اهمیت روزه از دیدگاه پزشکى (۱)

شهید دکتر سید رضا پاک نژاد در مجموعه اى که ” اولین دانشگاه و آخرین پیامبر” نام دارد و رساله دوره دکتراى ایشان بوده، مطالب جالبى در مورد نکات بهداشتى و تربیتى اسلام متذکر شده اند.

این شهید بزرگوار، بهره اى که از دانش پزشکى داشتند، دلایل بسیارى از سنن و فرائض اسلامى را توضیح دادند. کتاب روزه ایشان نیز حاوى نکات پزشکى و علمى ارزشمندى است. به مناسبت حلول مبارک ماه رمضان بخشى از مطالب این کتاب در شماره هاى مختلف در اختیار بازدیدکنندگان عزیز قرار مى گیرد. توجه شما را به آن جلب مى نماییم.

۱- روزه چیست؟

روزه (Fast) به معناى کم خوردن نیست ، بلکه به معناى خوددارى از خوردن، آشامیدن ، داشتن روابط جنسى، سخن گفتن و بالاخره پرهیز از کار کردن در فرهنگهاى مختلف به نام ” روزه داری” شده است.

در میان بومیان استرالیا بر هر زنى واجب بوده که پس از فوت شوهرش به تناسب از چند روز تا یکسال روزه بگیرد و سخن نگوید. روزه در دیانت یهود قبل از مسیحیت بود چنانچه حضرت مریم نیز بر طبق آیات نذر مى نماید روزه بگیرد و با احدى سخن نگوید.

صائبى ها و مانویان و مسیحیان از بعضى خوردنیها اجتناب مى کنند و ما مسلمانان از خوردن و آشامیدن خوددارى مى کنیم. و دستورات دیگرى نیز در این رابطه هست که البته با منع از خوردن همین مقدار ماده غذایى که امعاء و احشاء را به فعالیت وادار مى نماید، هدف از روزه حاصل نمى شود.

۲- زمان روزه دارى در قرآن کریم چیست؟

قرآن کریم آغاز روزه دارى مسلمانان را از زمان بازشناخته شدن رشته هاى سیاه و سفید آسمانى از یکدیگر تعریف مى کند.

مسلمانان در آن زمان ساعت نداشتند و به همین علت بهترین شناسایى شروع وقت روزه دارى نظر انداختن به آسمانها بوده .

در حقیقت تعیین زمان روزه یکى از هزاران معجزه اى است که توسط قرآن مطرح شده است.

طرز طلوع و غروب خورشید در مناطق استوایى چنان است که از وسط آسمان مى گذرد و هر چه به دو قطب نزدیکتر مى شویم.

خوشید زاویه نشین تر مى شود و از گوشه ها عبور مى کند و در مکانهایى وجود دارند که با یک چشمک زدن خورشید و سوسو کردن نور و در حقیقت پیدایش نوارهاى سفید و روشن متمایز از سیاه، مى توان شب و روز را از یکدیگر باز شناخت و در حقیقت تعیین وقت قرآن را به عنوان اعجاز پذیرفت( تمیز خطوط نورانى خورشید از تاریکى هاى شب در تمام نقاط مسکونى کره زمین، امکان پذیر و بهترین وسیله شناسایى است) طول روزه مسلمانان از طلوع اولین اشعه خورشید تا غروب آخرین شعاع آن است و بدین ترتیب در کشورهایى که بین خط استوا تا مدارهاى ۶۷ درجه عرض جغرافیایى شمالى و جنوبى تقریباً واقعند، تشخیص زمان آغاز و هنگام پایان روزه دارى آسان بوده و اگر کسانى باشند که در اراضى بین ۶۹ درجه تا قطبین واقعند بر حسب آنچه فقها اظهار داشته اند مى توانند تقسیمات متعادلى بمنظور فوق بنمایند بدین ترتیب:

وقت روزه دارى مسلمانان از طلوع فجر صادق تا مغرب شرعى بوده و تشخیص ایندو زمان یعنى آغاز و پایان آن براى همه و حتى کسانیکه حس تشخیص شان ضعیف است آسان مى باشد.

۳- چرا سى روز روزه مى گیریم؟

سالى چند روز روزه شدن و گاهى در یک ماه یک یا چند روز را انتخاب کردن مدت روزه دارى است که امروز جهانیان هر کدام بنحوى آنرا پذیرفته اند.

در بین مسلمانان روزه واجب هر ساله در انحصار ماه رمضان است که تقریباً سى روز مى شود.

بندیکت (Benedict) دانشمند فیزیولژى یک دوره روزه را سى و یکروز دانسته مى گوید در این مدت در ترکیب خون هیچگونه اختلاطى بهم نرسیده و آن نورى که در بعضى از روزه داران دیده مى شود یک حالت جوانى و نشاطى است که براى روزه داران رخ مى دهد.

دکتر ژان فروموزان(Jean Fromosan) مى گوید ذخایر کلیکوژن کبدى و پروتئین خون و ذخیره چربى که در مرد سى درصد و در زن بیست درصد است براى یک ماه بدن کافى است.

دکتر الکسیس کارل(۲۲۲ انسان وجود ناشناخته) در باره روزه مطالبى دارد تا آنجا که مى گوید با روزه دارى قند خون در کبد میریزد و چربیهائى که در زیر پوست ذخیره شده اند و پروتئین هاى عضلات و غدد و سلولهاى کبدى آزاد مى شوند و بصرف تغذیه مى رسند که چون با سخن ژان فروموزان که گفت بعضى عناصر ذخیره اى بدن براى سى روز کافیست در کنار یکدیگر قرار داده شود نتیجه مى گیریم که در ظرف مدت یک ماه روزه دارى آدمى دارنده یک بدن تازه تعمیر شده و آزاد گردیده از قید و بند سموم و کهنه هاست.

بعلاوه نباید اثر فاصله هلال تا محاق و ماه را که قریب ۳۰ روز مى شود فراموش نمود یعنى گردش آسمانها نیز مدت روزه دارى را سى روز اعلام داشته و مى دارند.

کسانى دیگر نیز از متخصصین هستند که ذخائر بدنى را براى سى روزه روزه دارى مناسب و کافى دانسته اند و مى دانیم اولین روز پس از ماه روزه یعنى روز اول شوال را نمى توان روزه گرفت و آنرا حرام شمرده اند، این مسئله براى یکنواخت بودن مسلمانان و تشویق آنها است در اینکه باید هماهنگ و در یک صف بوده و براى حفظ حدود و ثغور دستورات اسلامى کوشا باشد.

ادامه در قسمت دوم…