- زمان مطالعه : 10 دقیقه
- 0 نظر
یکی از عوامل بسیار مهم و اساسی در زمینه‌ی تحکیم خانواده، تدبیر در حسن سلوک با همسر است. این مفهوم از مفاهیم پیچیده‌ای است که چندین مفهوم دیگر در تشکّل ساختار آن نقش‌آفرینی می‌کنند. فراست و کاردانی در تدبیر منزل و رفتار با همسر، می‌تواند از تعیین‌کننده‌ترین عوامل موفقیت در آیین همسرداری به حساب آید.
بدون تردید در میان زنان و بانوان اسلامی، فاطمه زهرا(سلام الله علیها) محبوب‌ترین چهره دینی، علمی، ادبی، تقوایی و اخلاقی در میان مسلمانان و دیگر مردم جهان به شمار می‌رود.
شخصیت فاطمه زهرا(سلام الله علیها) سرور زنان جهان، اسوه و الگویی تام و تمام برای تمام زنان عاشق عفت و فضیلت است. بنابراین به اختصار به شیوه همسرداری برترین بانوی دو عالم اشاره می‌کنیم:
۱ ـ توجه به ظرایف روحیات همسر
یکی از عوامل استحکام‌بخش پیوندهای مودّت میان زن و شوهر، این است که طرفین بتوانند حالات و روحیات یکدیگر را درک کنند. شاید هیچ عاملی به اندازه‌ی درک متقابل روحیات در زندگی خانوادگی، نمی‌تواند آرامش‌بخش و سازنده باشد. مهمترین عامل و سبب محبت نیز معرفت است و درک روحیه و شناخت ابعاد وجودی همسر، از تجلّیات معرفت به اوست.
فاطمه(سلام الله علیها)، علی(علیه السلام) را خوب می‌شناخت و بر روحیات او مشرف بود. در شرایطی که دیگران علی(علیه السلام) را درک نمی‌کردند و از جلوه‌های رفتاری وی سوء برداشت می‌نمودند، این همسرگرامی وی بود که او را می‌شناخت و برای دیگران، رفع ابهام می‌کرد.
۲ـ پرهیز از تقاضای نا مقدور
در زندگی مشترک، توجه به ظرایف روان‌شناختی که مربوط به روحیه‌ی مردانه یا زنانه است، در رأس مهمترین عوامل مؤثر در استحکام خانواده قرار دارد. در زندگی مشترک معمولاً اگر تقاضایی از سوی زنی در برابر همسرش مطرح شود و شوهر قادر بر پاسخ نباشد، نوع خاصی از احساس سرشکستگی را در خود خواهد یافت و این واقعیت روح او را خواهد آزرد.
۳ ـ سازگاری با همسر
یکی دیگر از عواملی که سبب تحکیم خانواده می‌شود، این است که زوجین با یکدیگر توافق و سازش اخلاقی داشته باشند. مسلم است که وقتی زن و شوهر در کنار یکدیگر قرار می‌گیرند و در جمیع شئون زندگی، با یکدیگر شریک می‌شوند، گاه اختلاف سلیقه‌هایی پیدا می‌کنند.
برای آن که این اختلاف‌ها، اساس زندگی مشترک را خدشه‌دار نسازد و قلب همسران را از هم نرنجاند، باید به فرآیندی جهت سازش و توافق توسل کرد. در طی این فرآیند، هر یک از زن و شوهر از بعضی امیال، خواست‌ها و سلیقه‌هایشان برای احترام به نظر همسر خود، چشم‌پوشی می‌کنند.
البته این امر، درباره‌ی وجود دو معصوم( علیهما السلام) با عامه‌ی مردم متفاوت است. با این وصف، علی(علیه السلام) در این زمینه درباره‌ی همسرش فاطمه(سلام الله علیها) می‌فرماید: «فاطمه(سلام الله علیها) مرا به خشم نیاورد و مخالفتی با امر من نکرد و هر وقت نگاهش می‌کردم، تمام غم‌هایم زایل می‌شد.»
