گفتگو و استفاده از مهارت های ارتباطی به جای مشاجره

گفتگو به جای مشاجره

همسرانی که می توانند مشکلات خود را با موفقیت حل کنند، بهترین شانس ادامه یک ازدواج موفق را در پیش دارند…

نتایج برخی تحقیقات حاکی از آن است که بر خلاف نظر بسیاری از همسران، مشکلاتی که در اوایل ازدواج به وجود می آیند، به مرور زمان نه تنها بهتر نمی شوند بلکه بد‌تر هم می شوند.

زن و شوهرها به جای این که بروز اختلافات و درگیری ها را نشانه ضعف و ناتوانی خود بدانند، بهتر است آنها را به چشم فرصت هایی برای ایجاد و تقویت مهارت هایی بدانند که برای ادامه زندگی مشترک خود می توانند به کار برند. مقاله زیر، برخی از مهارت های ضروری برای تحکیم زندگی خانوادگی را بررسی می کند.

مشکل این است که همسران فرصتی برای یادگیری مهارت های ارتباطی و حل مسئله ندارند و تعداد کمی هم این سعادت را داشته اند که در میان خانواده خود بزرگ شوند. زمانی که زوج ها می توانند این مهارت ها را بیاموزند، قبل از به وجود آمدن مشکلات است. زن و شوهرها بیشتر علاقمندند وقتی به مسائل و مشکلات خود بپردازند که جریان امور در حال بهتر شدن هستند تا بدتر شدن.

علاوه بر این، بیشتر زوج ها در اوایل ازدواجشان الگو‌های رفتاری- واکنشی برای خود می‌سازند که مثل پوسته‌ای سخت در آن گرفتار می شوند، الگو‌هایی که تغییر دادن‌شان بسیار مشکل است، مثل خشم، رنجش، و افسردگی.

دکتر مارک من به‌ عنوان روان‌شناس مسائل خانوادگی، پنج جلسه آموزشی با نام برنامه بهبود روابط قبل از ازدواج را طراحی کرده است که در این جلسات مهارت های حل مسئله به زنان و مردانی آموزش داده می شود که در شرف ازدواج هستند.

وی می گوید: ما به این زوج ها قوانین و محدودیت های لازم برای ایجاد برخورد‌های سازنده را می آموزیم. آخرین نتایج به‌ دست آمده از این تحقیقات نشان می دهد که آمار طلاق در زوج هایی که طریقه بحث و گفت‌وگوی سازنده را قبل از ازدواج می‌آموزند، ۵۰ در صد کمتر از زوج هایی است که این آموزش‌ها را ندیده اند. همچنین، میزان خشونت‌های فیزیکی در گروه آموزش ندیده، دو تا سه برابر بیشتر از گروه آموزش دیده است.

در سه سال اخیر، مارک من، آموزش برنامه بحث و گفت‌وگوی سازنده را در منطقه دنور پیشنهاد کرد. این آموزش نه تنها عشق و علاقه بین همسران را افزایش می دهد، بلکه اثرات مثبتی بر بچه‌ها، اعتماد به نفس و رشد اجتماعی آنها خواهد داشت.

برنامه بهبود روابط قبل از ازدواج، به کودکان توانایی برخورد‌ با اختلافات در روابط و زندگی شخصی را یاد می دهد. نکته مهم این است که وجود اختلاف در روابط، عامل مهمی است که موجب بروز آسیب‌های روانی در بزرگسالان و کودکان می شود. به گفته دکتر مارک من، بسیاری از آسیب‌های روانی افراد در واقع، بیشتر مشکلات ارتباطی هستند تا مشکلات درون روانی. اولین و مهمترین این مشکلات افسردگی در زنان است.

مطالعات نشان می دهند که بین افسردگی و مشکلات زناشویی، ارتباطی وجود دارد. این ارتباط، ناشی از اثرات مخرب روابط مشکل دار است.

مهار کردن درگیری ها

دکتر مارک من همزمان با ادامه مطالعات، توجه خود را بر جنبه منفی ازدواج متمرکز کرده است: مردم غالبا به جنبه های مثبت ازدواج نگاه می کنند اما آنچه در روابط زناشویی اصل است، توانایی مهار کردن عواطف منفی است. ۵۰-۳۰ در صد زن و شوهرها متأسفانه بد دهن هستند که بیانگر ضعف آنان در مدیریت اختلافات است و این خشونت وبد دهنی نتیجه ناتوانی آنها در کنترل کردن احساسات منفی شان است.

