شیخ حسین مظاهرى «دام ظله»

تولد و دوران کودکی

مرجع عالیقدر حضرت آیت الله االعظمی آقای حاج شیخ حسین مظاهری، در سال ۱۳۱۲ هجری شمسی در «تیران»، یکی از شهرستان‌های استان اصفهان و در خانواده‌ای مذهبی و روحانی و دوستدار خاندان پیامبر گرامی اسلام«صلی‌الله علیه وآله وسلم» پا به عرصۀ وجود نهادند.تقید به شریعت و کوشش برای انجام واجبات و ترک محرمات الهی از ویژگی های برجستۀ خانوادۀ آیه الله العظمی مظاهری به ویژه والد ایشان، مرحوم حجه الاسلام و المسلمین حاج شیخ حسن مظاهری بود که این مسأله، سهم بسزایی در رشد و تعالی روحی ایشان و علاقه مندی معظّم‌له در حوزۀ علمیه داشت.

 دوران تحصیل

آیت الله العظمی مظاهری،با پایان دادن به تحصیلات غیر حوزوی، در سال ۱۳۲۶هجری شمسی،برای تحصیل علوم دینی، وارد حوزۀ علمیۀ اصفهان شدند. حوزۀ علمیۀ اصفهان در دوره‌های قبل،به‌ویژه در عصر صفوی،با ظهور عالمانی برجسته و سترگ و بر پایی جلسات علمی درخشش فراوان داشت.در دوره ای که آیت الله العظمی مظاهری به تحصیلات حوزوی روی آورده بود،حوزه اصفهان اگر چه درخشش پیشین را نداشت؛امّا همچنان از استادان بزرگ و حوزه های بحث و درس خالی نبود.معظّم‌له در ابتدا به مدرسه مسجد سید اصفهان،که مقبره مرحوم سیّد شفتی نیز در آنجاست،وارد شده و مشغول به تحصیل شدند. آیت الله العظمی مظاهری دروس دورۀ ادبیات و نیز بخشی از دورۀ سطح را در اصفهان،در نزد استادان بزرگ آن دیار،فرا گرفته و در سال ۱۳۳۰ هجری شمسی،به منظور تکمیل تحصیلات خود و بهره مندی از محضر استادان حوزۀ علمیۀ قم،به این حوزه سترگ پای نهادند و پس از پایان تحصیلات سطح عالیه،در درس خارج فقه و اصول اعاظم حوزۀ علمیۀ قم شرکت جسته و در کنار آن به فراگیری دروس فلسفه، همانند اسفار و شفا و نیز تفسیر و کلام پرداختند. معظّم‌له در طی این سال‌ها، از تدریس دروس حوزوی نیز غافل نمانده و از آغاز تحصیل،دورس فراگرفته را تدریس می‌کردند. ایشان،عوامل کامیابی خود در زمینه های علمی را انتخاب استادان و هم مباحثه های خوب،تلاش برای مانع نشدن امور دنیوی در تحصیل، منظم بودن و تقویت دروس پایه می‌دانند.

 اساتید

آیت الله العظمی مظاهری،با ورود به حوزۀ علمیۀ اصفهان دروس ادبیات را خدمت دو عالم ادیب،مرحوم حاج آقا جمال خوانساری و حاج آقا احمد مقدس فراگرفته و دروس سطح را نزد حضرات آیات خادمی ،فیاض، طیب،ادیب ومدرس و منظومه حاجی سبزواری را در محضر مرحوم آیهالله حاج شیخ محمود مفید آموختند.با ورود به حوزۀ علمیه قم ، کتاب مکاسب و کفایه الاصول را نزد مرحوم آیهالله حاج شیخ عبدالجواد جبل عاملی و مرحوم آیهالله العظمی مرعشی نجفی و مرحوم آیهالله مجاهدی و مرحوم آیهالله حاج شیخ مرتضی حائری و مرحوم آیهالله سید محمد باقر سلطانی«قدّس‌سرّهم» خواندند و آنگاه پیش از هشت سال در دروس خارج فقه حضرت آیهالله العظمی بروجردی و ده سال در دروس خارج فقه و اصول حضرت امام خمینی«قدّس سرّه» و بیش از دوازده سال در دروس خارج فقه و اصول آیهالله العظمی محقق داماد حاضر گشتند.همچنین اسفار ملا صدرا،شفای بوعلی سینا و دروس تفسیری و اعتقادی را نزد علامۀ طباطبائی فراگرفتند.

