کند…»
۷ـ امام موسی بن جعفر(علیه السلام) در روایت دیگر می‌فرماید: (انّما هی من اللّه ـ عزّوجل‌ّ ـ امتحن بها خلقه) «غیبت امام‌مهدی (ع) خود مایه امتحان بندگان از سوی خداوند بزرگ است”.
شیخ طوسی می‌گوید: از سخنان پیشوایان اسلام بر می‌آید که آزمایش به وسیله غیبت حضرت مهدی (ع) از سخت‌ترین‌آزمایش‌های الهی است.
ب) آزادی از بیعت طاغوت‌های زمان
در برخی از روایات اسلامی آمده است که علت و حکمت غیبت امام مهدی(علیه السلام) این است که آن حضرت به وسیله غیبت از یوغ بیعت با طاغوت‌های زمان آزاد می‌شود و تعهد و بیعت با هیچ حاکمی را بر عهده ندارد، تا بتواند در زمان قیام خود، آزادانه‌تلاش کند. دیگر امامان(ع) از روی تقیه حکومت ها را به رسمیت می‌شناختند، ولی امام مهدی(علیه السلام) مأمور به تقیه نیست و به همین‌جهت با حکومت‌ها و طاغوت‌های زمان بیعت نمی‌کند. اگر غیبت آن حضرت نباشد، این امر شدنی نیست.
امام حسن مجتبی(علیه السلام) در این باره فرمود: (ما منّا احد الاّ و یقع فی عنقه بیعه لطاغیه زمانه الاّ القائم الّذی یصّلی روح اللّه عیسی بن مریم خلفه فان‌ّ اللّه ـ عزّوجل‌ّ ـ یخفی ولادته و یغیب شخصه لئلاّ یکون لاحد فی عنقه بیعه اذا خرج، ذاک التاسع‌من ولد اخی الحسین…)
«هر کدام از ما (امامان اهل البیت(علیهم السلام)) در زمان خود بیعت حاکمان و طاغوت‌های زمان را از روی تقیه به عهده گرفته‌ایم، مگرامام مهدی(علیه السلام) که عیسی بن مریم به امامت آن حضرت نماز می‌گذارد. خداوند ولادت او را مخفی نگه داشت و برای او غیبتی‌در نظر گرفت، تا زمانی که قیام می‌کند بر گردنش بیعت حاکمی نباشد.»
ج) حفظ جان امام مهدی (ع)
خداوند به وسیله غیبت امام دوازدهم(علیه السلام) جانش را از شر دشمنان حفظ نموده است. اگر مسأله غیبت امام مهدی(علیه السلام) مطرح‌نبود «معتمد» عباسی که به خون آن حضرت تشنه بود، مانند پدران بزرگوار آن حضرت، امام مهدی(علیه السلام) را نیز شهید می‌کرد وزمین از حجت خداوندی خالی می‌شد.
در این باره روایات فراوانی از امامان معصوم(ع): به ما رسیده است.
امام محمد باقر(علیه السلام) فرمود: (ان‌ّ للقائم غیبه قبل ان یقوم، قال: قلت: و لم، قال: یخاف.)
«برای قائم ما (امام مهدی(علیه السلام)) قبل از آن‌که به پا خیزد غیبتی است.»
راوی پرسید: «برای چه؟» حضرت فرمود: «به جهت این که ترس از کشته شدن او وجود دارد.»
هـ) آمادگی جهان
ظهور حضرت مهدی (ع) به عنوان «خاتم الاوصیا» و منجی بشریت و کسی که در کره زمین دین اسلام را برتمامی‌دین‌ها پیروز می‌گرداند، قطعاً به زمینه و آمادگی جهانی نیازمند است. زیرا روش و سیره آن حضرت مبنی بر رعایت امور ظاهری و حکم به ظاهر نیست بلکه مبنی بر رعایت حقایق و حکم به واقعیّات ، ترک تقیّه ، مسامحه نکردن در اموردینی ، احقاق حقوق ، برقراری عدالت واقعی و اجرای تمام احکام اسلامی است.
معلوم است که انجام این برنامه و انقلاب بزرگ و همه‌جانبه نیازمند ترقی و رشد بشر در ناحیه علوم، معارف، فکر، اخلاق وآمادگی جامعه برای پذیرش و استقبال این نهضت و لیاقت زمامداری آن رهبر الهی می‌باشد.
از این رو جهان باید زمینه این پذیرش را داشته باشد تا این هدف محقق شود. بنابراین می‌توان آمادگی نداشتن جهان را یکی ازفلسفه‌ها و حکمتهای غیبت امام مهدی (ع) بر شمرد.
نتیجه
علت و فلسفه واقعی غیبت حضرت ولی عصر (ع) یکی از رازهای الهی است که جز خداوند وپیشوایان معصوم: کسی نسبت به آن اطلاع کافی و کامل ندارد.
با این حال طبق بیان معصومین(ع): راز اصلی غیبت آن حضرت عبارت است از: ۱ـ فراهم نبودن شرایط ظهور، برای تحقق‌بخشیدن به آرمانی بزرگ (گسترش عدل و قسط جهانی و به اهتزاز در آوردن پرچم توحید در تمام کره خاکی). این آرمان بزرگ نیاز به گذشت زمان و شکوفایی عقل و دانش بشر و آمادگی روحی بشریت دارد، تا جهان به استقبال آن امام عدل وآزادی برود. طبیعی است اگر آن حضرت پیش از فراهم شدن مقدمات در میان مردم ظاهر شود، سرنوشتی مانند دیگر امامان(شهادت) یافته و قبل از تحقق آن آرمان بزرگ دیده از جهان برخواهد بست.
۲ـ محفوظ ماندن از شرّ جباران و ستمگران است.
۳ـ در بعضی از روایات حکمتهای دیگری از جمله آزمایش مردم و اندازه پایبندی و پایداری آنان به دین و ولایت بیان شده‌است. غیبت آن حضرت سبب می‌شود تا نفاق پنهان عدّه‌ای آشکار شود، ایمان حقیقی دوست داران و شیعیان واقعی امام(ع) ازافراد ناخالص و سست ایمان جدا و پاک شود و در یک جمله مؤمن از منافق معلوم گردد.
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
۱ـ مهدویت،نویسنده:لطف الله صافی گلپایگانی،
۲ـ مجموعه مقالات و گفتارها، نویسنده:آثار جمعی از محققین.
۳ـ خورشید پنهان،نویسنده: ستاد برگزاری جشنهای میلاد حضرت مهدی (ع).
۴ـ آخرین سفیر،نویسنده: ذبیح اللّه محسنی کبیر.
۵ـ آخرین تحول، زیر نظر سید محمد مهدی خلخالی.
فایل تصویری در سایت شما
فایل صوتی در سایت شما
به اشتراک گذاری در شبکه های اجتماعی