وی معتقد است: برای درمان مسائل و مشکلات زندگی مشترک، درمانگر باید واکنش به اختلافات و درگیری های دو طرف را در خط اول حمله خود قرار دهد اما نباید فقط به مهارت های بحث و گفت‌وگو‌ بسنده کند. این مهارت ها باید در متن روابط فرا گرفته شوند. بنا به گفته او ازدواج توانایی خاصی در بهر ه‌برداری ازآن مسائلی رادارد که ریشه در خانواده‌ها دارند.

مردان و زنان در بر خورد با اختلافات خود از شیوه های کاملا متفاوتی استفاده می کنند و همین شیوه ها هستند که به روابط آنها خدشه وارد می کنند. مردان طفره می روند، زنان می‌جنگند؛ وهر دو هم بر استفاده از الگو‌های رفتاری خود وفادار هستند. در حال حاضر، عده‌ای از محققان بر این باورند که مردها اساسا نسبت به زنان در حل و فصل اختلافات، مشکلات بیشتری دارند که دلیلش ریشه در تجارب گذشته، نگرش جنسیتی و به ویژه وضعیت فیزیولوژیکی آنها دارد.

دکتر جان گاتمن، استاد روانشناسی در دانشگاه واشینگتن در سیاتل معتقد است که احساس درد در مردان نیز متفاوت است. از نظر وی اندازه گیری مستقیم واکنش های فیزیکی مردان در روابط خود، تصویر قابل قبول‌ترو معتبرتری از آنچه زوج ها در زندگی تجربه می کنند نشان می دهد تا زمانی که فقط از آنها سؤال می شود.

اطلاعات دکتر گاتمن نشان می دهد که مردان از لحاظ فیزیکی بیشتر بر انگیخته می شوند. به‌عنوان مثال،هنگام درگیری با همسرخود قلبشان تند‌تر می‌زند، بیشتر عرق می کنند، و بیشتر راه می روند.

این گونه علائم که مردان هنگام کشمکش های عاطفی از خود بروز می دهند بسیار ناخوشایند هستند. در کل، مردان در این مواقع دست به عقب نشینی می‌زنند یا به‌ اصطلاح کوتاه می‌آیند، و این واکنشی است که گاتمن آن را سنگ اندازی می‌نامد، روشی که در آن شنونده دیواری سنگی در برابر گوینده ایجاد می کند؛ عموما حالات و خطوط چهره خود را تغییر نمی دهند؛ از نگاه مستقیم به چشم همسرشان خودداری می کنند؛ سر و گردن خود را خشک و جدی نگه می دارند و از دادن پاسخ به شنونده معمولی هم ناتوان هستند.

وقتی مرد از در گیر‌شدن طفره می رود، آن وقت است که روابط آنها قطع می شود. ابتدا، مرد از لحاظ روحی و سپس از لحاظ عاطفی پس می‌کشد، زن با استفاده از احساسات و عواطف خود مرد را مغلوب می کند. مرد از هر گونه در گیری با وی خودداری می کند. زن سعی می کند با نشان دادن خشم و رنجش شدید خود، مرد را وادارد تا همان گونه که خود رابطه را قطع کرده، خود نیز آغازگر آن باشد.

بی تردید، اگر زن و شوهر‌ها در همین حد از الگوهای رفتاری خود بمانند، امیدی به بهبود روابط هست اما اگر زن بخواهد با پس کشیدن خود برای از سرگیری ارتباط با همسرش مقابله به مثل کند، آن وقت است که متأسفانه مجبور به جدایی می شوند؛ یعنی سرنوشت این زندگی مشترک، به وضعیت دو خط موازی دچار می شود که هرگز به نقطه اشتراکی نمی رسند؛ یعنی وضعیتی که از سر گیری زندگی مشترک گذشته نا ممکن می شود.

مردان برای رفتار گریزانه ای که در پیش می‌ گیرند، بهای سنگینی می پردازند، چنین رفتاری متأسفانه هر امیدی به بهبود روابط، برقراری احساس تعلق‌خاطر و صمیمیت را نابود می کند.