 فعالیتهای علمی وفرهنگی

حضرت آیهالله العظمی مظاهری،در سال های زندگی پر برکت خود خدمات علمی، فرهنگی و اجتماعی فراوانی را به انجام رسانیده‌اند که تا هم اکنون نیز ادامه دارد.از جمله خدمات معظّم‌له که تحوّل بزرگی در حوزه های علمیه ایجاد کرد،اهتمام ویژه به درس اخلاق و پرورش روحیۀ معنوی فضلاء و طلاب جوان بود.ایشان پیش از انقلاب با اصرار واستقبال فضلاء وطلاب، درس اخلاق خود را ابتدا در مدرسه فیضیۀ قم آغاز کردند. و اکنون متجاوز از چهل و پنج سال است که این دروس به طور مداوم تشکیل می‌گردد و از این رهگذر، شاگردان و طلاب فاضلی به مکتب شیعه تقدیم شده است.آیهالله العظمی مظاهری در امر سامان دادن به حوزه‌های علمیه نیز در پیش و پس از انقلاب خدمات شایانی داشته اند.از جمله، در پیش از انقلاب، به همراه بزرگانی چون آیهالله مصباح یزدی و آیهالله خرازی در تنظیم و تدوین برنامه های علمی و آموزشی موسسۀ در راه حق شرکت جستند که برکات بسیار عظیمی را به همراه داشت.در سال ۱۳۷۴ هجری شمسی نیز با هجرت ایشان از حوزۀ علمیۀ قم به شهر اصفهان ،حوزۀ علمیۀ اصفهان استقلال یافت.در دورۀ حضور معظّم‌له در اصفهان نیز خدمات فراوانی به آن حوزه کهن ارزانی گشته که از جمله می‌توان به تاسیس «مرکز مدیریت حوزه علمیه اصفهان»، «مرکز آموزش‌های تخصصی حوزه علمیه اصفهان»، «مرکزمشاورۀ حوزۀ علمیۀ اصفهان»، «مرکز خدمات حوزۀ علمیۀ اصفهان با بخش های مختلف بیمه، مسکن، قرض الحسنه، دفتر تعاون و …»، «مرکز تحقیقات رایانه‌ای حوزۀ علمیۀ اصفهان» و نیز «مرکز رسیدگی به امور مساجد استان اصفهان» اشاره کرد.

 تدریس و تألیف

آیه الله العظمی مظاهری سالیان بسیاری در حوزه های علمیه علاوه بر دروس اخلاق به تدریس دروس مختلف فقهی، اصولی، فلسفی، اقتصادی و. . . پرداخته اند. ایشان چندین بار، شرح منظومه، نهایهالحکمه و بخش هائی از اسفار اربعه را تدریس نموده واز سال ۱۳۵۶ تا کنون به تدریس دروس خارج فقه و اصول اشتغال داشته اند. معظّم‌له طی این سالها بسیاری از ابواب فقهی همانند طهاره، صلوه، صوم، خمس، زکوه، حجّ، امر به معروف و نهی از منکر، بیع، اجاره، مضاربه، شرکت، ضمان، حواله، کفالت، صلح، حجر، قرض، فلس، قضا، شهادات، حدود ودیات، ولایت فقیه و. . . و همچنین بیش از پنج دوره کامل مباحث علم اصول فقه و یک دوره مبحث قواعد فقهیه را در حوزه علمیه قم و اصفهان تدریس فرموده اند. معظّم‌له در ضمن تدریس از تألیف و پژوهش نیز غافل نبوده و کتاب های فراوانی را به میراث مکتوب شیعه افزوده اند. فهرست آثار و تألیفات منتشر شده آیه الله العظمی مظاهری، بدین شرح است:

 قرآن کریم

۱- معارف اسلام در سوره یس

۲- معاد در قرآن

 فقه

۳- الحاشیه علی العروه الوثقی

۴- رساله توضیح المسائل (احکام، اخلاق، عقائد)

۵- فقه الولایه و الحکومه الاسلامیه (تقریرات درس خارج فقه ولایت فقیه معظم‌له در ۳ جلد)

۶- مناسک حج

۷- احکام عمره مفرده

۸- استفتائات حجّ و عمره

۹- نکته هایی پیرامون ولایت فقیه و حکومت دینی

۱۰- ۷۰ نکته فقهی و اخلاقی مورد احتیاج در حجّ و عمره

۱۱- عصاره دین

۱۲- عوائد الاصول الصّغیر

 رجال

۱۳- «الثقاه الاخیار من رواه الاخبار»: این کتاب که «موسوعه رجالیون ثقه» می باشد، مشتمل بر یک مدخل وسه باب است. مدخل کتاب، شامل ده مقدمه اصلی است که در آن مبانی رجالی حضرت آیت الله العظمی مظاهری«مدظله‌العالی» به قلم معظّم‌له تحریرشده است پس از آن، سه باب اصلی کتاب، اختصاص به «اسماء، کنیه و القابِ» رجالیون ثقه دارد. در پایان کتاب نیز فهارس عامّه ای مشتمل بر پانزده فهرست تنظیم شده است که امکان دسترسی خوانندگان و محققان را به مطالب گوناگون کتاب تسهیل می نماید

 اعتقادات

۱۴- الیوم الآخر

۱۵- الامامه و الولایه فی القرآن (با همکاری حضرات آیات:محمدی گیلانی، محمد یزدی، مصباح، موسوی)

۱۶- برنامه زندگی

۱۷- اسلام آیین رستگاری (شرح اصول و فروع دین اسلام)

 اخلاق

۱۸- دراسات فی الاخلاق و شئون الحکمه العلمیّه

۱۹- عوامل کنترل غرائز در زندگی انسان

۲۰- جهاد با نفس (۴ جلد)

۲۱- فرماندهی در اسلام

۲۲- اخلاق در خانه

۲۳- فضائل و رذائل اخلاقی

۲۴- تربیت فرزند در اسلام

۲۵- جبهه و جهاد اکبر

۲۶- خانواده در اسلام

۲۷- به سوی حق

۲۸- ویژگی های معلّم خوب

۲۹- در ساحل سپیده اخلاص

۳۰- اخلاق و خودسازی

۳۱- آفتاب پرهیزکاری

۳۲- اخلاقیات العلاقه الزوجیّه

۳۳- اخلاق و جوان (۲ جلد)

۳۴- اخلاق در اداره

۳۵- کاوشی نو در اخلاق اسلامی (۲ جلد)

۳۶- اخلاق و خودسازی در مکتب اهل بیت «علیهم‌السّلام»

۳۷- حدیث اهل نظر

۳۸- اخلاق در توحید

۳۹- حریم‌های اخلاق در آئینه احکام

۴۰- راز عروج

۴۱- اخلاق فرماندهی

۴۲- اعتکاف، سلوک منتظران

۴۳- روزه، سلوک پرهیزکاران

۴۴- راهکارهای عملی درمان وسواس

۴۵- حج، سلوک خدایاجون

۴۶- مشق اخلاق(دفتر اول، دوم، سوم، چهارم، پنجم)

۴۷- نماز، نجوای مؤمنان

۴۸ – دانش اخلاق اسلامی(۴ جلد)

