حفظ نوجوانان از آسیب های اجتماعی

به رغم بهبود وضع زندگى و معیشت مردم، جرایم ارتکابى توسط دختران و پسران در سرتاسر جهان رو به گسترش است. در یک نگاه واقع‏ بینانه و اصولى مى ‏توان ازدیاد جرایم را محصول سستى در اعتقادات مذهبى دانست؛ چرا که در دنیاى شتابان و ماشینى امروزى نیز ثابت شده که ایمان و اعتقاد موجب رشد؛ و تعالى و انکار و مجادله و ضعف ایمان پلى است براى فرو غلطیدن در سراشیبى تبهکارى و قانون ‏شکنى.

هر چند از مهم‏ترین ویژگى ‏هاى دوران نوجوانى ورود به عرصه روابط اجتماعى و تطبیق و سازگارى با عقاید و هنجارهاى اجتماعى است، اما مى‏ توان آسیب ‏هاى اجتماعى را مرتبط با فرهنگ فردى و خانوادگى نوجوانان دانست.

خانواده از یک سو اگر خوب، سالم، مذهبى باشد خاستگاه رشد، کمال و تعالى فرزندان است و از دیگر سوى اگر گرفتار ضعف اخلاق و ایمان باشد مى‏ تواند سر منشأ بسیارى از تباهى ‏ها و کجروى‏ هاى آنان باشد.

در محیط خانه، کمبود عاطفه، تبعیض، اعمال خشونت، بى‏ مسئولیتى والدین، سخت‏ گیرى‏ هاى افراطى، ازدواج مجدد والدین، طلاق و اعتیاد مى ‏تواند از عوامل مهم و مؤثر در انحرافات اخلاقى و اجتماعى دختران و پسران نوجوان باشد.

محیط متشنج خانوادگى نیز مى‏ تواند موجب محرومیت عاطفى در فرزندان بشود.

در چنین خانواده ‏هایى که اختلافات، دعواها و مرافعه ‏هاى پدر و مادر کام زندگى را بر بچه ‏ها تلخ مى ‏گرداند؛ پدر و مادر دائما در موقعیت مقابله و کشمکش به سر مى ‏برند و هر کدام با استفاده از تمام ابزارهاى موجود و در دسترس تلاش مى‏ کند تا حرف خود را به کرسى نشانده و نظر و عقیده ‏اش را بر دیگرى یا دیگران تحمیل کند و درصدد تحقیر آنها برمى ‏آید.

معمولاً، در چنین خانواده‏اى، نوجوانان و بخصوص نوجوانان دختر به لحاظ عاطفى احساس کمبود مى‏ نمایند و خود را تنها و بى‏ پناه و مطرود احساس مى‏ کنند و فاقد انگیزه ‏هاى لازم براى اخذ و یا درونى کردن رفتارهاى پسندیده و نیکو مى‏ باشند که اثر این نقصان سال‏ هاى بعد و احتمالاً به صورت سرکشى و رویگردانى از مقررات و قوانین اجتماعى ظاهر خواهد شد. هر چند این مورد مى ‏تواند از همان دوران نوجوانى نمود یافته و باعث ایجاد دردسر براى خانواده و جامعه شود.

همانندسازى شدید با هم سن و سالان یا به گونه‏ اى وابستگى به آنان مى‏ تواند عامل مهم بعدى در انحراف نوجوانان پسر و دختر باشد. دختران و پسرانى که از سوى والدین یا خانواده طرد مى‏ شوند یا مورد بى‏ محبتى قرار مى‏ گیرند، براى جبران و کسب حمایت به طرف همسالان خود کشیده مى‏ شوند.

احتمال دارد آنان دست به اعمال ضد اجتماعى زده و همدیگر را براى ارتکاب جرایم و خلاف تشویق نمایند. در این سنین و چنین خانواده ‏هایى، دوستان و همسالان مى‏ توانند بهترین و بالاترین منبع جهت یادگیرى و رفتار و عملکرد انحرافى باشد.

پس از خانواده مدرسه نیز مى ‏تواند نقش اساسى و حیاتى در زندگى اجتماعى نوجوانان برعهده داشته باشد. نحوه رفتار و منش معلم و اولیای مدرسه و برنامه ‏هاى مختلف ارائه ‏شده توسط مسئولان مدارس، در علاقمندى یا انزجار دختران و پسران از مدرسه نقش مهمى دارد.

اولیاى مدارس با مراقبت آگاهانه و اصولى و غیر خشن و کنترل رفتارها، مى ‏توانند به اصلاح روش‏ ها و شکل ‏دهى شخصیت بچه ‏ها اهتمام داشته و موجب رشد فکرى، عاطفى و اجتماعى آنان بشوند و با آموزش ‏هاى صحیح و به موقع آنان را براى ورود به دنیاى بزرگسالى آماده کنند.

منبع: پیام زن؛ مهر ۱۳۸۸؛ شماره ۲۱۱