۴ ـ محبت و احترام نسبت به همسر
یکی از رموز موفقیت در زندگی مشترک، این است که در پاره‌ای از مسائل جزئی، فراست و دقت‌نظر اعمال شود. چنان که صدا کردن همسر، یک امر بسیار روزمره در زندگی خانوادگی است. در صورتی که خطاب به همسر، احترام‌‌آمیز باشد، پژواکی از محبت و صمیمیت را درپی‌خواهد داشت.
وجود مبارک علی( علیه السلام) و فاطمه(سلام الله علیها) در رعایت این نکته نیز، الگو و سرمشق بوده‌اند. آن بانوی بزرگوار، نام همسر خود را با احترام یاد می‌کرد. گاهی وی را با کنیه «ابالحسن» می‌خواند و گاهی با یاد قرابت نسبی(یا ابن عم) وی را ندا می‌داد.
۵- تقسیم کار در خانه
یکی از عوامل شادابی و تکامل خانواده، تعیین حدود مسؤولیت افراد در خانواده است.
رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) در اولین شب ازدواج علی(علیه السلام) و زهرا(سلام الله علیها) کارهای آنان را به این شکل تقسیم نمود: خمیر کردن آرد و پختن نان و تمیز کردن و جارو زدن خانه به عهده فاطمه(سلام الله علیها) باشد و کارهای بیرون منزل از قبیل جمع آوری هیزم و مواد غذایی را علی(علیه السلام) انجام دهد.
پس از آن بود که حضرت زهرا(سلام الله علیها) فرمود: جز خدا کسی نمی‌داند که از این تقسیم کار تا چه اندازه خوشحال شدم، زیرا رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) مرا از انجام کارهایی که مربوط به مردان است، بازداشت.
۶- فرمان‌پذیری و رعایت حق مدیریت شوهر در خانه
البیت بیتک و المره زوجتک إفعل ما تشاء: علی جان! خانه، خانه توست و من همسر تو هستم، هر آنچه می‌خواهی انجام بده.
این پاسخ زهرای اطهر در جواب درخواست علی(علیه السلام) برای ورود عمر و ابوبکر به خانه و پس از ماجرای به آتش کشیدن در منزل و مصدوم شدن حضرت زهرا(سلام الله علیها) است.
۷- آرایش و زینت برای همسر
رسیدگی به وضع ظاهری به خاطر همسر، از اصول زندگی یک زن و مرد مسلمان است و در زندگی علی(علیه السلام) و زهرا(سلام الله علیها) نیز این اصل، خود را به خوبی نشان می‌دهد. نقل است پیامبر برای شب عروسی حضرت زهرا(سلام الله علیها) دستور داد عطرهایی خوشبو تهیه کنند و زهرا(سلام الله علیها) نیز در داخل خانه دائماً معطر بودند.
۸- یاری رساندن به همسر
هنگامی که علی(علیه السلام) از جهاد و جبهه جنگ برمی‌گشت، فاطمه(سلام الله علیها) استقبال گرمی از او می‌کرد، شمشیر او را گرفته و می‌شست. در تمام فعالیت‌های علی(علیه السلام) او را همراهی می‌کرد و نسبت به مسائل او و جامعه حساسیت نشان می‌داد و به این شکل با همراهی، همفکری و رغبتی که در خود نشان می‌داد خستگی‌ها و مرارت‌های بیرون را از جسم و روح او دور می‌کرد.
۹- حاکمیت روح عاطفی و نگاه‌های محبت‌آمیز در خانه
شیرین‌ترین اوقات زندگی، لحظاتی است که انسان چشم به معشوق خود می‌دوزد و او را می‌نگرد و عاشقانه با او صحبت می‌کند و نهایت عشق و عاطفه خود را در کلام و نگاه ابراز می‌دارد. و فاطمه(سلام الله علیها) خطاب به همسرش می‌گوید: علی جان! جانم فدای تو! جان و روح من سپر بلای جان تو! یا اباالحسن همواره با تو خواهم بود. چه در خیر و نیکی به سر ببری، چه در سختی‌ها و بلاها گرفتار شوی، همواره با تو خواهم بود.
