بودیسم در عصر حاضر

اشاره:

آیین بودا یا آیین بودایی،بوداگرایی یا بودیسم یکی از دین‌های هندی با ۵۰۰ میلیون پیرو در سراسر جهان است. این دین برپایه فلسفه‌ای مبتنی بر آموزه‌های سیدارتا گوتاما است که در حدود ۵۶۶ (پیش از میلاد) تا ۴۸۶ (پیش از میلاد) می‌زیسته، است. آیین بودا به تدریج از هندوستان به سراسر آسیا، آسیای میانه، تبت، سریلانکا، یمن، آسیای جنوب شرقی و نیز کشورهای خاور دور مانند چین، مغولستان، کره و ژاپن راه یافت.در این مقاله وضعیت بودیسم در عصر حاظر مورد مطالع قرار گرفته است.

پیشینه تاریخی دین بودیسم:

دین بودایی كه امروزه از نظر تعداد پیروان یكی از چهار دین بزرگ جهان به شمار می رود در قرن ششم ق . م در مقابل قدرت برهمنها در هندوستان به وجود آمد و با سرعت در شبه قاره هند و سپس در كشور های همجوار انتشار یافت این دین كه قرنها در هند رواج داشت بعد از این كه تغییرات مهمی در دین هندو به وجود آمد در اثر مخالفت برهمنها، جای خود را به دین هندوئیسم واگذاشت و از جایگاه اصلی خود دور شد.(1)

این دین از همان روزهای نخستین پیدایش خویش در سرزمین هند تا كشورهایی كه امروزه پیرو مرام تراوادا می باشند همواره به صورت نیروی متحد كننده حیات اجتماعی پیروان خود، در همه ابعاد و شاخه های آن عمل كرده است.(2) در حال حاضر دین بودیسم در چین و ژاپن پیروان بسیاری دارد. در هند و چین فرانسوی، مذهب تازه ای تحت عنوان آئین بودایی جدید ظهور نموده كه تمام موجودات مقدس ادیان بزرگ دیگر را برای تقدیس در اطراف بودا جمع می كند كه بعضی از اروپائیان نیز مجذوب كیش بودا گشته اند. و عبادتگاه بودائی و كتابخانه آن در سالن (جمعیت دوستداران دین بودا) در پاریس نمونه ای از این علاقه مندی است.(3)

در كشور تبت دین بودیسم در اطراف سلسله مراتب روحانیان و رهبانان تمركز یافته و صورتی به خود گرفته است كه از آن به آئین (لاما) تعبیر می كنند این شعبه ی دین بودایی نه تنها در آن سرزمین ریشه گرفته و انتشار یافته بلكه از آنجا به خارج سرایت كرده است. هم اكنون دین بودایی (لاما) آنچنان در زندگانی مردم دیار تبت نفوذ و رسوخ كرده است كه یك پنجم كل ساكنان آن كشور در دیرها و صومعه ها بودائی لاما منزل دارند و معتقدند كه لااقل یك پسر از هر خانواده باید در خدمت، روحانی و رهبانی در آید. این دیرها نه تنها موسسات دینی و مذهبی هستند بلكه اكنون مركز قدرتهای سیاسی و مهد تحقیقات و تدرسات علمی نیز می باشد.(4)

دین بودایی ماهایانا در كشورهای پیرو آن به اندازه كافی شبیه به هم می باشد. برجسته ترین مثال تفكر حیات ماهایانایی در جهان معاصر را باید در ژاپن ملاحظه نمود. مدارس مهم هنوز در آنجا فعال می باشند. چندین دانشگاه بودایی كاملا شناخته شده هستند و حیات دین بودایی نیز چه در معابد و چه در منازل بودائیان جریان دارد.

كشور چین در ثلث اول قرن حاضر صحنه یك حركت اصلاح طلبانه بودایی بوده كه با تهاجم ژاپن به آن كشور در سال 1937 میلادی و هشت سال جنگ متعاقب آن قطع گردید. بنیانگذار و رهبر این نهضت یك كشیش بودایی به نام (ت آی هسی) بود.

در ماجرای انقلاب فرهنگی چین در سال 1966 م تمام معابد بودایی بسته شد به نحوی كه دیگر هیچ نشان مشهوری از فعالیت های بودایی در هیچ كجای چین به چشم نمی خورد.

در سالهای اخیر بودائیان آسیا از ژاپن و آسیای جنوب شرقی تا سرزمین آمریكا پیش آمده تبعیت و پیروی تعداد زیادی از امریكائیان و اروپائیان را به دست آورده اند، مراكز تفكر و مراقبه بودایی در همه جا بوجود آمده است.(5)

در حال حاضر تعداد بی شماری كتاب و جزواتی كه در آنها امریكائیان و اروپائیان كه به دین بودایی درآمده و از ارزشها و تعالیم آن سخن می گویند در دسترس عموم قرار دارند. و حتی دانشگاه هایی نظیر دانشگاه دارماریلم در ایالت كالیفرنیا تاسیس یافته است.

در سالهای اخیر كنفرانسهای جهانی متوالی و متعددی از پیروان دین بودایی تشكیل گردیده كه از همه قابل ذكرتر كنفرانسی است كه در سال 1956 میلادی در رانگون پایتخت برمه به مناسبت دوهزار و پانصدمین سال تولد بودا برگزار گردید. این كنفرانس كه به ابتكار بودایی های برمه برگزار گردید و بخش اعظمی از هزینه آنرا نیز دولت برمه پرداخت نمود، نه تنها صاحب نظران بودایی را از كلیه سرزمینهای مربوطه به این دین گرد هم آورد، بلكه دستاوردهای دیگر مهمی نیز داشت.(6)

بودا كه با لهجه هند باستان سخن می گفت و دامنه راه میانه اش در زمان های مختلف به اقصی نقاط آسیا گسترش پیدا كرده بود اكنون از كانون های اصلی ایمان و اعتقاد مذهبی در دنیای جدیدمی باشد. امروزه او كسی است كه در سرتاسر جهان مورد تعظیم و تكریم بوده و در عمیقرین سطح احساسی پیروان خویش جای گرفته است.(7)

در پایان می توان گفت كه دین مزبور در قرن بیستم كاملا به صورت یك دین جهانی به معنای كامل كلمه در آمده است، در حال حاضر گروه ها و معابد بودایی را می توان تقریبا در تمام شهرهای مهم اروپا و آمریكایی شمالی ملاحظه نمود.

پی نوشت:

1. آریا، غلامعلی، آشنایی با تاریخ ادیان، انشارات پایا، چاپ سوم، چاپ نگارش، 1379، ص 68.
2. ریچارد بوش، جهان مذهبی، ترجمه عبدالكریم گواهی، نشر فرهنگ اسلامی، چاپ اول، 1374، ‌ج1، ص 452.
3. فلیسین شاله، تاریخ مختصر ادیان بزرگ، انتشارات طهوری، چاپ دوم، 1355، ص 150 ـ 151.
4. جان بی ناس، تاریخ جامع ادیان، انتشارات انقلاب اسلامی، چاپ چهارم، 1370، ص 243.
5. ریچارد بوش، جهان مذهبی، همان، ج 1، ص 455
6. رابرت ا. هیوم، ادیان زنده جهان، ترجمه عبدالكریم گواهی، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ چهارم، 1374، ص 93.
7. ریچارد بوش، جهان مذهبی، همان، ج 1، ص 458 ـ 457.

منبع: نرم افزار پاسخ مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات.