زیان های استفاده کودکان از ابزارهای دیجیتالی و فضای مجازی

کودکان و دنیای مجازی

راهنمای والدین در استفاده کودکان از رسانه های دیجیتال

رسانه ها، همه جا هستند. تلویزیون، اینترنت، کامپیوتر، و بازی های ویدئویی همیشه و همه جا توجه کودکان را به خود جلب می کنند. امروزه کودکان به طور متوسط روزانه ۷ ساعت از زمان خود را صرف بازی و استفاده از تجهیزات الکترونیک می کنند که بخشی از آن در اتاق انتظار مطب ها، در ایستگاه اتوبوس، و مواردی از این قبیل می باشد.

والدین باید در تجارب استفاده کودکانشان از تجهیزات الکترونیکی به ویژه در سنین پایین تر سهیم باشند. هدف از این کار، ایجاد تعادل در استفاده از این تجهیزات است. والدین باید تجهیزات رسانه ای را در مکانی از منزل قرار دهند که امکان نظارت نحوه استفاده کودکان از آنها میسر باشد.

علاوه بر این، تلویزیون و کامپیوتر نباید در اتاق خواب قرار داشته باشند. شما می توانید با شریک کردن کودکتان در تجارب خود در استفاده از تلفن های همراه هوشمند و تبلت مطالب بسیاری را به آنها بیاموزید. همان طور که کودک شما برنامه های جدید را کشف می کند، در کنار او باشید و به سؤالات وی پیرامون بازی های و جنبه های مختلف محتوای آنها، او را یاری کنید. این کار که نوعی مشارکت و نظارت فعال است، به افزایش مهارت های ادراکی کودک شما کمک می کند.

با این حال، پزشکان هشدار می دهند نباید قدرت یادگیری و تأثیر مطالعه کتاب با کودکتان و صرف زمانی برای کشف دنیای بیرون را دست کم بگیریم.

والدین باید الگوی فرزندان خود باشند؛ با وجودی که همه ما از جنبه های مفید این دستگاه های دیجیتالی استقبال می کنیم، پدر و مادرها باید برای ایجاد تعادل، زمانی آنها را خاموش کرده و مدت زمانی واقعی را با کودکان خود سپری کنند. جهان برای رشد شناختی، مهارت های اجتماعی و زبانی، مکان بسیار مهمی برای کودکان به حساب می آید.

پیشنهاد کارشناسان این است که اجازه دهید کودکتان با استفاده از تلفن همراه شما از حشرات عکس بگیرند و سپس شما اطلاعات مربوط به حشرات را در اینترنت جستجو کرده و اطلاعات بیشتری را در مورد حشرات موجود در عکس های در اختیار کودکتان قرار دهید.

بسیاری از کارشناسان بر این باورند که حس لامسه و لمس اجسامی از قبیل مکعب و سایر اشکال هندسی، بهترین روش یادگیری در کودکان زیر ۵ سال است؛ اما مشاهده تصاویر انتزاعی بر روی صفحه نمایش کامپیوتر تأثیر چندانی بر یادگیری آنها نداشته و علاوه بر این، بازی فعالانه و آزادانه نیز برای رشد سلامت آنها ضروری است.

کارشناسان استفاده از ابزارهای دیجیتال را برای دانش آموزان به مدت بیش از دو ساعت در روز توصیه نمی کنند. اگرچه، در صورتی که دانش آموز برای کاربردهای آموزشی و بهره وری از این ابزار استفاده می کند، به طور قطع این زمان می تواند بیشتر باشد.

هر چه کودک شما بزرگتر می شود، می توانید به او آزادی عمل بیشتری بدهید. به این مفهوم که اگر کودک شما نشان دهد می تواند در مدت زمان استفاده و نحوه استفاده از این وسایل اعتدال را رعایت نماید، به وی اجازه خواهید داد تا مدت بیشتری از آن استفاده کند. البته باید خطر مشکلات بینایی ناشی از تماشای بیش از حد به صفحه نمایش را نیز مد نظر داشته باشید. برخی قانون ۲۰-۲۰-۲۰ را پیشنهاد می کنند؛ به این صورت که پس از هر ۲۰ دقیقه نگاه کردن به صفحه مانیتور یا تلویزیون، باید ۲۰ ثانیه به فاصله ۲۰ متری خود نگاه کنید.