۱۰- اهمیت دادن به تفریح، مزاح و شادی در روابط
اگر چه خانه علی و زهرا، کانون ساده‌زیستی، زهد، ایثار، انفاق، جهاد، سیاست، اندیشه، شجاعت و هزاران فضیلت دیگر بود و اگر چه آنها مظلوم‌ترین انسانهای عالم هستند و عمری پررنج و مصیبت داشتند! ولیکن زندگی آنان خالی از لحظات شیرین و دلپسند تفریح و شادی هم نبود. درس محبت در خانه حضرت زهرا(سلام اللّه علیها) به طور کامل ارائه می‌شد و آن حضرت که خود از سرچشمه محبت و عطوفت رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) سیراب شده و قلبش کانون محبت به همسر و فرزندانش بود.
۱۱- محبت به فرزندان
دانشمندان علوم تربیتی می‌گویند: کودکان در تمام دوران کودکی، به محبت و اظهار علاقه نیازمندند. کودک می‌خواهد پدر و مادر او را دوست داشته باشند و نسبت به او اظهار علاقه کنند. کودک چندان توجهی به لباس، خوراک و محل زندگی ندارد اما به این موضوع توجه دارد که آیا او را دوست دارند یا نه؟
درس محبت در خانه حضرت زهرا(سلام اللّه علیها) به طور کامل ارائه می‌شد و آن حضرت که خود از سر چشمه محبت و عطوفت رسول خدا(صلی الله علیه و اله و سلم) سیراب شده و قلبش کانون محبت به همسر و فرزندانش بود در این جهت نیز وظیفه مادری خود را به بهترین شکل انجام می‌داد.
۱۲- همبازی با فرزندان
یکی از نیازهای طبیعی کودک، بازی کردن است که برای او هم ورزش جسمی است و هم ورزش فکری، موجب شادی روح و روان او شده و او را با نشاط بار می‌آورد. حضرت زهرا(سلام اللّه علیها) به این نکات ظریف توجه داشت.
نقل شده فاطمه(سلام اللّه علیها) فرزندش حسن(علیه السلام) را روی دست می‌گرفت و بالا می‌انداخت و حرکت می‌داد و می‌فرمود: اشبه أباک یاحسن و اخلع عن الحق الرّسن و اعبد الهاً ذامنن و لاتوال ذا الاحسن «ای حسن، نظیر پدرت باش و ریسمان ظلم از حق دور کن، و خداوندی را که صاحب نعمتهاست، پرستش کن و با افراد تیره‌دل دوست مباش.»
۱۳-آگاهی‌بخشی به فرزندان
حضرت زهرا(سلام اللّه علیها) از همان آغاز کودکی فرزندانش، عبادت خدای تعالی را در روح و روان آنها تثبیت کرد و خوی پرستش خدای یکتا را در فطرت لطیف آنها سرشت و از همان آغاز به آنها علم آموخت و آنها را برای کسب معارف و تشویق در فراگیری، آماده می‌کرد، به عنوان مثال به فرزندش حسن علیه السلام که هفت ساله بود می‌فرمود: «به مسجد برو، آنچه را از پیامبر شنیدی فراگیر و نزد من بیا و برای من بازگو کن».
۱۴-کار در خانه
برای حفظ نظام اجتماعی در همه ابعاد و در نظام خانواده، باید کارها بر اساس صحیح برنامه‌ریزی و تقسیم‌بندی کرد تا هرکس به تناسب توان روحی و جسمی خود، کاری را انجام دهد. فاطمه زهرا(سلام اللّه علیها) و علی(علیه السلام) در آغاز زندگی مشترک نزد رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) آمدند و از ایشان خواستند تا کارها را بین آنها تقسیم کنند.
پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) و سلم کارهای درون خانه را به فاطمه زهرا(سلام اللّه علیها) واگذار کردند و کارهای بیرون منزل را به علی(علیه السلام) سپردند.
