با قلدری کودکان چگونه برخورد کنیم

 امان از شوخى هاى گریه‌دار

در فیلم ها، زمانى که مى خواهند بچه قلدرى را در مدرسه نشان دهند، قلدرى فیزیکى را نمایش مى دهند؛ کودکى که به زور، از همکلاسى هاى خود پول مى گیرد. باید توجه داشت که این نوع قلدرى، موارد دیگرى را نیز شامل مى شود، از جمله: به زور گرفتن و تصاحب وسایل از همکلاسى ها یا کتک زدن شان.

البته منظور از کتک زدن این نیست که کودک قربانى، لزوما با صورتى کبود به خانه مى رود. گاه کبودى هاى جزیى بر اثر نیشگون گرفتن یا سرخى هایى در پشت کودک، مى تواند تنها نشانه هاى این ماجراى ناراحت کننده باشد. البته بعضى وقت ها مثل زمانى که دخترى موى همکلاسى خود را مى کشد تا او را وادار به انجام کارى کند، این نشانه هاى جسمى غیر قابل رویت هستند.

شاید در بسیارى مواقع، آغاز قلدرى عاطفى با شوخى باشد، مثل زمانى که براى خنده و شوخى، بچه ها اسامى یا القابى را به هم نسبت مى دهند و این، سر آغازى است براى داستانى که همیشه پایانى غم انگیز دارد. موارد دیگرى که در این طبقه قرار مى گیرند عبارتند از: نگاه هاى تند، مسخره کردن، در گوشى در مورد دیگرى حرف زدن، تکه انداختن و غیبت کردن.

قلدرى اجتماعى، سخت ترین بخش براى تشخیص است. زمانى که یکى از بچه ها، همه همکلاسى هاى خود به جز یک نفر را به جشن تولد دعوت مى کند، در واقع این جا نیز ما با یک قربانى قلدرى روبه رو هستیم. از موارد دیگر این دسته، خارج کردن یکى از بچه ها از گروه یا بازى و به نوعى قرنطینه کردن او است.

قربانى تلافى مى‌کند

معمولا نابرابرى در خانه یا زور گویى یکى از والدین یا خواهر و برادرى بزرگتر، مى تواند یکى از اصلى ترین دلایل قلدرى بچه ها در مدرسه و در مقابل دیگر بچه ها شود. البته این، تنها علت نیست چون گاهى اوقات بچه اى که در خانه قدرت زیادى دارد و در خانه حرف، حرف اوست نیز مستعد این ناهنجارى است. به این فهرست، عصبانیت از والدین و ناتوانى در بیان آن به دلیل ترس یا دیگر دلایل را نیز اضافه کنید.

باید توجه داشت که در مورد قلدرى، چرخه اى وجود دارد که متاسفانه در اکثر مواقع نیز تکرار مى شود؛ قربانیان قلدرى، خود در جایى دیگر – زمانى که فرصتى مى یابند دیگران را قربانى مى کنند. باید توجه داشت که هر چه زودتر این چرخه شکسته شود بهتر است.

البته ممکن است با خود فکر کنید که کودکانى را مى شناسید که در خانه، مورد ظلم و زور گویى قرار مى گیرند اما در محیط مدرسه، نه تنها کودکانى آرام اند که حتى در رابطه با دیگر کودکان به قول معروف توسرى خور نیز هستند.

در این رابطه باید توجه داشت کودکى که داراى قدرت فیزیکى نسبى، هوش اجتماعى بالا و به ویژه قدرت بالا در روابط بین فردى است، بیشتر احتمال دارد که دست به زور گویى و قلدرى در مدرسه بزند. نکته دیگرى که باید به آن توجه داشت، این است که اثرات چنین تجربیاتى تا دوران بزرگسالى نیز ادامه پیدا کرده و در روابط بعدى زندگى مثل زناشویى، ارتباط با والدین یا در محیط هاى کارى، خود را نشان مى دهد.

فرشته‌هاى کوچک، قلدران بزرگ

قلدرى کردن مى تواند در فرد زورگو، نوعى عزت نفس کاذب ایجاد کند. احساس قدرت و مهم بودن، عاملى است که مى تواند بچه ها را تشویق به ادامه این کار کند. از طرف دیگر، قلدرى کردن همیشه و همیشه نیاز به تماشاچى دارد؛ تماشاچیانى که این احساس عزت نفس کاذب را تقویت مى کنند. از طرف دیگر، بعضى قلدران به دلایلى خاص دچار کمبود همدلى یا مهربانى هستند، براى همین فکر مى کنند که این اتفاقات در هر حال بر سر قربانیان آنها مى آمده و در نتیجه همین طرز تفکر، چندان دچار احساس گناه نمى شوند.