امروزه برنامه های بسیار متنوع و مناسبی برای کودکان وارد بازار رسانه های دیجیتال شده است. هنگام انتخاب یکی از این برنامه ها باید توجه بسیاری را بر محتوا و پیام آن متمرکز نمود، چرا که آنچه کودکان تماشا می کنند و با آن بازی می کنند، بسیار مهم است. کارشناسان به والدین توصیه می کنند تا تمایز بین محتوای آموزشی و سرگرمی را فرابگیرند. نکته مهم دیگر، توجه به محدوده سنی کودک و انتخاب برنامه مناسب با آن سن و نیز توانمندی کودکان است.

آنچه واضح است این است که استفاده از رسانه های دیجیتال به تنهایی درمان تمام نیازهای رشد کودکان نیست. همه کودکان به تعاملات اجتماعی نیاز دارند و حتی با کیفیت ترین تصاویر گرافیکی نیز تنها تقلید کمرنگی از دنیای واقعی را به آنها ارائه می کند. البته تحقیقات بسیاری برای بررسی مزایای این ابزار دیجیتال در حال انجام است و زمانی که نوبت به ریاضیات، نگارش، و درک مفاهیم می‌رسد، مطالعات نشان می دهند کودکان قادرند این مهارت ها را از طریق بازی های کامپیوتری مناسب فرابگیرند.

مضرات و تأثیرات منفی رسانه های دیجیتال

با وجود مزایای رسانه های دیجیتال و اینکه استفاده مناسب از دنیای مجازی، ذهن کودکان را از چهاردیواری خانه فراتر برده و با شبیه‌سازی دنیای واقعی، آنها را برای مواجهه با مشکلات واقعی و ارائه راهکارهای واقعی آماده می‌سازد، باید مضرات و تأثیرات منفی رسانه های دیجیتال را نیز مورد توجه قرار داد. برخی از منتقدان ادعا می کنند در مورد منافع آموزشی کامپیوترها به شدت اغراق شده است.

همچنین بسیاری بر این باورند که بازی های الکترونیکی، نه تنها کودکان را منزوی ساخته و باعث خوشحال آنی آنها می شود، بلکه به از خود بیگانگی، پرخاشگری، ناراحتی های روانی و چاقی در دوران کودکی منجر می شود که در زیر به اختصار به برخی از آنها اشاره خواهد شد:

۱. رشد سریع مغز

اندازه مغز نوزاد از بدو تولد تا ۲ سالگی، سه برابر شده و تا سن ۲۱ سالگی به رشد سریع خود ادامه می دهد. رشد زودهنگام مغز، توسط محرک‌های محیطی یا فقدان آنها تعیین می شود. مغز در حال رشدی که به واسطه قرار گرفتن بیش از حد در معرض فناوری هایی از قبیل تلفن همراه، اینترنت، آی پد و تلویزیون تحریک می شود، در عملکردهای اجرایی تأثیرات منفی از خود نشان داده و در نتیجه به اختلالات تمرکز، تأخیر شناختی، اختلال در یادگیری، افزایش تکانش گری در توانایی های شخصی همچون کج‌خلقی منجر شده است.

۲. تأخیر در رشد

استفاده از فناوری، حرکت بدنی فرد را محدود کرده و در نتیجه باعث تأخیر در رشد وی می شود. امروزه یک کودک از هر سه کودک، با مشکل رشد معوق وارد مدرسه می شود که این امر بر میزان یادگیری و پیشرفت تحصیلی دانش آموز، تأثیرات منفی بر جای می‌گذارد. تحرک فیزیکی، تمرکز و توانایی یادگیری کودک را افزایش می دهد. برخی کارشناسان بر این باورند که استفاده از ابزار فناوری در کودکان زیر ۱۲ سال، مخل یادگیری و رشد کودک می باشد.

۳. چاقی همه‌گیر

استفاده از تلویزیون و بازی های ویدئویی با افزایش چاقی مرتبط است. احتمال ابتلا به چاقی در کودکانی که مجازند در اتاق خوابشان چنین دستگاه هایی داشته باشند، ۳۰ درصد بیشتر است. علاوه بر این، ۳۰ درصد از کودکان مبتلا به چاقی، در معرض احتمال بیشتر ابتلا به دیابت و در نهایت خطر سکته مغزی زود هنگام و حمله قلبی و کوتاه شدن طول عمر قرار دارند. به دلیل چاقی بیش از حد، احتمالا کودکان نسل بیست و یکم نخستین نسلی خواهند بود که بیش از والدینشان زندگی نخواهند کرد.