زهرای اطهر(سلام اللّه علیها) از این تقسیم کار بسیار خوشحال شد و فرمود: جز خدا کسی نمی‌داند که از این تقسیم کار تا چه اندازه خشنود شدم از این رو که رسول خدا(صلی الله علیه و اله و سلم) و سلم تحمل کارهای بیرون ازخانه را «که موجب بیرون رفتن و روبرو شدن با مردان نامحرم می‌شد» از دوش من برداشت و کارهای درون خانه را به عهده ی من نهاد.
۱۵- شوهرداری
برای زن، بزرگترین موفقیت و ارزش این است که در شئون گوناگون زندگی، خشنودی همسرش را به دست آورد و از هر گونه عملی که موجب ناراحتی شوهر می‌گردد پرهیز نماید. حضرت علی(علیه السلام) می‌فرمایند: «جهاد زن، خوب شوهرداری است» زن برای این که بتواند در این جهاد پیروزمند باشد، باید تمام سعی و تلاش خود را بکار گیرد تا خانه را محل آرامش مرد قرار دهد.
شوهرداری حضرت زهرای مرضیه(سلام اللّه علیها)، بهترین الگو برای زنان مسلمان است. رفتار حضرت زهرا(سلام اللّه علیها) با شوهر در عالی‌ترین مرحله صفا و مهربانی بود. نه تنها هرگز خاطر شوهر را نرنجاند بلکه یاوری مهربان برای او بود.
۱۶- هماهنگی با شوهر
پس از ماجرای تلخ سقیفه، سران سقیفه برای جلب افکار عمومی مردم به فکر چاره افتادند تا به گونه‌ای که از حضرت زهرا(سلام اللّه علیها) دلجویی نمایند که اجازه ملاقات می‌خواستند. اما فاطمه زهرا(سلام اللّه علیها) هر گونه پیشنهادی را رد می‌نمود و موضع اعتراض و سکوت و بیزاری را ادامه می‌داد.
روزی امام علی(علیه السلام) وارد منزل شد و فرمود: فاطمه جان! خلیفه و عمر در پشت درب منزل، منتظر اجازه ورود می‌باشند، تا نظر شما چه باشد. حضرت زهرا(سلام اللّه علیها) فرمودند: «علی جان! خانه، خانه ی توست و من همسر تو می‌باشم هر آنچه می‌خواهی انجام ده.»
۱۷- حوصله
فاطمه(سلام اللّه علیها) در یاد دادن مسائل دین به دیگران، از حوصله و پشتکار فراوانی برخوردار بود. روزی زنی نزد او آمد وگفت: مادری پیر دارم که در مورد نماز خود اشتباهی کرد. و مرا فرستاده تا از شما مسئله‌ای را بپرسم. حضرت زهرا(سلام اللّه علیها) سؤال او را پاسخ فرمود، زن برای بار دوم و سوم مسئله‌ای پرسید و پاسخ شنید این کار تا ده بار تکرار شد و هر بار آن بانوی بزرگوار، سؤال وی را پاسخ فرمود.
زن از رفت و آمدهای پی در پی شرمگین شد و گفت: دیگر شما را به زحمت نمی‌اندازم. فاطمه(سلام اللّه علیها) فرمود: باز هم بیا و سوالهایت را بپرس، تو هر قدر سؤال کنی، من ناراحت نمی‌شوم. زیرا از پدرم رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) شنیدم که فرمود: روز قیامت علمای پیرو ما محشور می‌شوند و به آنها به اندازه دانششان، خلعت‌های گرانبها عطا می‌گردد و اندازه پاداش به نسبت میزان تلاش است که برای ارشاد و هدایت بندگان خدا نموده‌اند.
۱۸- فاطمه(سلام اللّه علیها) الگوی زنان در بردباری
بر اساس صریح آیات و روایات، مشکلات و مصیبت‌هایی که در طول زندگی برانسان وارد وارد می‌شود، یا آزمایش است و یا کفاره گناهان است و یا نیز عامل ارتقاع درجات. و بدون تردید رسیدن آدمی به مقامات و درجات عالی بدون موفقیت در امتحانات و آزمایشات سخت الهی امکانپذیر نمی‌باشد؛ فاطمه زهرا(سلام اللّه علیها) نیز همچون پدر بزرگوارش، با انواع مصائب و گرفتاری‌ها دست به گریبان بود و همۀ آنها را برای رضای الهی تحمل نمود تا جایی که می‌توان گفت آن بزرگوار، در بردباری نیز سر آمد و الگوی دیگران به شمار می‌آید.
