نشاط و سبک زندگی اسلامی

نشاط

واژه نشاط در لغت فارسی به معانی سرزندگی، زنده‌دلی، خوش‌دلی، سبکی و چالاکی یافتن برای اجرای امور، خوشی، شادمانی، خرمی، سرور، شادی، خرسندی و در مقابل کسل آمده است.

در لغت‌نامه دهخدا، در ادامه لغت شادی چنین آمده است: حالت مثبتی که در انسان به وجود می‌آید و در مقابل غم و اندوه قرار دارد. دهخدا در همین کتاب، شادی را به شادمانی، خوش‌حالی، مسرت، نشاط و طرب تعریف کرده است.

سبک زندگی

روش و طریقه زندگی، یا انجام کاری را سبک می‌گویند، حالا در روش و سبک زندگی، بعضی‌ها اخمو بودن و سخت زندگی کردن را انتخاب می‌کنند.

ولی بعضی‌ها حداقل در ظاهر هم که شده شاداب و خندان هستند که به تجربه ثابت شده وقتی شادتر و سرحال‌تر هستیم، بهتر کار می‌کنیم و با دیگران برخورد بهتری داریم و از طرفی، احساس موفقیت می‌کنیم و برای آنچه هنوز به دست نیاورده‌ایم، بیشتر تلاش می‌کنیم.

امروزه در علم پزشکی و روان‌شناسی به این نتیجه رسیده‌اند، خنده نوعی آرامش و استرس مثبت است که رغبت به زندگی را در فرد افزایش می‌دهد.

خنده از بروز حالاتی چون خشم، ترس، سستی و رخوت می‌کاهد  و به نظرم یکی از دوای درد افراد عقده‏‌ای، منزوی، مایوس، بدبین، خجالتی، شوخی‏ است.

قال علی (علیه ‎السلام): «السرور یبسط النفس و یثیر النشاط، الغم یغبض النفس و یطوی الانبساط؛ شادی مایه آرامش روان و امری نشاط برانگیز است اما غصه، نفس را در تنگنا می‌نهد و آرامش روان را در هم می‎پیچد». [۱]

همچنین خوبست تجربه و تمرین کنیم، و تجربه ثابت کرده که با لبخند و شوخ طبعی چقدر از فشار روانی‌ها کم می‌شوند، و کارها به ریل می‌افتد. اما اخم، عبوسی و سختگیری جز اضطراب و غم و استرس، هیچ کمکی به حل مشکلات نمی‌کند. همان طور که امیرالمومنین علی (علیه السلام) می‌فرمایند: «اصل العقل القدره و ثمرتها السرور؛ «ریشه عقل، توانمندی و میوه آن سرور و شادی است»،[۲] که مفهوم کلام حضرت این است که عاقل اخم نمی‌کند.

یکی از خصلت‎های خوب مومن شوخ طبعی و شادابی می‌باشد؛ «دعابه » یا شوخ طبعی صفتی است که به فرموده امام صادق (علیه ‎السلام) در هر مؤمنی وجود دارد: «ما من مؤمن الا و فیه دعابه. قلت: و ما الدعابه؟ قال: المزاح». [۳]

و به عبارتی، یکی از خصوصیات مؤمن، شوخ طبعی است. برخلاف منافق که شخصی ترشرو و خشن است. البته شوخی‌هایی که تبدیل به حرام نشود همان طور که امام باقر (علیه السلام) می‌فرماید: «خداوند کسی را که در میان مردم شوخی کند دوست دارد، به شرط آن که سخن زشتی نگوید». که در ذیل برخی از شادی‌های ناپسند اشاره می شود.

شادی‌های ناپسند

قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله و سلم):« وَیْلٌ! لِلَّذِی یُحَدِّثُ فَیَکْذِبُ لِیُضْحِکَ بِهِ الْقَوْمَ وَیْلٌ لَهُ وَیْلٌ لَهُ وَیْلٌ لَهُ‏».[۴]

دروغ گفتن و لو برای شوخی و مزاح، مزاحمت برای دیگران، تخریب معیارهای عرفی، دامن زدن به ناهنجاری‌ها، سوء استفاده افراد بدخواه، ایجاد ناامنی، اشتباه در مصادیق شادی، تبدیل شادی به عادت، زیاده‌روی در شادی، غفلت از یاد خدا، خود تخریبی، از بین رفتن وقار فردی، کاهش خرد، حریم‌شکنی‌ها، مصرف‌گرایی افراطی، اسراف و تبذیر، کاهش نوآوری‌ها، مسخ ارزش‌ها و بی توجهی به سنت‌ها، ایجاد بدعت‌ها، رواج فرهنگ ولنگاری، کاهش مشارکت مردم در امور حیاتی و جدی، سوء استفاده دشمنان و زمینه‌سازی برای ناآرامی‌ها و…

نتیجه گیری و پیشنهادات

شادی خانه و جامعه، در گرو درک اثرات مثبت نشاط و همچنین حل مسائل مهم و اساسی زندگی است. زندگی انسان ها زمانی سراسر لذت و شور و نشاط خواهد بود که سبک زندگی انسان خدایی شود و آن با انجام همه کارها برای رضای خدا بوده و نعمت‌های الهی فراموش نشود، رعایت حقوق الهی از جمله بجا آوردن نماز و روزه و… زیرا اتصال به خدا و حاکم شدن او در زندگی انسان‌ها و شناخت اهل‎بیت (علیهم ‎السلام) بالاترین سرمایه برای رسیدن به اوج لذت در زندگی است.

عدم رعایت حقوق الهی و تشدید مشکلات اجتماعی می تواند شادی اجتماعی را نابود سازد. مثلا مسائل مربوط به شغل، ازدواج، مسکن و… می‌تواند گیرنده شادی از آنها باشد.

آگاه سازی از اثرات نشاط واقعی نه شادی‌های زودگذر، مثل شادی با لذت مادی و زودگذر؛ توجه و دقت در شادسازی فضای شهری و عرصه‌های عمومی، مشتمل بر ساختمان‌ها، خیابان‌ها و میادین، نمادهای شهری و غیره، روی نشاط اجتماعی تاثیر معنادار دارد.

همچنین تقویت شبکه‌های اجتماعی، و شبکه‌های مروج شادی مثبت می‌تواند در توسعه نشاط اجتماعی موثر باشد.

فعالیت‌ های رفتاری (ورزش، محبت به دیگران، حضور در اجتماع، قدم زدن درکنار رود، یا کوه و…)، شناختی (تفکر مثبت، توجه به مواهب) و فعالیت های داوطلبانه (تلاش و کوشش،مساعی در تحقق اهداف) می تواند نشاط مثبت اجتماعی را سبب گردد.

نشاط و شوخی و لبخند خوبست اما با خانواده، خوب‌تر می‌باشد. بعضی ها در بیرون خانه لبخند می زند و حتی از حق خودش گذشت می کند اما به خانه که می‎رسد، سر زن و فرزند خراب می کند که بدترین اخلاق چنین خودخوری ها هست.

به خدا پناه می‌برم از تمام کجی‌ها و شر شیاطین.

پی‌نوشت‌ها

۱- غررالحکم، ج ۲، ص ۱۱۳.
۲- بحار، ج ۷۸، ص ۷.
۳- کافی، ج ۲، ص ۶۳۳.
۴- أمالی طوسی، ج ۱۹، ص ۵۳۷.

منبع: وبسایت صراط