۴. محرومیت از خواب

۶۰ درصد از والدین استفاده کودکانشان از رسانه های دیجیتال را مورد نظارت قرار نمی دهند، و نیز ۷۵ درصد از کودکان در اتاق خوابشان دستگاه دیجیتال دارند. از این رو ۷۵ درصد از کودکان بین ۹ تا ۱۰ سال به علت استفاده بیش از حد از این فناوری دچار کمبود خواب هستند که این امر بر افت تحصیلی آنها نیز تأثیر بسزایی دارد.

۵. مشکلات روانی

استفاده بیش از حد از فناوری به عنوان عامل اصلی نرخ فزاینده افسردگی، اضطراب، اختلال وابستگی، اختلال در تمرکز، اوتیسم، اختلال دو قطبی، جنون و رفتارهای مشکل ساز در کودکان شناخته شده است.

۶. پرخاشگری

محتوای خشونت آمیز رسانه های دیجیتال، باعث پرخاشگری کودکان می شود. کودکان به طور فزاینده‌ای در معرض خشونت های جسمی و جنسی در رسانه های امروزی قرار می‌گیرند. برخی از برنامه ها و بازی های دیجیتال و همچنین سریال های تلویزیونی صریحا قتل، تجاوز، شکنجه و قطع عضو را به تصویر می کشند.

۷. زوال عقل

محتوای برخی از رسانه ها به دلیل آسیب رساندن به عصب غشای پیشانی، باعث اختلال در تمرکز و همچنین کاهش تمرکز و زوال حافظه می شود. کودکانی که دچار اختلال تمرکز باشند، از قابلیت یادگیری پایین تری برخوردارند.

۸.اعتیاد

همان طور که والدین بیش از پیش به فناوری روی می آورند، به همان میزان از فرزندان خود دور می شوند. در غیاب والدین، کودکان منزوی به ابزارهای دیجیتال سوق پیدا می کنند که زمینه اعتیاد آنها را فراهم می کند. از هر یازده کودک بین ۸ تا ۱۸ سال، یک نفر به فناوری معتاد است. این آمار پیش از این هرگز در تاریخ بشریت مشاهده نشده بود.

۹.انتشار امواج

در سال ۲۰۱۱، سازمان سلامت جهانی، تلفن های همراه و سایر ابزارهای بی‌سیم را به دلیل انتشار امواج به عنوان خطرات سرطان زا طبقه بندی کرد. کودکان نسبت به افراد بزرگسال در برابر بسیاری عوامل، حساسیت بیشتری دارند، چرا که سیستم ایمنی و مغز آنها هنوز در حال رشد است. از این رو خطر امواج نمی تواند برای کودکان و بزرگسالان یکسان باشد. از این رو، نوزادان و کودکان زیر ۲ سال تحت هیچ شرایطی نباید در معرض سرگرمی‌های دیجیتال و تلویزیون قرار بگیرند.

روش‌های رشد و آموزش کودکان با ابزارهای فناوری دیگر مانند گذشته پایدار نیستند. کودکان، آینده ما هستند، اما برای کودکانی که بیش از حد از رسانه های دیجیتال استفاده می کنند، هیچ آینده‌ای وجود ندارد. از این رو توصیه کارشناسان به والدین این است که همیشه و از ابتدا برای استفاده کودکانشان از رسانه های دیجیتال و ابزارهای فناوری محدودیت زمانی تعریف کرده و بر بازی یا برنامه مربوطه نظارت کافی داشته باشند.

علاوه بر این، باید در خانه مکانی «عاری از فناوری» وجود داشته باشد؛ بدین معنا که باید در خانه فضایی وجود داشته باشد که در آن هیچ گونه ابزار الکترونیکی قرار نداشته باشد. والدین باید برای کودکانشان الگوهای مناسبی باشند. باید آگاه باشید که فرزندانتان چقدر برای بازی های دیجیتال یا استفاده از تلفن همراه هوشمند شما زمان می گذارند.

منبع: مجله اینترنتی دخت ایران