۱۹ – فاطمه(سلام اللّه علیها) الگوی زنان در مشارکت‌های سیاسی و اجتماعی
حضرت فاطمه(سلام اللّه علیها) هر چند که رسیدگی به امور خانه و خانه‌داری را در اولویت کاری خویش قرار داده ولی این بدان معنا نبوده است که از حضور در مجامع عمومی و صحنه‌های سیاسی ـ در وقت ضرورت ـ خود‌داری ورزد و یا آن را حرام و ممنوع بداند بنابراین آن حضرت با جدیت به ایفای نقش سیاسی و اجتماعی خویش می‌پرداخت و برخلاف تصور بعضی که حضور زنان در مسائل سیاسی اجتماعی را ممنوع و حرام می‌دانند، این مطلب را برای همگان به اثبات رساند که از دیدگاه اسلام حضور زنان در مسائل اجتماعی و صحنه‌های سیاسی نه تنها گناه و حرام نیست، بلکه در بسیاری از موارد از واجبات است.
۲۰ – فاطمه(سلام الله علیها) الگوی زنان در دفاع از حریم ولایت
دقت در تاریخ پر فراز و نشیب حضرت فاطمه(سلام اللّه علیها) پس از رحلت پیامبر(صلی الله علیه و اله و سلم)، نشان‌دهندۀ آن است که تمامی عمر هفتاد و پنج و یا نود و پنج روزۀ آن حضرت بعد از پیامبر(صلی الله علیه و اله و سلم)، در راه دفاع از حریم امامت و ولایت سپری شده است
۲۱ – فاطمه(سلام الله علیها) الگوی زنان در زمینه همسرداری
شناخت تمامی ویژگی‌های رفتاری حضرت زهرا(سلام اللّه علیها) در چگونگی برخورد با همسرش علی(علیه السلام) به خوبی ثابت می‌کند که آن بزرگوار بهترین الگوی زنان در زمینۀ شو هر‌داری است: از آنجایی که بیان تمامی ویژگی‌های رفتاری حضرت فاطمه(سلام الله علیها) در برخورد با همسرش علی(علیه السلام) و نقل حکایت‌های آموزندۀ بسیار فراوانی که در این باب وجود دارد، خود رساله‌ای را می‌طلبد و در این نوشتار مختصر نمی‌گنجد، لذا صرفاً به لحاظ رعایت اختصار به نقل ۵ ویژگی از ویژگی‌های در خشندۀ آن حضرت در زمینه شوهرداری اشاره می‌نماییم:
الف: بهترین یار و یاور برای شو هر در اطاعت از فرامین الهی
اولین ویژگی حضرت فاطمه(سلام الله علیها) این بود که آن بزرگوار، بهترین یار و یاور شوهرش علی(علیه السلام) در اجرای فرامین الهی بود. و این موضوع بدان معنی است که:
اولاً: زن و شوهر باید از یکدیگر به نیکی یاد نمایند و از شکوه نمودن علیه یکدیگر در نزد دیگران جداً بپرهیزند.
ثانیاً: از این روایت استفاده می‌شود که معیار همسر نمونه بودن، آن است زن یار و یاور شوهر در اطاعت از فرامین الهی باشد و زن و شوهر همدیگر را نه بر اثم و عدوان، بلکه بر برّ و تقوا یاری کنند.
ب: دوری جستن از دروغ و خیانت در زندگی زناشویی
از دیگر ویژگی‌های درخشنده رفتاری زهرا(سلام الله علیها) در برخورد با همسرش علی(علیه السلام) آن بود که در زندگی زناشویی هرگز به شوهرش دروغ نگفته و به وی خیانت ننموده از تمامی دستورات او اطاعت می‌فرمود.
