برخی آیین های ازدواج بین اقوام ایرانی

هزار و یک رنگ عروسی اقوام ایرانی

بررسی برخی از آیین‌های ازدواج در میان اقوام ایرانی، نشان از مشارکت اقوام مختلف در برگزاری مراسم ازدواج، تهیه جهیزیه، شام عروسی و برپایی جشن‌ها دارد تا انجا که در میان برخی از اقوام ایران خانواده‌های عروس و داماد نه یک یا دو روز بلکه هفت تا ده شبانه روز مراسم جشن و پایکوبی را ادامه دهند.

لرستان

در میان اقوام لر، معمولا رسم بر این است که زنان فامیل دختری را برای پسر انتخاب می‌کنند و چندین بار به خانه دختر رفت و آمد می‌کنند تا حرکات و رفتار او را در برخورد با مهمان و خانواده اش مورد ارزیابی قرار دهند پس از آن نوبت به آمد و شد ریش سفیدان است. این مرحله از عروسی در واقع پا در میانی افراد بزرگ طایفه و به نوعی تضمین دادن آنان به منظور تایید داماد در مورد خصوصیات فردی و اجتماعی وی به خانواده عروس است.

پس از این که این ریش سفیدان نظر خانواده عروس را جلب کردند مقدمه کار فراهم شده و خانواده و فامیل داماد پس از چند روز رسما به خواستگاری عروس می‌روند. پس از این مرحله خانواده عروس نیز شرط‌ های خود را برای قبول این وصلت اعلام کرده و خانواده داماد بعد از چند روز رضایت خود را به خانواده عروس اعلام می‌کند.

گیلان

از نکات جالب مربوط به ازدواج در غالب نقاط گیلان به ویژه در مناطق روستایی یکی آن است که پیوند دو خانواده اصولا با یاری و همکاری در کار و زندگی آغاز می‌شود. تأملی در قسمت‌های مختلف این مراسم نشان می‌دهد که اگر چه از جهت مالی داد وستدهایی در قالب هدایای مختلف بین دو خانواده صورت می‌گیرد، که البته بخش عمده آن جنبه کمک به عروس و داماد را دارد اما همکاری‌های مختلف بسیار چشمگیر است.

پسران در شالیکاری، دروی شالی، کلش ریختن بام خانه‌ها، درودی گندم و سایر کارهای کشاورزی و باغداری، دامداری، نوغان داری و غیره که بر عهده مردان است به کمک پدر نامزد خود به اصطلاح به یاوری می‌روند. دامادها معمولا این کار را بعد از ازدواج نیز ادامه می‌دهند.

در شرق گیلان نهالی را که در خانه پدر عروس کنده اند همراهش می‌کنند و این نهال را عروس و داماد با هم در خانه داماد می‌کارند. در بعضی از روستاهای غرب و شرق گیلان مادر عروس پای خروسی را که از مادر داماد گرفته با رشته‌های رنگین ابریشمین به پای مرغ می‌بندد و آن مرغ و خروس را با عروس همراه می‌کنند تا در خانه داماد بند از پای آن برگیرند و در لانه‌ای که آماده کرده‌اند جایشان دهند.

اجرای موسیقی سنتی و رقص محلی

یکی از بخش‌های مهم هر مراسم عروسی سنتی در شهرهای ایران اجرا موسیقی‌های سنتی است. به عنوان مثال در قشم این موسیقی سنتی عضوا نامیده می‌شود. عضوا از قدیم در قشم مرسوم بوده است که طی آن داماد را به خانه عروس مشایعت می‌کنند. عضوا معمولا در ساعات آخر جشن عروسی از جلوی بازار آغاز شده و به منزل عروس ختم می‌شود. اجراکنندگان این موسقی سنتی به همراه داماد این مسیر را پیاده طی می‌کنند.

مهریه بالا، نشانه سنگ بزرگ برای نزدن است.

اما عروسی ترکمن‌ها پر از رمز و راز است که به دوران‌های قدیمی زندگی آنها بستگی دارد، مراسم ازدواج در گذشته تا حدودی متفاوت تر از مراسم عروسی در حال است،

ازدواج ترکمن‌ها در گذشته چندین مرحله داشت. تصمیم‌گیری پدر و مادر عروس، شیرینی رد کردن، تعیین شیربها و روز عروسی از جمله مراحل جشن عروسی ترکمن‌هاست که نوع و شیوه اجرایی برخی از این رسوم فرق کرده است. در میان ترکمن‌ها تعیین مهریه زیاد توسط خانواده داماد همانند سنگ بزرگ برای نزدن به حساب می‌آید.