۴۹- محدودۀ پرواز انسان

۵۰- معاد، سرنوشت جاودانۀ انسان

۵۱- صبر، کیمیای سعادت انسان

۵۲- پرسش و پاسخ: سیمای زن در اسلام

۵۳- پرسش و پاسخ: ازدواج و خانواده

۵۴- پرسش و پاسخ: پرسش‌های جوانان

 عرفان

۵۵- اسرار حج

۵۶- سیر و سلوک؛ مقدّمه

۵۷- سیر و سلوک؛ یقظه

۵۸- سیر و سلوک؛ توبه

[انتشار شرح سایر منازل سیر و سلوک تا منزل هفتم در دست اقدام است.]

 حدیث

۵۹- شرح و تفسیر دعای کمیل (۳ جلد)

۶۰- شرح و تفسیر دعای سحر (۲ جلد)

۶۱- شرح و تفسیر مناجات شعبانیه (۲ جلد)

۶۲- الحکومه الاسلامیه فی احادیث الشیعه الامامیّه (با همکاری حضرات آیات: خرازی، مصلحی، شهید سلطانی و استادی)

 اقتصاد اسلامی

۶۳- احکام اقتصادی در مورد زمین

۶۴- مقایسه بین سیستم اقتصادی (۳ جلد)

۶۵- التوازن الاسلامی بین الدنیا و الآخره (با همکاری حضرات آیات: خرازی، مصلحی، شهید سلطانی و استادی)

 تاریخ و سیره

۶۶- زندگانی چهارده معصوم

۶۷- تجلّی حق (نگرشی اخلاقی بر فضائل و سیره پیامبر اکرم صلّی‌الله‌علیه‌وآله)

۶۸- مظهر حق (نگرشی اخلاقی بر فضائل و سیره امیرالمومنین علیه‌السّلام)

۶۹- پرسش و پاسخ: سیره و فضائل حضرت زهرا«سلام‌الله‌علیها»

 نرم افزارهای منتشر شده

اخلاق

۱- نرم افزار خورشید معرفت (حاوی ۱۲۰ ساعت صوت از دروس اخلاق معظّم‌له)

۲- نرم افزار صفای دل، دفتر اوّل(حاوی ۱۰۰ ساعت صوت از دروس اخلاق معظّم‌له)

۳- نرم افزار صفای دل، دفتر دوّم(حاوی ۷۰ ساعت صوت از دروس اخلاق معظّم‌له و متن برخی از کتب اخلاق)

۴- نرم افزار تهذیب نفس، شامل دروس اخلاق معظم‌له به صورت صوتی

۵- نرم افزار ازدواج و خانواده شامل سلسله مباحث اخلاقی معظم‌له در زمینه ازدواج و خانواده (حاوی۱۲۰ سخنرانی صوتی)

۶- عاشورا؛ معلّم اخلاق

۷- اخلاق از دیدگاه قرآن و عترت(تبیین فضائل و رذائل اخلاقی)

۸- ره توشه حج (بیانات اخلاقی پیرامون حج و عمره)

۹- عوامل سقوط انسان

۱۰- فضیلت‌های فراموش شده

۱۱- حق‌النّاس از دیگاه قرآن و عترت

۱۲- اخلاق کسب و کار

تاریخ وسیره

۱۳- نرم افزار تجلّی حقّ (حاوی ۶۰ جلسه صوتی وتصویری از بیانات معظّم‌له پیرامون شخصیت و سیره پیامبراعظم«صلّی‌الله‌علیه‌وآله»)

۱۴- نرم افزار تجلی کوثر (بیانات معظّم‌له پیرامون شخصیت و سیره حضرت زهرا «سلام‌الله‌علیها»)

تفسیر قرآن کریم

۱۵- نرم افزار انسان در قرآن، شامل دروس تفسیری قرآن کریم معظّم‌له با موضوعات: هدف از خلقت، کرامت، سعادت و شقاوت و . . . ، به صورت صوتی

۱۶- تقسیر اخلاقی قرآن کریم(جزء اول)