ج: عدم سرزنش شوهر بر مشکلات اقتصادی
از جمله رفتارهای آموزندۀ فاطمه(سلام الله علیها) در برخورد با علی(علیه السلام) آن بود که هیچ گاه شوهرش علی(علیه السلام) را به خاطر فقر و مشکلات اقتصادی که همواره با آن دست به گریبان بود، سرزنش ننمود
د: پرهیز از شرمنده‌سازی شوهر
یکی دیگر از ویژ گی‌های درخشنده آن برترین بانوی دو جهان، آن بود که هرگز از شوهرش چیری را در توانش نبود، درخواست ننمود تا مبادا که شوهرش شرمنده گردد.
هـ: غمگسار شوهر
از دیگر ویژگیها و خصلت‌های زیبای فاطمه(سلام الله علیها) در برخورد با شوهرش علی(علیه السلام)، آن بود که نه تنها هرگز شوهرش را به خشم در نیاورد، بلکه غم و اندوه را از رخسار شوهرش می‌زدود.
الگوگیری از زندگی حضرت زهرا(سلام الله علیها) در این زمان
اگر حضرت زهرا(سلام الله علیها) الان بودند چه کارهایی می‌کردند تا ما به عنوان کسی که الگوی مان حضرت زهرا(سلام الله علیها) است مسیرمان هموارتر شود؟
دین مبین اسلام دینی جامع، برای همه ی اعصار جامعه ی بشری می‌باشد؛ بنابراین هر عملی که صدیقه ی طاهره حضرت زهرا(سلام الله علیها) در هنگام حیات مبارک خویش انجام دادند، اگر در این زمان بودند، به تناسب زمان و با شرایط خاص این دوران نیز عمل می‌کردند.
حضرت زهرا(سلام الله علیها) الگوی هر زن و مرد مسلمانی است و بر همه ی ما واجب است از ایشان درس گرفته و او را الگوی خود قرار دهیم. لذا به ذکر برخی از سیره ی عملی حضرت اشاره می‌کنیم:
۱ – عصمت از گناه
۲ – مطیع و مدافع ولایت
۳ – ارتباط عمیق با قرآن
۴– علم و دانش
۵– حجاب و نحوه ی پوشش
۶– همسرداری شایسته و تربیت فرزندان
۷– عبادت ، دعا و نیایش
۸– ساده زیستی
۹– اخلاص و ایثار
باید از خداوند متعال مدد بجوییم و از حضرت زهرا(سلام الله علیها) کمک بخواهیم که زندگی بی بی دوعالم را فقط در بعد ظاهری زندگی و مقدار جهیزیه و زندگی ایشان در فقرو… نبینیم بلکه باید سعی کنیم عملاً رفتارهای حضرت را در زندگی پیاده کنیم که در این مقاله به نکاتی اشاره شده است. امید است بتوانیم مشی حضرت زهرا(سلام اللّه علیها) را در زندگی عملی‌مان وارد کنیم و این طور امامانمان را بشناسیم تا با معرفت شناخته باشیم. ان شاء الله؛
منابع
۱- کتاب کرامات و مقامات عرفانی حضرت زهرا(سلام اللّه علیها) مولف سیدعلی اشتهاردی.
۲- کتاب الگوهای رفتاری حضرت زهرا(سلام اللّه علیها) تربیت فرزند، مولف سیدمحمد حسینی.
۳- کتاب نگاهی بر زندگی حضرت فاطمه(سلام اللّه علیها) مولف محمد محمدی اشتهاردی.
۴- کتاب درس زندگی از سیره عملی حضرت فاطمه زهرا(سلام اللّه علیها) مولف محمد دشتی.
۵- کتاب فضایل و سیره ی فاطمه زهرا(سلام الله علیها) مولف علامه حسن زاده آملی.
منبع: سامانه عفاف و حجاب
فایل تصویری در سایت شما
فایل صوتی در سایت شما
به اشتراک گذاری در شبکه های اجتماعی