نکند کودک من هم یک قلدر باشد؟

البته تشخیص این موضوع، خیلى آسان نیست، پس باید دقت کنیم در صورتى که: فرزند شما تعدادى از علائم زیر را داشته باشد، کمى جاى نگرانى دارد:

۱-اگر فرزندتان عادت دارد از دیگران انتقادات تندى کند، تا جایى که گاه این انتقادات تند، تبدیل به دعوا مى شود.

۲-فرزندتان نسبت به دستورات بزرگترها، بى توجه است و این بى توجهى، توام با بى احترامى یا به نوعى تحقیر بزرگترها همراه است..

۳-کودک شما نسبت به احساسات دیگران، بى احساس است یا خیلى توجه نشان نمى دهد؛ مثلا در زمان دیدن فیلم هاى غم انگیز، احساس ناراحتى نمى کند یا دیدن گریه کودکى کوچک یا زمین خوردن فردى، تنها مى تواند باعث خنده او شود.

۴-فرزندتان مدام با دیگران و به ویژه بچه ها دعوا مى کند و همیشه نیز اعتقاد دارد که طرف مقابل او است که مقصر است و به دیگران اتهام هاى زیادى مى زند..

۵- فرزند شما در مقابل بدى ها و اشتباهات دیگران، خیلى سریع دست به انتقام مى زند و این را حقى براى خود مى داند؛ حتى اگر شکلى تندتر از رفتار اشتباه اولیه پیدا کند.

۶-کودکتان نسبت به حیوانات، خشونت نشان مى دهد و از آزار دادن آنها لذت مى برد..

۷-فرزندتان از مدرسه وسایلى را با خود به خانه مى آورد و مى گوید که آنها را از دوستان اش هدیه گرفته است و این مسئله بسیار تکرار مى شود یا بدون مناسبت و بى دلیل صورت مى گیرد.

باید توجه داشته باشید که قلدرى، همیشه واضح نیست و تشخیص آن، گاه بسیار مشکل است؛ چون بچه هایى که قلدرى مى کنند، خیلى زود یاد مى گیرند که کى این کار را انجام دهند تا بزرگترى خبردار نشود و او را بازخواست نکند. البته بین دختران و پسران در این زمینه تفاوت وجود دارد؛ معمولا پسران قلدر، این کار را به شکل فیزیکى و کلامى نشان مى دهند ولى دختران، به صورت مسخره کردن، توهین کردن، غیبت و در گوشى صحبت کردن در مورد دیگرى و مانع فعالیت او شدن، نشان مى دهند…

کجاست قربانى؟ 

باید توجه داشته باشید که هر چه فرزند شما بزرگتر باشد، احتمال این که خودش در مورد مشکلش با شما صحبت کند، کمتر مى شود؛ به همین دلیل نیز لازم است که به نشانه هاى کمکى توجه کافى داشته باشید:

۱-اگر کودکتان در گذشته از طرف دوستانش به مهمانى دعوت مى شده اما چند وقتى وقتى است که دیگر از دعوت خبرى نیست.

۲-فرزندتان شکایاتى در مورد مسائل جسمى دارد؛ مثل سردردهاى تکرار شونده یا ناراحتى هاى گوارشى مثل معده درد که دکتر، تشخیصى براى آن نداشته است.

۳-کودکتان دچار بى خوابى شده یا بیشتر از گذشته و بدون دلیل مى خوابد. در رابطه با تغییرات خواب، توجه داشته باشید که سر نخ خیلى معتبرى نیست چرا که به عنوان مثال، تغییرات بلوغ نیز مى تواند چنین نتیجه اى را به وجود بیاورد. پس در این مورد، با احتیاط قضاوت کنید.

۴-فرزندتان مدتى است که نسبت به مدرسه رفتن، علاقه نشان نمى دهد و به بهانه هاى مختلف، مى خواهد از رفتن به مدرسه شانه خالى کند…

۵-کودکتان با سر و وضعى آشفته، از مدرسه به خانه مى آید و سعى در کوچک یا پنهان کردن دلیل آن دارد.

۶-فرزندتان با چشمانى قرمز که نشان مى دهد گریه کرده، به خانه مى آید یا در اتاقش، حمام و یا در زمان خواب، مخفیانه گریه مى کند و به هیچ عنوان حاضر نیست قبول کند که گریه مى کرده و در صورت قبول آن نیز دلیلش را به شما نمى گوید.

۷-فرزندتان با وجود این که براى او غذا یا خوراکى تهیه مى کنید، بسیار گرسنه به خانه مى آید.