۱۷- تفسیر اخلاقی سورۀ مبارکۀ لقمان

مهدویت

۱۸- نرم افزار مهر پنهان، شامل دفتر اول از سلسله مباحث مهدویت معظم‌له و به صورت صوتی

۱۹- ‌نرم افزار مهر پنهان ، دفتر دوم (حاوی ۴۱ جلسه صوت از مباحث مهدویت معظم‌له و متن برخی از کتب اخلاقی)

دروس خارج فقه

۲۰- رسالۀ توضیح المسائل

۲۱- نرم افزار کتاب الاجاره، صوت و متن ۹۹ جلسه از دروس خارج فقه

۲۲- نرم افزار کتاب المضاربه، صوت و متن ۵۹ جلسه از دروس خارج فقه

۲۳- نرم افزار کتاب الضّمان، صوت و متن۴۲ جلسه از دروس خارج فقه

۲۴- نرم افزار کتاب الحواله، صوت و متن ۲۱ جلسه از دروس خارج فقه

۲۵- نرم افزار کتاب الکفاله، صوت و متن ۱۱ جلسه از دروس خارج فقه

۲۶- نرم افزار کتاب الصلح، صوت و متن ۲۴ جلسه از دروس خارج فقه

۲۷- نرم افزار کتاب الحجر، صوت و متن ۳۶ جلسه از دروس خارج فقه

۲۸- نرم افزار کتاب القرض، صوت و متن۴۱جلسه از دروس خارج فقه

۲۹- نرم افزار کتاب الفلس، صوت و متن ۳۲ جلسه از دروس خارج فقه

۳۰- نرم افزار کتاب الشرکه، صوت و متن ۱۳جلسه از دروس خارج فقه

۳۱- نرم افزار کتاب القضاء، صوت و متن ۱۴۷جلسه از دروس خارج فقه

۳۲- نرم افزار کتاب الشّهادات، صوت و متن ۸۶ جلسه از دروس خارج فقه

۳۳- نرم افزار کتاب الحدود و التّعزیرات، صوت و متن ۱۱۷ جلسه از دروس خارج فقه

۳۴- نرم افزار کتاب القصاص، صوت و متن ۸۸ جلسه از دروس خارج فقه

۳۵- نرم افزار کتاب الدیات، صوت و متن ۱۰۱ جلسه از دروس خارج فقه

۳۶- نرم افزار کتاب الطّهاره، صوت و متن ۵۱۲ جلسه از دروس خارج فقه

۳۷- نرم افزار کتاب النّکاح، صوت و متن ۲۴۴ جلسه از دروس خارج فقه

۳۸- نرم افزار کتاب الطّلاق به ضمیمۀ مباحث خلع و مبارات، صوت و متن ۸۱ جلسه از دروس خارج فقه

دروس خارج اصول

۳۹- نرم افزار اصول الفقه؛ دفتر اوّل: مباحث الفاظ (صوت و متن کامل ۲۶۴ جلسه از دروس خارج اصول)

۴۰- نرم افزار اصول الفقه؛ دفتر دوّم: مباحث عقلیه (صوت و متن کامل ۳۶۵ جلسه از دروس خارج)

۴۱- نرم افزار اصول الفقه؛ دفتر سوّم: قواعد فقهیّه (صوت و متن کامل ۳۰۷ جلسه از دروس خارج اصول)

همچنین آیهالله العظمی مظاهری«مدّظلّه‌العالی» در زمینه‌های دیگر اسلامی نیز تحقیقات و کتب فراوانی نگاشته‌اند که تاکنون به چاپ نرسیده است که از آن جمله می‌توان به تقریرات فقه و اصول اساتیدشان، کتب و رساله‌های متعدّد فقهی و اصولی، کتاب ولایه الفقیه، دورۀ کامل اصول فقه، رسالهٌ فی العرفان، رساله فی المعاد، المالکیه فی الاسلام و … اشاره کرد.

منبع:سایت معظم له