بوی عطر نارنج در مراسم ازدواج شیرازی‌ها

شیرازیها خانه داماد و عروس را برای مراسم عروسی آذین‌بندی می‌کنند و گلدان‌های سفالی که معمولا دارای گل شمعدانی است دور حوض می‌گذارند. کف حیاط فرش می‌گسترند بعد از حضور همه مدعوین و گرم شدن مجلس به دنبال عروس می‌روند.

معمولا زنان هنگام ورود به خانه عروس کل می‌زنند و زنانی که در خانه عروس یعنی از یاران نزدیک او هستند با کل جواب می‌دهند بعد بزرگتری که همراه داماد است از پدر و مادر عروس اجازه می‌خواهند که او را با خود ببرند عروس دست پدر و مادر خود را می‌بوسد و خداحافظی می‌کند بعد عروس را از زیر قرآن می‌گذرانند.

هنگامی که عروس به خانه داماد وارد می‌شود یک نفر ظرفی را که درآن عسل است جلو عروس می‌آورد عروس انگشتش را کمی درآن زده به در خانه می‌کشد و واردمی شود. سینی دیگری که یک جلد قرآن مجید و یک ظرف و یک کاسه آب که برگ سبز یا شاخه گل در آن می‌افکنده‌اند و یا نارنجی که روی آب کاسه افتاده جلوش آورده می‌شود.

عروس قرآن را می‌بوسد و از زیر آن می‌گذرد و دیگران ظرف نقل را روی سرش می‌پاشند. بعد کاسه آب را که نارنج یا برگ سبز یا شاخه گل در آن شناور است پیش پایش می‌گذارند تا عروس از روی آن رد شود. عروس باید طوری عبور کند که پایش به ظرف اصابت کند و ظرف واژگون شود.

هفت شبانه روز عروسی در چهارمحال و بختیاری

شاید بگویید آنقدر مراسم ازدواج تشریفاتی و تجملاتی شده است که دیگر نمی‌توان بیشتر از یک روز مراسم عروسی برگزار کرد و از مهمانان پذیرایی کرد اما در منطقه سامان چهار محال و بختیاری تا همین چند سال پیش هفت شبانه روز عروسی برگزار می‌شد.

در روستاهای این استان عروسی‌ها هفت شبانه روزطول می‌کشد و فامیل نزدیک داماد و همه همسایگان هفت روز مانده به روز عروسی در خانه داماد جمع می‌شوند و هر کدام مشغول کاری می‌شود. همه دست به دست هم می‌دهند و کارهای عروسی را انجام می‌دهند.

در عروسی‌های روستایی، اهالی روستا خودشان برای عروسی آشپزی می‌کنند و اجاق‌های بزرگ گلی را به پا می‌کنند و برای آتش زیر دیگها همه مردان فامیل جمع می‌شوند واز صحرا هیزم می‌آورند تا در روز عروسی مشکلی نداشته باشند.

زنان فامیل از هفت روز قبل گرد هم می‌آیند و کارهایی از جمله پاک کردن سبزی برای قورمه و لپه برای قیمه و پوست کندن بادمجان و سرخ کردن، پاک کردن گوشت و مرغ و… انجام داده تا در روز عروسی کاری باقی نمانده باشد تا بتوانند سنت‌های عروسی را با خیال آسوده انجام بدهند.

ازدواج اقوام مختلف ایران در حافظه جهانی ثبت می‌شود

از نظر کارشناسان میراث فرهنگی هر کدام از آداب و رسوم اقوام مختلف ایرانی به دلیل تنوع رسوم و ویژگی‌های خاص آن می‌تواند در فهرست میراث جهانی به ثبت برسد. به همین دلیل معاون میراث فرهنگی کشور با بیان این که پرونده ازدواج اقوام ایرانی توسط کارشناسان میراث فرهنگی تهیه و فرستاده شده است، گفت:این پرونده به دلیل شاخصه‌های خاص امسال در فهرست نمونه میراث جهانی یونسکو ثبت خواهد شد.

اما دریغ که این رسوم رو به نابودی رفته و اکنون دختران مهریه‌هایی همون سکه به اندازه سال تولدشان، ارتفاع کوه هیمالیا و وزن کشتی تایتانیک طلب می‌کنند که مطمئنا تاثیری در دوام، پایداری و خوشبختی یک زندگی ندارد.

منبع: صراط نیوز