آرام‌بخشی برای همسران

پیش از این در مقاله‌ای با عنوان «مدارا با زن، کلید زندگی شیرین» در باره ی فواید مدارا در زندگی زناشویی صحبت کردیم و مصادیق آن را نام بردیم و در این مقاله به توضیح آن مصادیق می‌پردازیم:

الف: عفو و بخشش

در روابط اجتماعی، عفو و بخشش از صفاتی است که موجب پیوند و محبت با یکدیگر می‌شود، از این رو در قرآن نسبت به این صفت، سفارش فراوان نموده است:

‌ای کسانى که ایمان آورده‌اید! بعضى از همسران و فرزندانتان دشمنان شما هستند، از آنها بر حذر باشید و اگر عفو کنید و چشم بپوشید و ببخشید،(خدا شما را می‌بخشد) چرا که خداوند بخشنده و مهربان است!(تغابن،۱۴)

خدا در قرآن وعده داده است که اگر عفو و گذشت کنید، شاید فرج و گشایشی به وجود آید:

شما آنها را عفو کنید و گذشت نمایید تا خداوند، فرمان خودش را بفرستد؛ خداوند بر هر چیزى تواناست.(بقره،۱۰۹)

عفو و بخشش دیگران، باعث جذب عفو و بخشش خدای غفور و رحیم می‌شود:

نسبت به خلق، عفو و گذشت پیشه کنید و از بدی‌ها درگذرید. آیا دوست نمی‌دارید که خدا هم در حق شما مغفرت و احسان کند که خدا بسیار آمرزنده و مهربان است(نور،۲۲).

عفو و گذشت، از صفات ممدوح است، این صفت الهی را خدا دوست دارد که بندگانش هم نیز دارا باشد؛ ولى از آنها درگذر و صرف نظر کن که خداوند نیکوکاران را دوست می‌دارد!(مائده،۱۳)

در زندگی زناشویی عفو و گذشت جزء حقوق همسر می‌باشد. امام صادق(علیه السلام) در مورد حق همسر می‌فرمایند:

«او را سیر کن و بدنش را بپوشان و گناهانش را مورد عفو و بخشش قرارده».( کافی ج۵ ص ۵۱۱).

و همچین پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله و سلم) نیز در مورد حق همسر می‌فرمایند:

«حق زن بر شوهرش این است که او را گرسنه نگذارد، بدنش را بپوشاند و با او ترش‌رویی نکند.»(بحارالانوار ج۱۰۰ص ۲۵۴).

بخشش عبارت است از رویارویی منطقی با تألم ناشی از جراحت روحی و بهسازی احساس‌ها و باورهای شخصی، فرایند بخشش شامل سه مرحله است:

۱- فراموش کردن آنچه که قبلاً روی داده است.

۲- تشخیص آنچه فعلاً در حال روی دادن است.

۳- آینده نگری(حسین زاده،ص۱۱۹).

ب ـ تحمل کردن رفتار بد دیگران

برای آمادگی عفو و بخشش، انسان باید رفتاری که موجب ناراحتی او شده است، به نحوی تحمل کند و الا عفو و بخشش اتفاق نمی‌افتد؛ اگر مردی بداند هر وقت که تندخویی و غُر و لند همسرش را تحمل می‌کند، چه مقدار به او اجر و ثواب می‌دهند، راحت‌تر، تحمل می‌کند. پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) اجر چنین مردی را این گونه فرمودند:

هر کسی که بر اخلاق بد همسرش صبر کند و به حساب خدا بگذارد، برای این کارش، خدا به او اجر شکرگزاران عطا می‌نماید(وسائل‌الشیعه ج،۲۰ ص، ۱۷۴).

در روانشناسی زن، گفته شده است که زن از نظر حواس، نسبت به مرد قوی تر می‌باشد، و همچنین او نزدیک‌بین است، به این معنای که او کمتر آینده‌نگر است، و مهمتر از همه، او احساسی و عاطفی است؛ لذا زن خیلی زود بعضی مسایل خرد و کوچک را حس می‌کند و احساسات او جریحه‌دار شده و رنجیده می‌شود، آنگاه نسبت به آن موضوع بلافاصله عکس‌العمل نشان می‌دهد؛ عموماً بعد هم پشیمان می‌شود. این حالت زن، سر منشأ خیلی از اختلافات زن و شوهر است. اگر مرد به این حالت زن واقف نباشد و نشناسد، او هم در مقابل اعتراض همسرش، واکنش نشان می‌دهد، همین امر موجب دعوای زناشویی شده و خدای نکرده گاهی به جدایی منجر می‌شود.

ت ـ هم مصاحبتی زیبا

یکی از ابزار ارتباط با دیگری، «گفتگو» می‌باشد، و آن در برقراری یک ارتباط خوب، آن قدر مهم است که قرآن سفارش به «احسن» آن کرده است:

«و به بندگانم بگو سخنى که بهتر است بگویید، چون شیطان می‌خواهد میان آنان کدورت بیفکند که شیطان براى انسان، دشمنى آشکار است»(اسراء،۵۳).

در آیه فوق، خدا از بندگان خود خواسته است که به بهترین وجه ممکن با یکدیگر صحبت کنید، یکی از پایه‌های اساسی بر عشق و مودت، زیبا صحبت کردن است و عدم رعایت آن، موجب سست شدن پیوند زناشویی می‌باشد؛ علی(علیه السلام) زیبا سخن گفتن را وسیله‌ای برای جلب رفتار و گفتار خوب همسر می‌دانند:

«زیبا خطاب کنید تا جواب زیبا بشنوید»(غررالحکم،ص ۱۳۹).

«با زنان، خوش گفتار و نیکو سخن باشید، تا ایشان هم خوش کردار و نیکو رفتار شوند.»(بحار ج ۱۰۳ ص۲۲۳).

چون انسان با شنیدن سخن زیبا، تحت تأثیر قرار می‌گیرد، توجه‌اش به گوینده جلب می‌شود و در نتیجه رابطه مؤثر برقرار می‌گردد؛ در ارتباط روابط زناشویی بیشتر از هر جای دیگر، به این ارتباط احترام‌آمیز و عاشقانه نیاز می‌باشد.

خوش رفتاری با همسر، آن قدر در زندگی زناشویی مهم است که خدا در قرآن به مردان دستور داده است که نسبت به زنان، به خوبی رفتار کنند، حتی اگر نسبت به آنها ناراحتند، باز هم باید به «معروف» رفتار کنند.

ث ـ خوش اخلاقی

خوش رفتاری با همسر آن قدر در زندگی زناشویی مهم می‌باشد که خدا در قرآن به مردان دستور داده است که نسبت به زنان، به خوبی رفتار کنند، حتی اگر نسبت به آنها ناراحتند، باز هم باید به «معروف» رفتار کنند:

و با آنان(زنان)، بطور شایسته رفتار کنید! و اگر از آنها، کراهت داشتید،(فوراً تصمیم به جدایى نگیرید!) چه بسا چیزى خوشایند شما نباشد، و خداوند خیر فراوانى در آن قرار می‌دهد!(نساء،۱۹)

تکریم همسر، یکی از خوش اخلاقی مرد نسبت به زن می‌باشد و از این رو، در آموزه‌های دینی ما سفارش شده است. امام باقر(علیه السلام) پیرامون احترام به همسر می‌فرمایند:

«هر کس زن بگیرد، باید احترامش کند. زن، لعبت و دلبر است، هر کس لعبتی به دست آورد، نباید آن را ضایع سازد»(بحارالانوار،ج۱۰۳،ص ۲۲۴).

در حدیث فوق، علت احترام به زن را «لعبت و دلبر» بودن او می‌داند، انسان به دلبر خود با حفظ عظمت او رفتار می‌کند و هیچگاه به او با حقارت و تندی برخورد نمی‌کند و به چشم فرد با ارزش می‌نگرد، در آموزه‌های دینی ما، زن به عنوان «امانت خدا» بیان شده است؛ علی(علیه السلام)می فرمایند:

و همانا زنان، امانت خدا در نزد شما هستند.(مستدرک،ج۲ص ۵۵۱ ).

آدم امین، سعی بر حفظ امانت می‌کند؛ مرد هم نیز باید در حفظ این امانت الهی دقت کند، با احترام تمام با او رفتار کند به گونه‌ای که موجب رضایت خدا «امانت دهنده» شود.

همکاری در منزل، از رفتارهایی است که مرد می‌تواند به وسیله ی آن، قلب همسرش را جلب نماید. برای آن که خانواده یک اجتماع کوچک و بنیادی می‌باشد، در هر اجتماعی، همکاری اعضای آن ضروری است، در خانه، این همکاری بیشتر لازم می‌باشد، این عمل موجب محبت و استحکام زندگی می‌شود.

روزی پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) به خانه علی(علیه السلام) تشریف آوردند و ملاحظه فرمودند که ایشان مشغول کار هستند، ایشان فرمودند:

«مردی نیست که به همسرش در خانه کمک کند مگر آن که به تعداد موهای بدنش، عبادت یک سال روزه با نماز در شبهایش برای او قرار می‌دهند و خداوند پاداش پیامبران صبوری مانند داوود(علیه السلام) و یعقوب(علیه السلام) و عیسی(علیه السلام) را برای او قرار می‌دهد. ای علی! کسی که از خدمت به خانواده خودداری نکند، خداوند نام او را در زمره شهدا می‌نویسد و… ای علی! خدمت نمی‌کند مگر صدیق یا شهید یا مردی که خداوند بخواهد خیر دنیا و آخرت را به او دهد»(بحارالانوار ج۱۰۱ ص۱۰۶).

ج ـ نیکی کردن

نیکی کردن به کسی که به ما بدی کرده است، از صفات بسیار ممدوح در قرآن است:

هرگز نیکى و بدى، یکسان نیست. بدى را با نیکى دفع کن، ناگاه(خواهى دید) همان کس که میان تو و او دشمنى است، گویى دوستى گرم و صمیمی‌ است! امّا جز کسانى که داراى صبر و استقامتند، به این مقام نمی‌رسند، و جز کسانى که بهره عظیمی‌(از ایمان و تقوا) دارند به آن نایل نمی‌گردند و هر گاه وسوسه‌هایى از شیطان متوجّه تو گردد، از خدا پناه بخواه که او شنوده و داناست!(فصلت، ۳۶ـ۳۴)

در آیه فوق علاوه بر این که سفارش شده بدی را باخوبی پاسخ دهید، به دو نکته دیگر نیز اشاره شده است:

اولاً این موجب رفع دشمنی و کدورت می‌شود.

ثانیاً کسی که به این اخلاق دست پیدا کرده است، از حظ و لذت معنوی فراوانی برخوردار می‌شود.

ثالثاً شیطان قصد دارد این کار خوب در بین مؤمنین صورت نپذیرد لذا باید از شر او به خدا پناه برد.

در خاتمه با توجه به ویژگی‌های زنان، برای تکمیل مدارا با آنها تا احساس ارزشمندی بیشتر کنند، باید به نکات ذیل توجه کنند:

ـ زن‌ها نیاز دارند که احساس ارزشمند بودن کنند و از مردها بشنوند که نقش مهمّی را در زندگی آنها ایفا می‌کنند.

ـ زن‌ها نیاز دارند مردها ارزش واحترامی را که برایشان قایلند در قالب گفتار‌ها و رفتاریشان به آنها نشان دهند.

ـ به زن نشان دهید که خوشحالی او، در اولویت اول شماست.

ـ به او نشان دهید که به زندگی‌اش علاقمند هستید.

ـ به او نشان دهید هرگز برایتان عادی نشده است.

منبع: تبیان؛ عباس خراسانی(مدرس دانشگاه علامه طباطبائی)؛ تنظیم: ندا داوودی