برجسته کردن نقاط مثبت

هنگام یادگیری روش های بهتر مدیریت اختلافات، چه بسا که وجود مسرت و شادی ضروری باشد. البته سخن گفتن درباره یک ازدواج موفق بسیار است. هر پژوهشی در این باره نشان می دهد که عبارات محبت آمیزی که زوج ها در روابط خود به‌کار می برند، تأثیر بسیاری در ایجاد مسرت و رضایت خاطر آنها دارد.

بنا به گفته دکتر گاتمن، اختلافات زناشویی به تنهایی تأثیر مخربی بر زندگی مشترک زوج ها ندارند، البته اگر همراه با اقدامات مثبتی نظیر شوخی، راه حل های مثبت، توافق، رضایت، همدلی، و گوش دادن فعال غیر دفاعی باشد.

در تحقیقی که در کاسلوز فلوریدا به عمل آمد، از زوج هایی که ۲۵ سال یا بیشتر از ازدواجشان می‌گذشت، خواستند تا عوامل مؤثر در طولانی بودن ازدواجشان را بیان کنند. ۴۰درصد از این زوج ها دلیل تداوم زندگی مشترکشان را لذت با هم بودن و گرامی داشتن این با هم بودن، بیان کردند. علاوه بر این، بر این نکته توافق داشتند که لذت با هم بودن، عامل اصلی زندگی شاد و سعادتمند انه آنهاست.

در میان این زوج ها، فقط تعداد اندکی از زوج های راضی یا ناراضی، وجود تفریح، شوخی و شیطنت را در وضعیت زندگی مشترکشان دخیل نمی دانستند. از میان عوامل مؤثر در تداوم زندگی مشترک این زوج ها، بیان عبارات محبت آمیز بود که به‌ عنوان یکی از عوامل اساسی در یک ازدواج موفق ذکر شده بود و در صدر این فهرست قرار داشت.

دکتر گاتمن درباره یافته های تحقیق خود چنین می گوید: تنها نکته مهم و مثبت همین است، شیفتگی و عشق؛ زیرا شیفتگی و عشق، پدید آورنده تعهدی هستند که در موفق بودن ازدواج بسیار نقش دارند.

در دانشگاه میشیگان، تحقیق گسترده‌ای در دست انجام است. در این تحقیق که ۶ سال به طول می انجامد و هم اکنون چهار سال از آن سپری شده، ۳۷۳ زوج شرکت دارند. نکات مثبت این تحقیق را خانم الیزابت دووان، استاد روانشناسی و دانشمند محقق در انجمن تحقیق اجتماعی، به روشنی ارائه کرده است.

وی دریافت که تأیید عاطفی یعنی انتقال تمایلات محبت آمیز (عاشقانه) به مراتب قوی ترین بازگوکننده کیفیت روابط زناشویی است. تأیید عاطفی بی‌قید و شرط خود از همسر، از طریق ارتباط غیرکلامی در سلامت ازدواج اهمیت بسیار دارد.

به اعتقاد دکتر دووان، ارتباط غیرکلامی در روابط زناشویی تحول چشمگیری به وجود می‌آورد؛ چیزی که تیم وی به آن انطباق یا همسازی می گوید. هر یک از طرفین می‌کوشد تا همسری دلخواه برای زوجش باشد. دکتر دووان می گوید: اگر مرد احساس کند که راه و روشی که در پیش گرفته، مورد قبول همسرش است، آنگاه می کوشد تا به همان روش عمل کند.

از تلاش جمعی این محققان الگویی از ازدواج در حال شکل‌گیری است که در آن به ازدواج و روابط زناشویی همچون فرایندی پویا نگریسته می شود، فرایندی که دست اندر کار ساختن یک واقعیت مشترک است. اختلافات زندگی مشترک، عرصه وسیعی برای ارتباطات زناشویی و تبادل عواطف است.

همه این کشمکش ها و اختلافات مهم اند و می توان آنها را فرا گرفت، هر چه زودتر، بهتر. مواردی که زن و شوهرها موفق به حل و فصل اختلافات نیستند را می توان دوباره طراحی کرد و محققان بالینی دقیقا مراقب هستند تا ببینند کجا و چگونه می توانند به زوج ها یاری رسانند.

منبع: همشهری آنلاین؛ ملک دخت قاسمی‌